Վիքիպեդիա

«Մասնակից:LiaAve/Ավազարկղ4»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
Տող 1.
 
'''Գենադի Ֆյոդորովիչ Շպալիկով''' ({{ԱԾ}}), խորհրդային կինոսցենարիստ, կինոռեժիսոր, բանաստեղծ: «Զաստավա Իլյիչի» ֆիլմերի սցենարների հեղինակ և համահեղինակ (ռեժիսոր Մարլեն Խուցիև, Առաջին տարբերակը՝ 1962, «ես քսան տարեկան եմ» անվանումով էկրան դուրս գալը՝ 1965), «Ես քայլում եմ Մոսկվայում» (Գեորգի Դանելիա, 1963), «Ես մանկությունից եմ» (Վիկտոր տուրեր, 1966), «Դու և ես» (Լարիսա Շեպիտկո, 1971), «Երգիր երգը, բանաստեղծ...» (Սերգեյ Ուրուսևսկի, 1971): Սեփական սցենարով բեմադրել է «Երկար երջանիկ կյանք» (1966) ֆիլմը, որը գլխավոր մրցանակ է ստացել Բերգամոյի հեղինակային կինոյի փառատոնում: Կինոդրամատուրգի աշխատանքը մուլտիպլիկացիայում կապված է Անդրեյ Խրժանովսկու նկարահանած «Ապրել-եղել է Կոզյավինը» (1966) և «Ապակե ներդաշնակություն» (1968) անիմացիոն ֆիլմերի սցենարների հետ: Շպալիկովի մի շարք սցենարներ («Պիեր», «Ամառային արձակուրդներ», «Աղջիկ Նադյա, ինչ է պետք քեզ», «Պրիգ-սկոկ, փլուզվեց առաստաղը» և այլն) էկրանային մարմնավորում չստացան Ոչ հեղինակի կենդանության օրոք, ոչ նրա մահից հետո։
'''Генна́дий Фёдорович Шпа́ликов''' ([[6 сентября]] {{год|1937}}, [[Сегежа]], [[Карельская Автономная Советская Социалистическая Республика|Карельская АССР]] — [[1 ноября]] {{год|1974}}, [[Переделкино]], [[Московская область]]) — советский киносценарист, кинорежиссёр, поэт. Автор и соавтор сценариев к фильмам «[[Застава Ильича]]» (режиссёр [[Хуциев, Марлен Мартынович|Марлен Хуциев]], первый вариант — 1962, выход на экран под названием «Мне двадцать лет» — 1965); «[[Я шагаю по Москве]]» ([[Данелия, Георгий Николаевич|Георгий Данелия]], 1963); «[[Я родом из детства]]» ([[Туров, Виктор Тимофеевич|Виктор Туров]], 1966); «[[Ты и я (фильм, 1971)|Ты и я]]» ([[Шепитько, Лариса Ефимовна|Лариса Шепитько]], 1971); «[[Пой песню, поэт…]]» ([[Урусевский, Сергей Павлович|Сергей Урусевский]], 1971). По собственному сценарию поставил фильм «[[Долгая счастливая жизнь (фильм, 1966)|Долгая счастливая жизнь]]» (1966), получивший главный приз на фестивале авторского кино в [[Бергамо]]. Работа кинодраматурга в [[Мультипликация Вьетнама|мультипликации]] связана с написанием сценариев к [[Анимация|анимационным]] фильмам «[[Жил-был Козявин]]» (1966) и «[[Стеклянная гармоника (мультфильм)|Стеклянная гармоника]]» (1968), снятых [[Хржановский, Андрей Юрьевич|Андреем Хржановским]]. Ряд сценариев Шпаликова («[[Причал (сценарий)|Причал]]», «Летние каникулы», «Девочка Надя, чего тебе надо?», «Прыг-скок, обвалился потолок» и др.) не получили экранного воплощения ни при жизни автора, ни после его смерти.
 
