«Զմրուխտ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589)
No edit summary
Տող 76.
 
Ուրալի զմրուխտի հանքերը հայտնաբերել են Մաքսիմ Կոժեննիկովը և Յակով Կոկովը 1831 թվականին՝ Տոկովայա գետի և Բոլշոյ Ռեֆտ գետի միախառնման վայրում, Եկատերինբուրգից 90 կմ հյուսիս-արևելք։ Այդ վայրը հայտնի է իր եզակի չափի զմրուխտե բյուրեղներով, ինչպես նաև ալեքսանդրիտով և ֆենակիտով։ Արդյունահանման առաջին դարի ընթացքում այստեղ արդյունահանվել է ավելի քան 15 տոննա թանկարժեք քար։ Զմրուխտի արդյունահանման վայրը 25 կմ երկարություն և 2 կմ լայնություն ունի, կան մի քանի հանքավայրեր, ներառյալ Մալիշևսկոեն։ Այս հանքավայրերում զմրուխտներ են հայտնաբերվել մխրճված ածխածնային կրաքարի և միկայի թերթաքարերի մեջ։
 
== Զմրուխտի պատմությունը ==
 
Զմրուխտները բարձր էին գնահատվում հին մշակույթների կողմից, և բաբելոնացիները դրանցով առևտուր էին կատարում մ.թ.ա. 4000 թվականին: Կլեոպատրաի հայտնի զմրուխտային հանքերը գտնվում էին Ասուանի ([[Եգիպտոս]]) շրջակայքում: Դարեր շարունակ ենթադրվում էր, որ այդ հանքերը պարզապես լեգենդ են, բայց 1818 թվականին դրանք նորից հայտնաբերվեցին: Այն ժամանակ այդտեղ քիչ զմրուխտներ էին հայտնաբերվել, սակայն հանքավայրում հայտնաբերվել էին գործիքներ, որոնք հետագայում պարզվել են, որ այն վերաբերում է մ.թ.ա. 1300 թվականին: Զմրուխտները Հնդկաստանի տիրակալների կողմից բարձր էին գնահատվում: Ենթադրվում է, որ [[Թաջ Մահալ]]ի կառուցող Սուլթան [[Շահ Ջահան]]ը զմրուխտ էր կրում որպես թալիսման, որի վրա փորագրված էին սուրբ տեքստեր:
 
=== Հարավային Ամերիկայի զմրուխտների մասին առաջին տեղեկությունները, 1525-1526թթ. ===
 
Ըստ կայսր [[Կարլ V]]- ի քարտուղար Խուան դե Սամանոյի զեկույցի՝ կոլումբիական զմրուխտների առաջին գտածոները թվագրվում են 1525 թվականին` կապված Ֆրանցիսկո Պիզարոյի և Դիեգո դե Ալմագրոյի առաջին արշավախմբի հետ:
 
=== Գտածոները Պերուում (1532-1533թթ.) ===
 
Պերուի նվաճող Ֆրանցիսկոս Պիզարոն գրավեց պատմության մեջ ամենամեծ պատերազմական ավարը, որը ներառում էր զմրուխտներ: Ինկերի թագավոր Աթահուալպայի գերեվարումից հետո ինկերն իսպանացիներին ազատ արձակելու համար առաջարկեցին հանրահայտ «Աթահուալպայի փրկագինը»՝ ոսկու և արծաթի իրերի տեսքով (այնուհետև ձուլված ձուլակտորների): Ըստ նոտար Պեդրո Սանչոյի զեկույցի ՝ նահանգապետ Ֆրանցիսկո Պիզարոն իր ծառաների և թարգմանիչների հետ 1533 թվականի հունիսի 18-ին իր բաժանման ժամանակ ստացել է հետևյալ գումարը՝ ոսկի ՝ 57,220 պեսո, արծաթ ՝ 2350 մարկ: Շատ իրեր ներկված էին զմրուխտով և այլ թանկարժեք քարերով:
 
Ինկերի գանձերից մի քանիսը տեղափոխվեցին Սանտո Դոմինգո, որտեղ լուրը իսկական ցնցում առաջացրեց: Պանամայում մի տղամարդ երդվեց, որ «դա կախարդական երազ էր»: Պատմաբան Օվիեդոն ասել է՝ «Որ սա ո՛չ առասպել է, ո՛չ էլ հեքիաթ»: Չորս նավերից առաջինը, որը հագեցած էր գանձերով, Սևիլիա հասավ 1533 թվականի վերջին: Արքայական հինգերորդ կտորը հանձնեց անձամբ Էռնանդո Պիզարոն: Այս իրադարձությունից հետո գանձեր գտնելու ցանկությունը դարձավ Նոր աշխարհի բոլոր նորեկների հիմնական ցանկությունը: Այսպիսով, 1534 թվականին ապագա մատենագիր Սիեզա դե Լեոնը՝ ճանապարհորդելով իր վաճառական հոր հետ, Սևիլիայում տեսավ, թե ինչպես են բեռնաթափվում Աթահուալպայի փրկագնի գանձերը, ինչը, ըստ երևույթին, պատրվակ էր Հարավային Ամերիկա մեկնելու համար:
 
Ավելի ուշ ՝ 1534 թվականի մարտին, Ֆրանցիսկո Պիզարոյի բնակիչները գանձեր ձեռք բերեցին Ինկերի կայսրության մայրաքաղաքում՝ Կուզկո քաղաքում: Ենթադրվում է, որ թանկարժեք իրերի գումարը կազմում էր Աթահուալպայի փրկագնի մոտավորապես կեսը: Հայտնի է, որ Կուսկոյի Արևի տաճարում զմրուխտները ներկված էին ոսկե իրերի մեջ: Պեդրո դե Սիեզա դե Լեոնը իր «Պերուի ժամանակագրության» մեջ զեկուցել է ազնվականության կողմից զմրուխտների լայն կիրառման մասին:
 
=== Գտածոները Կոլումբիայում (1536-1539թթ.) ===
 
1530-ական թվականներին զմրուխտը և զմրուխտի հանքերը գործնականում անհայտ էին եվրոպացիների համար, և նրանց թիվը Եվրոպայում փոքր էր: Իսպանացիների կողմից Կոլումբիայի տարածքի նվաճմամբ (1536-1539) զմրուխտները Եվրոպա եկան շատ մեծ քանակությամբ: Կոլումբիական զմրուխտների մասին առաջին տեղեկությունները տրված են թագավորական պաշտոնյաների` Խուան դե Սան Մարտինի և Անտոնիո դե Լեբրիյայի զեկույցում, որոնք անձամբ մասնակցել են Խիմենես դե Կեսադայի արշավին (1539թ. Հուլիս):
 
Զմրուխտները Չիբչա հնդկացիների համար եկամտի կարևոր աղբյուր էին [[Բոգոտա]] և Թունխա քաղաքներում: Այս զմրուխտների համար փոխանակման հիմնական առարկան էր ոսկին և ուլունքները, որոնք պատրաստվել էին այդ տարածաշրջանում, և շատ բամբակյա հագուստ:
 
Կոնկիստադոր Գոնսալո Խիմենես դե Կեսադան իր «Համառոտ պատմություն Գրենադայի նոր թագավորության նվաճման մասին» զեկույցում (1539, խմբագրվել է անանուն հեղինակի կողմից 1548-1549), զեկուցել է հնդկացիներից վերցված զմրուխտների ընդհանուր թվի մասին:
 
[[Կատեգորիա:Միներալներ]]
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Զմրուխտ» էջից