«Մասնակից:Nooberella/Ավազարկղ»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Արդարության լեդի''' կամ '''Յուստիցիա''', դատական համակարգերում բարոյական ուժի այլաբանական անձնավորումն է<ref>Hamilton, Marci. ''[https://books.google.com/books?id=Ox4_vqFCjcEC&pg=PA296&dq=%22lady+justice%22+symbol&lr=&as_brr=3&ei=uXb8Se-IC4GuyATlm5SPBg God vs. the Gavel]'', page 296 (Cambridge University Press 2005): "The symbol of the judicial system, seen in courtrooms throughout the United States, is blindfolded Lady Justice."</ref><ref>Fabri, ''[https://books.google.com/books?id=AwwH0F8iC9QC&pg=PA137&dq=%22lady+justice%22+symbol&lr=&as_brr=3&ei=uXb8Se-IC4GuyATlm5SPBg The challenge of change for judicial systems]'', page 137 (IOS Press 2000): "the judicial system is intended to be apolitical, its symbol being that of a blindfolded Lady Justice holding a balanced scales."</ref>: Նրա աչքերը հիմնականում կապված են լինում, ձեռքերում նա հիմնականում բռնած է ունենում կշեռք և սուր։ Հաճախ հանես է գալիս Պրուդենցիայի[[Պրուդենսիա]]<nowiki/>յի հետ միասին։ Արդարության լեդին ծագում է անտիկ հռոմեական արվեստի մեջ արդարության մարմնավորում Յուստիցիայից (նաև՝ ''Ջուստիտիա'', ''Իվստիտիա'' կամ ''Իուստիտիա'', {{lang-lat|Iustitia}}, {{lang-en|Justice}})<ref name="treccani.it">{{cite web|url=http://www.treccani.it/enciclopedia/iustitia_(Enciclopedia-dell'-Arte-Antica)/|title=IUSTITIA|work=treccani.it}}</ref>, որը հունական դիցարանում համարժեք է Դիկեին։[[Դիկե|Դիկեին]]։

Արդարության լեդին ծագում է Յուստիցիայից, որը հռոմեական դիցաբանության մեջ արդարության աստվածուհին էր։ Յուստիցիան ներկայացվել է [[Օկտավիանոս Օգոստոս|Օգոստոս]] կայսեր կողմից, և հետևաբար հռոմեական դիցարանում շատ հին աստվածություն չէ։ Յուստիցիան դարձել էր արդադատության առաքինության սիմվոլ, իսկ [[Տիբերիոս]] կայսեր կողմից կառուցվեց Յուստիցիայի տաճարը [[Հռոմ|Հռոմում]]<ref name="treccani.it" />։ Այս ամենի արդյունքում ցանկացած կայսր ցանկանում էր իր իշխանությունը ասոցացնել նրա աստվածության հետ․ [[Վեսպասիանոս]] կայսրը հատել է դրամներ, որոնց վրա պատկերված էր գահի վրա նստած աստվածուհին, իսկ դրամի վրա գրված էր «''Iustitia Augusta''»։ Նրանից հետո շատ այլ կայսրեր նույնպես օգտագործեցին այս պատկերը՝ իրենց արդարության պահապաններ ներկայացնելու համար։ Չնայած նրան, որ այն պաշտոնապես համարվում էր աստվածուհի և ուներ իր սեփական տաճարը և պաշտամունքի սրբավայրը Հռոմում, թվում է, որ ի սկզբանե այն ավելի շատ եղել է գեղարվեստական խորհրդանշական մարմնավորում, քան կրոնական իրական աստվածություն<ref name="treccani.it" />։

Կշեռքի միջոցով արդարություն հաստատելը որպես արդարության մարմնավորում թվագրվում է դեռևս [[Մաաթ]] աստվածուհու ժամանակներով<ref>{{Cite book|title=The Guide to American Law : Everyone's Legal Encyclopedia.|date=1983|publisher=West Pub. Co|others=West Publishing Company.|isbn=0314732241|volume=11|location=St. Paul [Minn.]|pages=687|chapter=Apendix D: Legal Symbols of the Anglo-American Legal Tradition|oclc=9196541|chapter-url=https://archive.org/details/guidetoamericanl11west/page/686}}</ref>, իսկ ավելի ուշ՝ հին Եգիպտոսից [[Իսիդա|Իսիդայի]] ժամանակներով։ Հելլենիստական աստվածությունները [[Ֆեմիդա|Ֆեմիդան]] և [[Դիկե|Դիկեն]] հետագայում դարձել են արդարության աստվածուհի։ Ֆեմիդան աստվածային կարգի, օրենքի, սովորույթի և օրենքի աստվածային արդարության մարմնացումն էր:

