«Հայաստանի Սահմանադրություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Հաշվի առնելով, որ խորհրդային Հայաստանը իր գոյության ամբողջ յոթանասունամյա ժամանակաընթացքում՝ եղել է խորհրդային [[Ռուսաստան]]ին կամ վերջինիս գլխավորած [[ԽՍՀՄ|Խորհրդային Միությանը]] ենթակա վարչաքաղաքական կազմավորում, ապա խորհրդային Հայաստանի սահմանադրությունը իրականում իրենից ներկայացնում էր խորհրդային կամ ռուսական կենտրոնական իշխանություններին ենթակա վարչատարածքային միավորի սոսկ ներքին վարչաքաղաքական կանոնադրություն։ Դա ակնհայտ է թեկուզ նրանից, որ այդ այսպես կոչված սահմանադրության մեջ չկար Հայաստանի սեփական արտաքին քաղաքականության, պաշտպանության, կամ ֆինանսակական համակարգի մասին որևէ դրույթ։

 

 

Սահմանադրությունն ամրագրեց Հայաստանի Հանրապետության բնույթը՝ որպես ինքնիշխան, ժողովրդավարական, իրավական և սոցիալական պետության, հռչակեց մարդու և քաղաքացու հիմնական իրավունքներն ու ազատությունները, սահմանեց հանրապետության [[Պետության կառավարման ձև|կառավարման ձևը]]՝ հիմնված օրենսդիր, գործադիր և դատական իշխանությունների տարանջատման սկզբունքի վրա։ Սահմանադրությամբ ձևավորվեց կիսանախագահական կառավարման ձև՝ պետության գլխին՝ [[ՀՀ Նախագահ|Հանրապետության Նախագահին]] վերապահված լայն լիազորություններով։

=== Սահմանադրության փոփոխություններ ===

 

 

=== Սահմանադրության առաջին փոփոխություններ ===

 

 

2001 թ. Հայաստանի Հանրապետության անդամակցությունը [[Եվրոպայի Խորհուրդ|Եվրոպայի խորհրդին]] անհրաժեշտություն առաջացրեց որոշակի փոփոխություններ մտցնելու Սահմանադրությունում։ Սակայն 2003 թ. հանրաքվեի դրված սահմանադրական փոփոխությունների նախագիծը չընդունվեց։ Փոփոխությունների հաջորդ նախագիծը հանրաքվեի դրվեց 2005 թ. նոյեմբերի 27-ին և ընդունվեց։

Այսպես, փոփոխություններով վերացվեց Հանրապետության Նախագահի՝ [[վարչապետ]] նշանակելու ամբողջությամբ հայեցողական լիազորությունը. Ներկայումս Հանրապետության Նախագահը պարտավոր է վարչապետ նշանակել Ազգային ժողովի մեծամասնության վստահությունը վայելող անձի՝ պատգամավորական խմբակցությունների հետ խորհրդակցությունների հիման վրա։

 

Կարևոր փոփոխություններ տեղի ունեցան նաև [[ՀՀ դատական համակարգ|դատական համակարգի]] կազմակերպման ոլորտում։ Էապես փոխվեց [[ՀՀ արդարադատության խորհուրդ|արդարադատության խորհրդի]] կազմավորման կարգը, որն իր հերթին դատական համակարգի կազմավորման գործում վճռորոշ նշանակություն ունի. հենց արդարադատության խորհրդի ներկայացման հիման վրա է Հանրապետության Նախագահը կատարում դատավորների նշանակումները։

 

Սահմանադրությունում կատարված կարևոր փոփոխություններից էր նաև [[ՀՀ Սահմանադրական դատարան|Սահմանադրական դատարան]] դիմելու իրավունք ունեցող սուբյեկտների շրջանակի ընդլայնումը։ Մասնավորապես, ներկայումս օրենքների և այլ իրավական ակտերի սահմանադրականությունը ՀՀ Սահմանադրական դատարանում կարող են վիճարկել (ստուգել) [[ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպան|մարդու իրավունքների պաշտպանը]], դատարանները և դատախազները՝ իրենց վարույթում գտնվող գործերով, ինչպես նաև յուրաքանչյուր ոք՝ կոնկրետ գործով, երբ առկա է դատարանի վերջնական ակտը, սպառվել են դատական պաշտպանության բոլոր միջոցները և վիճարկում է այդ ակտով իր նկատմամբ կիրառված օրենքի դրույթի սահմանադրականությունը։

