Վիքիպեդիա

«Աշոտ Բ Երկաթ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
Տող 38.
Յուսուֆը Հայաստան է արշավել հայոց 358 թվականին, այսինքն` 909 թվականի ապրիլից մինչև 910 թվականի ապրիլն ընկած ժամանակահատվածում {{ref+|Այս և հետագա տոմարական հաշվարկները կատարվել են ըստ Բ. Թումանյանի տոմարական հաշվումների աղյուսակների։ Տե´ս Բ. Թումանյան, Տոմարական հաշվումներ, «Տեղեկագիր
(հաս. գիտ.)», 1964, № 5, էջ 55-60<ref>[http://ysu.am/files/Hovhannes-Katoxikos_Drasxanakertci.pdf ՏԱՐԵԳԻՐՔ ԳԻՏԱԿԱՆ ՀՈԴՎԱԾՆԵՐԻ ԺՈՂՈՎԱԾՈՒ]
</ref>:․․․|Ն}}:Յուսուֆը պատերազմում էր խալիֆի զոր- քերի դեմ: Ըստ Հովհաննես Դրասխանակերտցու` դեռ նախքան Յուսուֆի ձերբակալվելը Խալիֆայության զորքերի կողմից (919 թ.) խալիֆը՝ որպես ոստիկան, Հայաստան է առաքում ոմն Փարկինիի, ով Գագիկ Արծրունուն երրորդ անգամ կարգում է թագավոր «ի վերայ Հայաստանեայցս»: Այդ լուրը Յուսուֆն ընդունում է մեծ դժկամությամբ:
Սակայն Իբն ալ-Ասիրի տեղեկությունները ցույց են տալիս, որ Փարկինին, որ նույն ինքը Մուհամմադ իբն Ուբայդալլահ ալ-Ֆարի- կին է, Ատրպատականի կառավարիչ է նշանակվել Յուսուֆի ձեր- բակալությունիցձերբակալությունից հետո` 919 թ.թվականին, եւ ուղարկվել` մարտնչելու Յուսուֆից հետո նրա տերության գլուխ կանգնած Սուբուք ամիրի (հայերեն` Սբուք) դեմ228: 919 թ.թվականին Սբուքը պարտության մատնեց հակառակոր- դինհակառակորդին եւ դիմեց խալիֆին` իրեն նշանակելու Ատրպատականի կառա- վարիչկառավարիչ: Խալիֆը համաձայնեց229համաձայնեց: Կարելի է կարծել, որ այս իրա- դարձություններիցիրադարձություններից մի քանի տարի անց դրանք նկարագրած կաթո- ղիկոսկաթողիկոս պատմիչը շփոթել է դեպքերի ժամանակագրական հերթա- կանությունըհերթականությունը, ուստի` պետք է կարծել, որ Գագիկ Արծրունու թագ ստանալը Փարկինիից հարուցել է ոչ թե Յուսուֆի, որն այդ ժա- մանակժամանակ բանտում էր, այլ Սբուքի դժգոհությունը, որի հետ որոշ ժա- մանակժամանակ անց Գագիկ Արծրունին կարողացավ հաշտվել230հաշտվել: Սբուքի համար, սակայն, Հայաստանում գլխավորն Աշոտ Երկաթն էր, որին նա, ինչպես կտեսնենք, հռչակեց շահնշահ231շահնշահ:▼
222 Տե ́ս Ա. Եղիազարյան, Հայոց իշխանաց իշխանը Բագրատունի առաջին արքաների օրոք, էջ 62-74:
Յուսուֆի ձերբակալության հետ կապված հաղորդմամբ ընդմի- ջարկելովընդմիջարկելով 918 թ.թվականին վերաբերող տեղեկությունները` Հովհաննես Դրասխանակերտցին դարձյալ վերադառնում է այդ թվականի դեպ- քերի նկարագրությանը: Ըստ նրա` այդ ժամանակ Սահակ Սեւադան ականջ դնելով չարակամներին` թշնամանում է Աշոտ Երկաթի դեմ: Հաջորդ տեղեկությունն արդեն վերաբերում է 919 թ.: Ձմեռն անց- նելունանցնելուն պես նրանք զորք են հավաքում պատերազմելու նպատա- կովնպատակով, բայց հաշտվում իշխանների միջամտությամբ232միջամտությամբ:▼
223 Տե ́ս Հովհաննես Դրասխանակերտցի, էջ 544:
Հաշտվելով Սահակ Սեւադայի հետ` Աշոտ Երկաթն արշավեց Դվին: Նա «հնազանդեցուցանէր զամբարտաւան եւ զբիրտ ապս- տամբութիւնապստամբութիւն նոցա ընդ լծով ծառայութեան իւրոյ»: Այնուհետև, «թագաւորն Աշոտ իբրեւ կամակատարս զԴվին քաղաք իւր պատրաստեաց»: Փաստորեն, Հայոց հինավուրց մայրաքաղաք Դվինն ազատագրվեց արաբական գերիշխանությունից և ենթարկվեց Հայոց թագավորին 919 թթվական:▼