Արդարության լեդին հաճախ պատկերված է մի շարք կշեռքներով, որոնք նա բռնել է մի ձեռքով և որոնց վրա նա չափում է գործի թեր և դեմ կողմերը: Հունական [[Դիկե]] աստվածուհի հաճախ պատկերվում է իր ձեռքում խահած մի քանի կշեռք։ Կշեռքները ներկայացնում են ապացույցների «կշռումը»։ Կշեռքները նաև չունեն հիմք, ինչը ցույց է տալիս, որ ապացույցները պիտի արդար «կշռվեն»։

Սկսած 16-րդ դարից Արդարության լեդին հաճախ պատկերված է եղել կապած աչքերով։ Աչքի կապածությունը խորհրդանշում է անկողմնակալությունը, իդեալը, որի համաձայն արդարադատությունը պետք է կիրառվի անկախ հարստությունից, իշխանությունից կամ այլ կարգավիճակից։ Ամենավաղ հռոմեական մետաղադրամների վրա Յուստիցիան պատկերված էր մի ձեռքին սուր, իսկ մյուսին՝ կշեռք, բայց բաց աչքերով<ref>See "The Scales of Justice as Represented in Engravings, Emblems, Reliefs and Sculptures of Early Modern Europe" in G. Lamoine, ed., ''Images et representations de la justice du XVie au XIXe siècle (Toulouse: University of Toulose-Le Mirail, 1983)" at page 8.''</ref>։ Յուստիցիան միայն 16-րդ դարի կեսերից սկսած է սովորաբար ներկայացվում էր որպես կույր։ Կույր Յուստիցիայի առաջին հայտնի պատկերումը [[Հանս ԳիենգիԳիենգ]]<nowiki/>ի կողմից 1543 թվականին ստեղծված ''Հերեխթիգքեյթսբրունենի'' (Արդարության շատրվան) արձանն է, որը գտնվում է [[Բեռն|Բեռնում]]<ref>[[:Պատկեր:Berner Iustitia.jpg|Image of Lady Justice in Berne]].</ref>:

Յանուսի մոտեցումն օգտագործելու փոխարեն շատ քանդակագործներ ուղղակի աչքերը թողել են չկապված։ Օրինակ Արդարության լեդիի՝ [[Օլդ ԲեյլիումԲեյլի]]<nowiki/>ում գտնվող արձանի աչքերը բաց են<ref>[[:Պատկեր:Statue of Justice, Central Criminal Court, London, UK - 20030311.jpg|Image of Lady Justice in London]].</ref>․ դատարանի շենքի բրոշյուրներում բացատրվում է, որ դա կապված է այն բանի հետ, որ Արդարության լեդին ի սկզբանե կապկպված չի եղել, ինչպես նաև այն բանի հետ, որ նրա «նազելի ձևը» պետք է երաշխավորի նրա անաչառությունը, ինչը ավելորդ է դարձնում աչքերի կապվածությունը<ref>Colomb, Gregory. ''[https://books.google.com/books?id=trgG0BAQ4xkC&pg=PA50&dq=Justice+and++%22without+a+blindfold%22&ei=c3z8Sdg9lujMBJC2uf4G Designs on Truth]'', p. 50 (Penn State Press, 1992).</ref>։ Արդարության լեդիի մեկ այլ պատկերման ձև է նաև, երբ նրան ներկայացնում են իբրև կենդանի կշեռք։ Այս տարբերակում աստվածուհու յուրաքանչյուր ձեռք պահում է կշեռքի մի նժար։ Սրա օրինակը կարելի է տեսնել Թենեսիում՝[[Թենեսի|Թենեսիում]]՝ Մեմֆիսի Շելբի շրջանի դատարանի շենքում<ref>[[:Պատկեր:JMR-Memphis1.jpg|Image of Lady Justice in Memphis]].</ref>։