Շպալիկովը «Տախտակամած», «Ես քայլում եմ Մոսկվայում», «Ախ, ուտոն Ես Արևմտյան Դվինում եմ...», «Ռիո-Ռիտա, Ռիո-Ռիտա...» (Գավառական քաղաք»), «Մարդկանց կորցնում են միայն մեկ անգամ», «Լինում են թևեր նկարիչների մոտ», «Դժբախտաբար կամ բարեբախտաբար...», «Պարտեզային օղակ» երգերի հեղինակ է, որոնք հնչում են տարբեր տարիների խորհրդային և ռուսական ֆիլմերում: Շպալիկովի «Ընտրյալը» ստեղծագործությունների առաջին ժողովածուն, որը ներառում է սցենարներ, բանաստեղծություններ, երգեր և նշումներ, հետմահու լույս է տեսել «Արվեստ» հրատարակչությունում 1979 թվականին:
Шпаликов — автор текстов песен и стихотворений «Палуба», «Я шагаю по Москве», «Ах, утону я в Западной Двине…», «Рио-рита, рио-рита…» («Городок провинциальный»), «Людей теряют только раз», «Бывают крылья у художников», «По несчастью или к счастью…», «Садовое кольцо», звучащих в советских и российских фильмах разных лет. Первый сборник произведений Шпаликова «Избранное», включающий сценарии, стихи, песни и заметки, вышел посмертно в издательстве «[[Искусство (издательство)|Искусство]]» в 1979 году.
 
Շպալիկովը, որը, քննադատների կարծիքով, դրել է խորհրդային կինոդրամատուրգիայում սյուժետային ստեղծման նոր սկզբունքները, ինքնասպան է եղել 1974 թվականի նոյեմբերի 1-ին Պերեդելկինում: 21-րդ դարում սցենարիստի և բանաստեղծի հիշատակին բացվել են հուշատախտակներ Մոսկվայում, Կիևում և Սեգեժայում: 2009 թվականին ՎԳԻԿ մուտքի մոտ կանգնեցվել է այդ բուհի երեք շրջանավարտների՝ Անդրեյ Տարկովսկու, Գենադի Շպալիկովի և Վասիլի Շուկշինի հուշարձանը։
Шпаликов, заложивший, по мнению критиков, новые принципы сюжетосложения в советской кинодраматургии, покончил жизнь самоубийством 1 ноября 1974 года в [[Переделкино|Переделкине]]. В XXI веке в память о сценаристе и поэте были открыты мемориальные доски в [[Москва|Москве]], [[Киев]]е и Сегеже. В 2009 году у входа во [[Всероссийский государственный институт кинематографии имени С. А. Герасимова|ВГИК]] был установлен памятник трём выпускникам этого вуза — [[Тарковский, Андрей Арсеньевич|Андрею Тарковскому]], Геннадию Шпаликову и [[Шукшин, Василий Макарович|Василию Шукшину]].
 
== Ընտանիք: Մանկական և պատանեկան տարիներ ==
== Семья. Детские и юношеские годы ==
[[Файл:Segezha22.JPG|thumb|260px|left|Сегежа — малая родина Геннадия Шпаликова]]
Геннадий Шпаликов родился в семье Фёдора Григорьевича и Людмилы Никифоровны Шпаликовых. Фёдор Григорьевич (1908—1945) появился на свет в [[Башкортостан|башкирском]] селе [[Зирган]] (именно отцовские восточные корни обозначились во внешности смуглого широкоскулого Геннадия) и изначально носил фамилию Ш'''к'''аликов. Замена одной буквы, сделанная ради «благозвучия», произошла во время его учёбы в [[Военный институт (инженерных войск) Общевойсковой академии Вооружённых Сил Российской Федерации|Военно-инженерной академии имени Куйбышева]]. После окончания учёбы военный инженер Фёдор Шпаликов остался в Москве и женился на уроженке [[Воронежская губерния|Воронежской губернии]] Людмиле Перевёрткиной (1918—1985). В 1936 году глава семьи получил назначение на работу в [[Карельская Автономная Советская Социалистическая Республика|Карелии]], где в посёлке [[Сегежа]] началось строительство [[Сегежский целлюлозно-бумажный комбинат|целлюлозно-бумажного комбината]]; Людмила отправилась вслед за супругом. Там родились их дети — сначала Геннадий, затем Елена. В 1939 году, когда возведение комбината завершилось, Шпаликовы вернулись в столицу{{sfn|Кулагин|2017|с=5—7}}{{sfn|Шпаликов|1999|с=421}}.
 