224 Տե ́ս նույն տեղում, էջ 544:
225 Տե ́ս Ն. Ադոնց, Երկեր, հ. Ե, էջ 206:
226 Տե ́ս Հովհաննես Դրասխանակերտցի, էջ 544-545:
61
վերայ Հայաստանեայցս»: Այդ լուրը Յուսուֆն ընդունում է մեծ դժկամությամբ227:
▲Սակայն Իբն ալ-Ասիրի տեղեկությունները ցույց են տալիս, որ Փարկինին, որ նույն ինքը Մուհամմադ իբն Ուբայդալլահ ալ-Ֆարի- կին է, Ատրպատականի կառավարիչ է նշանակվել Յուսուֆի ձեր- բակալությունից հետո` 919 թ., եւ ուղարկվել` մարտնչելու Յուսուֆից հետո նրա տերության գլուխ կանգնած Սուբուք ամիրի (հայերեն` Սբուք) դեմ228: 919 թ. Սբուքը պարտության մատնեց հակառակոր- դին եւ դիմեց խալիֆին` իրեն նշանակելու Ատրպատականի կառա- վարիչ: Խալիֆը համաձայնեց229: Կարելի է կարծել, որ այս իրա- դարձություններից մի քանի տարի անց դրանք նկարագրած կաթո- ղիկոս պատմիչը շփոթել է դեպքերի ժամանակագրական հերթա- կանությունը, ուստի` պետք է կարծել, որ Գագիկ Արծրունու թագ ստանալը Փարկինիից հարուցել է ոչ թե Յուսուֆի, որն այդ ժա- մանակ բանտում էր, այլ Սբուքի դժգոհությունը, որի հետ որոշ ժա- մանակ անց Գագիկ Արծրունին կարողացավ հաշտվել230: Սբուքի համար, սակայն, Հայաստանում գլխավորն Աշոտ Երկաթն էր, որին նա, ինչպես կտեսնենք, հռչակեց շահնշահ231:
▲Յուսուֆի ձերբակալության հետ կապված հաղորդմամբ ընդմի- ջարկելով 918 թ. վերաբերող տեղեկությունները` Հովհաննես Դրասխանակերտցին դարձյալ վերադառնում է այդ թվականի դեպ- քերի նկարագրությանը: Ըստ նրա` այդ ժամանակ Սահակ Սեւադան ականջ դնելով չարակամներին` թշնամանում է Աշոտ Երկաթի դեմ: Հաջորդ տեղեկությունն արդեն վերաբերում է 919 թ.: Ձմեռն անց- նելուն պես նրանք զորք են հավաքում պատերազմելու նպատա- կով, բայց հաշտվում իշխանների միջամտությամբ232:
227 Տե ́ս նույն տեղում, էջ 545-546:
228 Տե ́ս Ibn-el-Athiri Chronicon quod perfectissimum inscribitur, ed. C. J. Tornberg, vol. VIII, Lugduni Batavorum, 1862, p. 76.
229 Տե ́ս նույն տեղում, էջ 76-77:
230 Տե ́ս Հովհաննես Դրասխանակերտցի, էջ 551:
231 Տե ́ս նույն տեղում:
232 Տե ́ս նույն տեղում, էջ 546:
62
 
▲Հաշտվելով Սահակ Սեւադայի հետ` Աշոտ Երկաթն արշավեց Դվին: Նա «հնազանդեցուցանէր զամբարտաւան եւ զբիրտ ապս- տամբութիւն նոցա ընդ լծով ծառայութեան իւրոյ»: Այնուհետև, «թագաւորն Աշոտ իբրեւ կամակատարս զԴվին քաղաք իւր պատրաստեաց»: Փաստորեն, Հայոց հինավուրց մայրաքաղաք Դվինն ազատագրվեց արաբական գերիշխանությունից և ենթարկվեց Հայոց թագավորին 919 թ:
Դվինի գրավումից հետո, դատելով Հովհաննես Դրասխանակերտցու հետագա տեղեկություններից, այնտեղից հեռացավ Աշոտ Շապուհյանը` հաստատվելով Բագարանում:
Դվինից Աշոտ Երկաթը դարձյալ մեկնեց Գուգարք` պատժելու Վրաց իշխան Գուրգենին: Իր հետ վերցնելով Վրաց թագավոր Ատրներսեհին` արքան արշավեց նրա դեմ: Վերջինիս օգնության են շտապում Աբասն ու Աշոտ Շապուհյանը: Հայտնի է, որ Աբասը փեսայացել էր Վրաց իշխան Գուրգենին: Ըստ Հովհաննես
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Աշոտ_Բ_Երկաթ» էջից