Պատկեր:Berner Iustitia.jpg|Աչքերը փակ Արդարության լեդին ձեռքին պահած սուր և կշեռք, Բեռն, [[Շվեյցարիա]], 1543 թվական

Պատկեր:A Justica Alfredo Ceschiatti Brasilia Brasil.jpg|''Արդարությունը'', Բրազիլիայի[[Բրազիլիա]]յի Գերագույն դատարանի առաջ

Պատկեր:Pediment courthouse, Rome, Italy.jpg|Արդարադատության լեդին՝ նստած արդարադատության պալատի մուտքի մոտ, [[Հռոմ]], [[Իտալիա]]

Պատկեր:Justicia Ottawa.jpg|''Ջուստիտա'', Կանադայի Գերագույն դատարանի բակ, [[Օտտավա]], Օնտարիո, [[Կանադա]]

Պատկեր:Statue of Justice, Central Criminal Court, London, UK - 20030311.jpg|Կենտրոնական քրեական դատարան կամ Օլդ Բեյլի, [[Լոնդոն]], [[Մեծ Բրիտանիա]]

Պատկեր:Itojyuku themis.jpg|Ֆեմիդա, Տյուոյի համալսարան, Տամա-Շի, [[Ճապոնիա]]

Պատկեր:Statue of Themis.jpg|Ֆեմիդա, Տյուոյի համալսարան, Տամա-Շի, [[Ճապոնիա]]

Պատկեր:Chuo highschool themis.jpg|Ֆեմիդա, Տյուոյի համալսարան, Սուգինի միջնակարգ դպրոց, Սուգինի-կու, [[Ճապոնիա]]

Պատկեր:JMR-Memphis1.jpg|Շելբի շրջանի դատարանի շենք, Մեմֆիս, Թենեսի, [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ]]

Պատկեր:Goddess of justice.jpg|Ֆեմիդա, Քվինսլենդի Գերագույն դատարանի բակ, Քվինսլենդ, [[Ավստրալիա]]

Պատկեր:NewarkJustice1.jpg|Դիանա Մուրի կերտած ''Արդարադատությունը'' քանդակ, Կառավարության Կենտրոն, Նյուարկ, [[Նյու Ջերսի]]

Պատկեր:Justitia szobra a Kúria épületében.jpg|Ջուստիտան Բուդապեշտի բարձրագույն դատարանների շենքում, [[Հունգարիա]]<ref>{{cite paper |title=Statues of Lady Justice in Hungary: Representation of Justitia in town halls, courthouses, and other public spaces |url=http://www.clovekaspolocnost.sk/UserFiles/article/files/157501779302-takacs.pdf |first1 = Peter |last1= Takács | publisher= Széchenyi István University | location = Győr, Hungary |issn=1335-3608}}</ref>

Պատկեր:Fronton oud gerechtsgebouw, Gent.jpg|Ֆեմիդա, դատարանի հին շենքը, [[Գենտ]], [[Բելգիա]]

Պատկեր:Justice Statue Iran.jpg|''Ջուստիտա'', Թեհրանի դատարանի շենք, [[Թեհրան]], [[Իրան]]

Պատկեր:Campinas, detalhe do Palácio da Justiça.jpg|Ջուստիտա, Արդարադատության պալատի դիմաց, Կամպինաս, [[Բրազիլիա]]

<gallery mode="packed" widths="200px200" heights="200px200">

Պատկեր:DEU Ilshofen COA.svg|Ջուստիտան Իլսհոֆենի զինանշանի վրա, [[Բադեն-Վյուրթեմբերգ]]

Պատկեր:Svea hovrätt vapen.svg|Կշեռքներ և սուր Շվեդիայի դատարանի զինանշանի վրա

Պատկեր:Hörby kommunvapen - Riksarkivet Sverige.png|Կշեռքներ, որոնք հավասարակշռում են սուրը Հորբիի զինանշանի վրա

Պատկեր:Landskrona fulla vapen.svg|ՊրուդենցիանՊրուդենսիան և Ջուստիտան, որպես Լանդսկրոնայի զինանշանը պահողներ