Գենադի Շպալիկովը ծնվել է Ֆյոդոր Գրիգորի և Լյուդմիլա Նիկիֆորովա Շպալիկովների ընտանիքում: Ֆյոդոր Գրիգորեւիչը (1908-1945) ծնվել է Բաշկիրիայի զիրգան գյուղում (հենց հայրական Արևելյան արմատները, որոնք նշված են սմուգլովի լայն բացված Գենադիայի տեսքով) և ի սկզբանե ստանում էր Շկալիկով ազգանունը: «Բարեպաշտության» համար արված մեկ տառի փոխարինումը տեղի է ունեցել Կույբիշևի անվան ռազմա-ինժեներական ակադեմիայում սովորելու ժամանակ։ Ուսումն ավարտելուց հետո ռազմական ինժեներ Ֆյոդոր Շպալիկովը մնաց Մոսկվայում եւ ամուսնացավ Վորոնեժի նահանգի բնակիչ Լյուդմիլա Պերեվերտկինայի հետ (1918-1985): 1936 թվականին ընտանիքի ղեկավարը աշխատանքի նշանակվեց Կարելիայում,որտեղ Սեգեժա Ավանում սկսվեց ցելյուլոզա-թղթային կոմբինատի շինարարությունը, Լյուդմիլան ամուսնուց հետո մեկնեց: Այնտեղ ծնվել են նրանց երեխաները՝ նախ Գենադի, ապա Ելենա։ 1939 թվականին, երբ կոմբինատի շինարարությունն ավարտվեց, Շպալիկովան վերադարձավ մայրաքաղաք{{sfn|Кулагин|2017|с=5—7}}{{sfn|Шпаликов|1999|с=421}}:
В автобиографии, написанной при поступлении во [[ВГИК]], Геннадий Шпаликов сообщал, что в 1941 году Военно-инженерная академия, в которой работал его отец, была эвакуирована во [[Бишкек|Фрунзе]]. Туда же уехали и семьи специалистов, в том числе Людмила Шпаликова, поселившаяся вместе с детьми в расположенном неподалёку от [[Киргизская Советская Социалистическая Республика|киргизской]] столицы селении [[Нижняя Ала-Арча]]. По другим сведениям, во время войны Шпаликовы жили в башкирском Зиргане. Пробыв в эвакуации более двух лет, они возвратились в Москву. Зимой 1945 года семья получила извещение, что Фёдор Григорьевич Шпаликов, добившийся перевода на фронт, погиб под [[Познань]]ю{{sfn|Кулагин|2017|с=8—10}}{{sfn|Шпаликов|1999|с=8—9}}.
 
