«Պետրոս Ոսկան Վելիջանյան»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Պետրոս Ոսկան Վելիջանյան''' կամ Խոջա Պետրոս Ոսկան ({{lang-en|Petros Woskan Velijanian, Coja Petrus Uscan}}, {{ԱԾ}}), խոջա Ոսկան Վելիջանյանի որդի, Ջուղայի հայտնի խոջա Պողոս Վելիջանյանի թոռ, [[Պետրոս Վելիջանյան|խոջա Պետրոս Վելիջանյանի]] ծոռ, ջուղահայ վաճառական, [[Չեննայ|Մադրասի]] հայ համայնքի ղեկավարը<ref>[https://archive.org/details/ArmeniansInIndia_201402/page/n635/mode/2up?q=velijanian Armenians In India]</ref><ref>[http://echmiadzin.asj-oa.am/9066/1/p.25-35.pdf Մադրասի հայ համայքը]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref><ref>[https://livenews.am/press/2019/8456/03/17/30/ Վերականգնվել է Մադրասի Հայկական կամրջի պատմությունը վկայող եռալեզու հուշաքարը]</ref>։ 1726 թվականին կառուցել է [[Չեննայ|Մադրասի]] Հայկական կամուրջը <ref name="cc">''Գագիկ Պողոսյան /Խաղբակյան/,'' [https://livenews.am/press/2018/990/27/16/46/ Արտերկրի հայկական հուշարձաններն այլազգիների աչքերով. Մադրասի Հայկական կամուրջը]</ref>։

XIII դարի սկզբի կեսին [[Չեննայ|Մադրասի]] ամենահայտնի հայ վաճառականներից էր խոջա Պետրոս Ոսկան Վելիջանյանը։ Նա հայրենասեր էր, հայրենակիցներին փորձել է օգնել և աջակցել։ Նա ամուր կապված էր անգլիացիների հետ և հանդիսանում էր ''Hon’ble East India Company''-ի [[Չեննայ|Մադրասի]] խորհրդի անդամներից մեկը։ Հնդիկ իշխան Արկոտի Նավաբիի Մադրաս կատարած այցի ժամանակ, նա քաղաքի գլխավոր փողոցներն ու պողոտաները մետաքս ու գորգեր էր փռել, այնուհետև իր տանը նրան մի քանի օր ընդունել էր մեծ հյուրասիրությամբ<ref name="bb">[http://echmiadzin.asj-oa.am/9066/1/p.25-35.pdf Մադրասի հայ համայքը]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref>։ Արկոտի Նավաբին, մեծապես գնահատելով հայ վաճառականի հավատարմությունն ու հյուրասիրությունը, խոջա Պետրոսի ցանկությունն կատարել էր, նրան թույլ էր տվել միակ մենաշնորհով ներմուծել առևտուր դեպի [[Չեննայ|Մադրաս]] և ներքին տարածք<ref name="aa" />։ Խոջա Պետոս Ոսկան Վելիջանյանը մտերիմ կապերի մեջ է գտնվել ոչ միայն հնդիկ իշխան Արկոդի Նավաբին, այլև Մարաթհների առաջնորդ, հռչակավոր Ռագհոդջի Բհոնսլեի և շատ հնդիկ խոշոր պետական ու քաղաքական գործիչների հետ<ref name="bb" />։ Այդ ժամանակ նա զգալի հարստություն էր կուտակել, սակայն երբ ֆրանսիացիները 1746 թվականին Լալիի գլխավորությամբ գրավում են [[Չեննայ|Մադրասը]], ամբողջությամբ քանդվում են բոլոր հասարակական շենքերը։ Քաղաքում նրան պատկանող 33 տուն նույնպես հավասարվում են հողին։ Ավելին, ֆրանսիացիները բռնազավթում են ամբողջ թաղամասը։ Նա ապաստան է գտնում [[Չեննայ|Մադրասին]] մոտ գտնվող Դանիական քաղաքում և ունեցվածքը տեղափոխում է [[Պոնդիչերի]] քաղաք<ref name="uu" />։ Կոմս Լալին նրան հաղորդագրություն է ուղարկում՝ իրեն [[Ֆրանսիա|Ֆրանսիայի]] կառավարության հովանավորության տակ առնել և վերականգնել նրանց կողմից առգրավված գույքը։ Սակայն Պետրոս Ոսկան Վելիջանյանը կոպիտ և հեգնական պատասխան է ուղարկել, որտեղ ասվել էր, որ իր ունեցած ամբողջ հարստությունը ձեռք է բերվել [[Միացյալ Թագավորություն|բրիտանական կառավարության]] հովանու ներքո, որին ինքը հավատարիմ կմնա։ Չնայած այս ծանր ֆինանսական կորուստներին՝ նա իր մահվանից հետո թողել է յոթ լարի ռուփիի զգալի գումար,մեծ գումար է թողել [[Միացյալ Թագավորություն|բրիտանական գանձարանում]], որի տարեկան տոկոսադրույքով կատարում էին վերանորոգումներ, 60000 ռուփի է նվիրել [[Էջմիածնի Մայր Տաճար|Սուրբ Էջմիածին եկեղեցուն]], նվիրատվություն է կատարել [[Սուրբ Հակոբյանց վանք|Երուսաղեմի հայոց Սուրբ Հակոբյանց]], [[Մշո Սուրբ Կարապետի վանք|Մուշի Սուրբ Կարապետ]] վանքերին, [[Նոր Ջուղա|Նոր Ջուղայի]] և [[Կալկաթա|Կալկաթայի]] հայերին։ Հակառակ այն բանին, որ կաթոլիկների հետ ընդհարվել էր, նվիրատվություններ է կատարել նաև անհիշաչար մեծահոգությամբ [[Սուրբ Պետրոսի տաճար|Հռոմի Սուրբ Պետրոս]] եկեղեցուն։ Իր կտակի մեջ կարևոր մի գումար էր հատկացրել նաև [[Մեքքա|Մեքքայի]] մահմեդականներին, և երբ խոստովանահայրը հարցրել է նրան այդ նվիրատվության շարժառիթը, խոջա Պետրոս Ոսկան Վելիջանյանը պատասխանել է «Ես այդ գերեզմանին կըռնկով միլիոն մը վաստկեր եմ, թող այս ալ անոր»<ref name="bb" />։