«Խոսրով Ա Պարթև»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
չ Ըստ նոր համարակալման Վաղարշ Գ-ն դարձել է Վաղարշ Բ: |
||
Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ Պետական գործիչ}}
'''Խոսրով Առաջին''', նաև՝ '''Օսրոս I''' կամ '''Խոսրոս I''' ({{lang-xpr|Husrōw}}, {{ԱԾ}}), [[Պարթևստան|Պարթևստանի]] արքա, ով ղեկավարել է Պարթևական Կայսրության արևմտյան հատվածը 109-129 թվականներին` մեկ տարվա ընդմիջումով: Իր կառավարման ողջ ընթացքում նա պայքարել է իր մրցակից թագավորի` Վաղարշ
== Պատմություն ==
109 թվականին Խոսրով Ա-ն ապստամբում է իր եղբոր` Պարթևստանի արքա [[Բակուր Բ Պարթև|Բակուր Բ-ի]] դեմ, որպեսզի պահանջի գահն իր համար{{sfn|Dąbrowa|2012|pp=176, 391}}: Բակուր Բ-ի որդի Վաղարշ
110 թվականին, [[Սանատրուկ|Սանատրուկի]] մահից հետո, [[Մեծ Հայք|Մեծ Հայքում]] գահ է բարձրանում պարթևաց Բակուր Բ-ի որդի [[Աշխադար|Աշխադարը]]` [[Պարթև Արշակունիներ|Պարթև Արշակունիների]] առաջարկությամբ և Հռոմեական կայսրության համաձայնությամբ: 113 թվականին Խոսրով Ա-ն, խախտելով [[Հռոմեական կայսրություն|հռոմեացիների]] հետ կնքված [[Հռանդեայի պայմանագիր|Հռանդեայի պայմանագիրը]], իր պետության շահերի տեսակետից անհամապատասխան համարելով [[Աշխադար|Աշխադարին]], նրան հեռացնում է գահից և նրա փոխարեն [[Մեծ Հայք|Մեծ Հայքի]] թագավոր է նշանակում Բակուր Բ-ի մյուս որդուն` [[Պարթամասիր|Պարթամասիրին]] (117-144)` առանց Հռոմեական կայսրության համաձայնության{{sfn|Dąbrowa|2012|p=176}}{{sfn|Chaumont|1986|pp=418–438}}: Դա պատճառ է հանդիսանում, որպեսզի հռոմեական կայսր Տրայանոսը խոշոր արշավանք կատարի դեպի Արևելք` օգտվելով Վաղարշ Գ-ի և Խոսրով Ա-ի միջև տեղի ունեցող քաղաքացիական պատերազմից{{sfn|Dąbrowa|2012|p=176}}{{sfn|Gregoratti|2017|p=133}}: Այս արշավանքի անմիջական շարժառիթը թեև Մեծ Հայքում կատարված փոփոխությունն էր, սակայն իրականում այս արշավանքով Տրայանոսը ձգտում էր Արևելքում վերականգնել Հռոմի խախտված դիրքերը<ref name=":0">Հ. Գ. Ժամկոչյան, Հայ Ժողովրդի Պատմություն, Երևան-1975, էջեր 182-184</ref>:
Տող 18.
Տրայանոսի մահից հետո պարթևները գահընկեց են անում Պարթամասպատեսին և նորից գահին վերականգնում Խոսրով Ա-ին{{sfn|Kettenhofen|2004}}: Միևնույն ժամանակ [[Ասորիք|Ասորիքում]] գտնվող հռոմեական զորքերը կայսր են հռչակում նրա ազգական [[Ադրիանոս|Ադրիանոսին]] (117-138): Նա հրաժարվում է Տրայանոսի բոլոր նվաճումներից և նոր նվաճված երկրամասերը վերադարձնում է պարթևական թագավորությանը: Ադրիանոսը ճանաչում է նաև Հռանդեայի հաշտության պայմանագիրը:
117 թվականին կրկին վերականգնվում է [[Մեծ Հայք|Մեծ Հայքի]] ներքին ինքնուրույնությունն ու թագավորությունը, և պարթևաց Խոսրով Ա-ի աջակցությամբ գահ է բարձրանում Սանատրուկ թագավորի որդին` [[Վաղարշ Ա|Վաղարշ Ա-ն]] (117-140)<ref>{{harvnb|Badian|2002|p=458}}; {{harvnb|Chaumont|1986|pp=418–438}}; {{harvnb|Dąbrowa|2012|p=176}}</ref><ref name=":0" />: Պարթևական կայսրության արևմտյան մասի թուլացած վիճակը հնարավորություն է տալիս պարթևաց Վաղարշ
== Դրամահատում ==
| |||