ՎԳԻԿ ընդունվելիս գրված ինքնակենսագրության մեջ Գենադի Շպալիկովը հայտնել է, որ 1941 թվականին ռազմա-ինժեներական ակադեմիան, որտեղ աշխատում էր նրա հայրը, տարհանվել է Ֆրունզեում: Այնտեղ են մեկնել նաև մասնագետների ընտանիքները, այդ թվում՝ Լյուդմիլա Շպալիկովան, որը երեխաների հետ բնակություն է հաստատել Ղրղզստանի մայրաքաղաքից ոչ հեռու գտնվող ստորին Ալա-Արչա գյուղում: Այլ տեղեկությունների համաձայն՝ պատերազմի ժամանակ Շպալիկովն ապրում էր Բաշկիրի Զիրգանում։ Ավելի քան երկու տարի տարհանվելով՝ նրանք վերադարձել են Մոսկվա։ 1945 թվականի ձմռանը ընտանիքը ծանուցագիր է ստացել, որ Ֆյոդոր Գրիգորի Շպալիկովը, որը հասել է ռազմաճակատ տեղափոխվելուն, մահացել է Պոզնանի տակ{{sfn|Кулагин|2017|с=8—10}}{{sfn|Шпаликов|1999|с=8—9}}:
В 1945 году Геннадий пошёл в среднюю московскую школу № 153, но проучился там недолго. Два года спустя он стал воспитанником [[Киевское Суворовское военное училище|Киевского суворовского училища]]. Решение об отправке сына в Киев Людмила Никифоровна приняла после консультаций с братом — [[генерал-полковник]]ом [[Перевёрткин, Семён Никифорович|Семёном Перевёрткиным]], который считал, что будущая профессия мальчика должна быть связана с армией. Несмотря на то что десятилетний Геннадий, как и другие дети военного времени, повзрослел достаточно рано, расставание с близкими далось ему нелегко — в одном из писем матери он признавался, что «скучает, но не плачет». Жизнь Шпаликова-суворовца была весьма насыщенной: он посещал исторический кружок, занимался прыжками с вышки, играл в футбол, показывал хорошие результаты в плавании; в училище он освоил и некоторые дисциплины из системы дворянского воспитания — например, танцы и фехтование. В 1955 году два его стихотворения — «Переулок юности» и «Над аллеей клёны заснули» — были опубликованы в молодёжной газете «Сталинское племя»{{sfn|Кулагин|2017|с=11—21}}.
 
ՎԳԻԿ ընդունվելիս գրված ինքնակենսագրության մեջ Գենադի Շպալիկովը հայտնել է, որ 1941 թվականին ռազմա-ինժեներական ակադեմիան, որտեղ աշխատում էր նրա հայրը, տարհանվել է Ֆրունզեում: Այնտեղ են մեկնել նաև մասնագետների ընտանիքները, այդ թվում՝ Լյուդմիլա Շպալիկովան, որը երեխաների հետ բնակություն է հաստատել Ղրղզստանի մայրաքաղաքից ոչ հեռու գտնվող ստորին Ալա-Արչա գյուղում: Այլ տեղեկությունների համաձայն՝ պատերազմի ժամանակ Շպալիկովն ապրում էր Բաշկիրի Զիրգանում։ Ավելի քան երկու տարի տարհանվելով՝ նրանք վերադարձել են Մոսկվա։ 1945 թվականի ձմռանը ընտանիքը ծանուցագիր է ստացել, որ Ֆյոդոր Գրիգորի Շպալիկովը, որը հասել է ռազմաճակատ տեղափոխվելուն, մահացել է Պոզնանի տակ: Կյանքը Շպալիկովա ցուվորո շատ հագեցած էր: նա այցելել է պատմական խմբակ, զբաղվել է բարձրացատկ, խաղացել ֆուտբոլ, ցույց է տվել լավ արդյունքներ լողի. դպրոցում նա տիրապետում և որոշ առարկաներից համակարգի ազնվական կրթության, օրինակ, պարեր և սուսերամարտի: 1955 թվականին նրա երկու բանաստեղծությունները՝ «Պատանեկության նրբանցքը» և  «Քեննայի ծառուղու վրա քնել են», հրապարակվել են «Ստալինի ցեղ» երիտասարդական թերթում{{sfn|Кулагин|2017|с=11—21}}:
 
В том же году Шпаликов был зачислен в [[Московское высшее военное командное училище|Московское пехотное училище имени Верховного Совета РСФСР]], имевшее «народное» название — Кремлёвка. «Суворовский» опыт позволил ему уже в первые месяцы учёбы стать командиром отделения и получить звание младшего сержанта. Однако с карьерой профессионального военного всё-таки пришлось распрощаться: во время масштабных учений Геннадий, передвигаясь на лыжах, травмировал в траншее колено и едва не попал под танк. Затем был долгий восстановительный период, после чего медицинская комиссия вынесла вердикт: курсант Шпаликов к дальнейшему обучению не годен. Позже эта тема нашла отражение в одном из его стихотворений: «Не получился лейтенант. / Не вышел. Я — не получился, / Но, говорят, во мне талант / Иного качества открылся…»{{sfn|Кулагин|2017|с=22—27}}
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Մասնակից:LiaAve/Ավազարկղ4» էջից