«Ադամ Սմիթ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 3.
| influenced = [[Ֆրեդերիկ Բաստիա]]{{·}} [[Միլթոն Ֆրիդմեն]]{{·}} [[Ֆրիդրիխ ֆոն Հայեկ]]{{·}} [[Գեորգ Վիլհելմ Ֆրիդրիխ Հեգել]]{{·}} [[Թոմաս Հոդսկին]]{{·}} [[Ջոն Մեյնարդ Քեյնս]]{{·}} [[Թոմաս Մալթուս]]{{·}} [[Կառլ Մարքս]]{{·}} [[Ջոն Ստյուարտ Միլ]]{{·}} [[Դեյվիդ Ռիկարդո]]{{·}} [[Կլոդ Անրի Սեն-Սիմոն]]{{·}} [[Ժան Բատիստ Սեյ]]{{·}} [[ԱՄՆ-ի հիմնադիր հայրեր]]
}}
'''Ադամ Սմիթ''' ({{lang-en|Adam Smith}}; {{ԱԾ}}), շոտլանդացի տնտեսագետ և փիլիսոփա։ Համարվում է դասական քաղաքական տնտեսության հիմնադիրը։ Սմիթի կենսագրությունը իրադարձությունների մեջ աղքատ է։ Նա մեծացել է [[Քրքոլդի]] փոքրիկ քաղաքում, կրթություն է ստացել [[Գլազգոյի համալսարան|Գլազգոյի համալսարանում]] և Օքսֆորդի Բալիոլի քոլեջում, 1748 թվականից դասավանդել է [[Էդինբուրգի համալսարան|Էդինբուրգի]] և Գլազգոյի համալսարաններում, որտեղ դասախոսել է գրականության և բարոյական փիլիսոփայության մասին։ 1759 թվականին Սմիթը հրատարակել է «Բարոյական զգացմունքների տեսությունը», որում, հիմնվելով սենսացիոնիզմի էթիկայի վրա,ուրվագծել է «կարեկցանքի զգացմունքների» իր հայեցակարգը՝ որպես բարոյականության հիմք։ 1763 թվականին նա թողեց համալսարանը, մոտ երկու տարի անցկացրեց Ֆրանսիայում, որտեղ հանդիպեց Վոլտերի, ֆիզիոկրատներ Անն Թուրգոյի և Ֆրանսուա Քեսնեյի-ի հետ։ Վերադառնալով
«Ազգերի հարստությունը» տնտեսագիտության հիմքերի առաջին համակարգված ներկայացումն էր։ Այս գրքում Սմիթը քննադատեց մերկանտիլիզմը և ձևակերպեց արտադրական աշխատանքի
19-րդ դարում Ադամ Սմիթի ուսմունքը դարձավ տնտեսական ազատականության հիմքը և պետության կողմից տնտեսական գործընթացներին չխառնվելու գաղափարը։ Սմիթի գաղափարները մշակվել են [[Դեյվիդ Ռիկարդո|Դեյվիդ Ռիկարդոյի]] և [[Կարլ Մարքս|Կառլ Մարքսի]] աշխատություններում, զգալիորեն ազդել են գաղափարական և քաղաքական շատ ուղղությունների վրա։ 19-րդ դարի կեսերից սմիթականությունը քննադատվում է սոցիալիզմի և կոմունիզմի գաղափարախոսների կողմից ՝ պրոտեկցիոնիզմի կողմնակիցների կողմից։ 20-րդ դարում, ի պատասխան մի շարք երկրներում հրամանատարատնտեսական համակարգերի ի հայտ գալուն, Սմիթի գաղափարները նորից ժողովրդականություն ստացան նեոլիբերալիզմի շրջանակներում։
== Կենսագրություն ==
Շատ բան հայտնի չէ Ադամ Սմիթի կյանքի, հատկապես առաջին երեսուն կամ քառասուն տարվա մասին։ Դա բխում է աղբյուրների սակավությունից։Սմիթը երբեք օրագիր չի պահել, հազվադեպ է նամակներ գրել (և եթե գրում էր, ապա ծայրաստիճան լակոնիկ էր), մոր հետ նրա նամակագրությունը գրեթե ամբողջությամբ կորել էր։ Տնտեսագետը երբեք չի ունեցել այնպիսի ընկերներ, ովքեր կարող էին հուշագրություն թողնել{{sfn|Аникин|1968|loc=с. 26}}։ Այդ պատճառով [[Ալեքսանդր Գրեյ|Ալեքսանդր Գրեյը]] 1948 թվականին գրեց «մեր վատ տեղեկացվածության» մասին ՝ ստիպելով Սմիթի կենսագիրներին խոսել ոչ այնքան իր կյանքի, որքան իր ժամանակի մասին{{sfn|Gray|1948|loc=p. 3}}։ Մինչդեռ, ըստ 19-րդ դարի վերջին անգլիացի տնտեսագետ և հրապարակախոս Ուոլտեր Բուդջթի․ «
Ադամ Սմիթի մանրամասն գիտական կենսագրությունը դեռ գոյություն չունի{{sfn|Аникин|2007|loc=с. 879}}։
Տող 16.
=== Վաղ տարիներ ===
[[պատկեր:19th-century_building_at_location_where_Adam_Smith_lived,_1767-1776.jpg|thumb|Շենք [[Քըրքալդիում]] կառուցված Սմիթի տան տեղում,(քանդվել է 1834 թվականին)]]
Ադամ Սմիթը ծնվել է շոտլանդական փոքրիկ
1731 թվականին Սմիթը ընդունվեց տեղական դպրոց, որը համարվում էր այդ դարաշրջանի Շոտլանդիայի լավագույն դպրոցներից մեկը{{sfn|Rae|1895|loc=p. 5}}։ Հիմնական ուսուցիչը ՝ Ադամ Միլլարը, տաղանդավոր ուսուցիչ էր և փորձում էր երեխաներին սովորեցնել ոչ միայն տարրական գրագիտություն և Աստծո Խոսք, այլև դասական մշակույթի հիմունքներ։ Չորրորդ դասարանից երիտասարդ Սմիթը սովորում էր լատինական և դասական տեքստեր, իսկ կյանքի համար նրա սիրելի գիրքն էր Ֆլավիուս Եվտրոպիոսի «Հռոմեական պատմության շեղումը»։ Ադամը հիմնականում շատ էր կարդում ՝ նախապատվությունը տալով պատմության և աշխարհագրության վերաբերյալ գրքերին։ 1737 թվականին դպրոցը թողնելուց հետո նա ընդունվում է [[Գլազգոյի համալսարան]], այսպես կոչված, Շոտլանդական լուսավորության կենտրոն, որտեղ երկու տարի ուսումնասիրում է փիլիսոփայության էթիկական հիմքերը Ֆրենսիս Հաթչսոնի ղեկավարությամբ{{sfn|Bussing-Burks|2003|loc=p. 39}}{{sfn|Мееровский|1997|loc=с. 7}}։
| |||