 

 

=== ՀՀ Սահմանադրության երկրորդ փոփոխություններ ===

 

Այս սահմանադրական փոփոխություններով Հայաստանը դարձավ խորհրդարանական հանրապետություն։ Հաշվի առնելով սահմանադրական նոր փոփոխությունների արդյունքում՝ երկրում վարչապետի ձեռքին իշխանության հսկայական կենտրոնացումը, Երբեմն նորացված սահմանադրությունն անվանում են «սուպերվարչապետական սահմանադրություն», իսկ երկրում հաստատված քաղաքական համակարգը՝ «սուպերվարչապետական համակարգ»։ Սակայն նոր փոփոխությունների արդյքունում ստեղծված սահմանադրության և երկրում հաստատված քաղաքական կարգի ուսումնասիրությունը ցույց է տալիս, որ իրականում գործ ունենք «գենսեկական» կամ «պոլիտբյուրոյական» սահմանադրության հետ, որի շնորհիվ Հայաստանի Հանրապետությունում հաստատվել է կուսակցապետություն, այսինքն՝ պարտոկրատիա, ինչի մասին ժամանակին նախապես զգուշացրել էին որոշ քաղաքական ուժեր և նրանց ղեկավար գործիչներ ու քաղաքագետներ<ref>Րաֆֆի Հովհաննիսյան․ Սերժ Սարգսյանը Հայաստանը տանում է դեպի կուսակցապետություն։ Սեպտեմբեր 02, 2015։ ԱԶԱՏՈՒԹՅՈՒՆ ռադիոկայան։ [https://www.azatutyun.am/a/27223209.html]</ref><ref>Կուսակցապետություն, որտեղ չի լինելու հավասարակշռման ու զսպման մեխանիզմ. Հրանտ Բագրատյան։ 2015-12-04 19:53:47։ Լրատվական ռադիո։ [https://lratvakan.am/?p=50082&l=am/kusakcapetutyunvortex+chi+linelu+havasarakshrmanvo%D6%82+zspman+mexanizm+hrant+bagratyan]</ref><ref>Սահմանադրական բարեփոխումներն արվում են՝ կուսակցապետություն հաստատելու համար. Րաֆֆի Հովհաննիսյան։ 11:53, 04.09.2015։ Նյուզ․էյ էմ։ [https://news.am/arm/news/284599.html]</ref><ref>Նոր սահմանադրության նպատակը կուսակցապետության ստեղծումն է. Ր. Հովհաննիսյան։ 4 սեպտեմբեր, 2015 12:53։ Սիվիլնեթ․ էյ էմ։ [https://www.civilnet.am/news/2015/09/04/raffi-hovhannisian-constitutional-reforms-heritage/276671]</ref><ref>«Այո» և «ոչ». Այս մեխանիզմով դեմոկրատիա չի լինելու, լինելու է պարտոկրատիա. Հրանտ Բագրատյան։ 15:38 • 21.11.15։ Թերթ․ էյ էմ։ [https://www.tert.am/am/news/2015/11/21/bagratyan/1851634]</ref>։ Նրանք նույնիսկ կազմել էին միացյալ քաղաքական ճակատ և հանդես եկել համապատասխան հայտարարությամբ, որի տեքստը ստորև ներկայացված է․

'''[[Հայ Ազգային Կոնգրես]]''', '''«Ժառանգություն» կուսակցություն''', '''[[Հայաստանի Ժողովրդական կուսակցություն]]''', [[Հիմնադիր խորհրդարան]], «Հայազն» կուսակցություն, [[Ազգային համաձայնություն կուսակցություն]], [[Ազգային ինքնորոշում միավորում]], «Արմատ» ժողովրդավարության և քաղաքացիական հասարակության զարգացման կենտրոն ՀԿ, «ՀՀ քաղաքագետների միություն» ՀԿ, «Մարտի 1» ՀԿ, «Իրավունքի և ազատության կենտրոն» ՀԿ, «Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեայի հայկական կոմիտե» ՀԿ, «Ազատականություն և ժողովրդավարություն» ՀԿ, «Քաղաքացիական ազգային նախաձեռնություն» ՀԿ, «Էկոլոգիական իրավունք» ՀԿ, «Մենք հանուն ժողովրդավարության» ՀԿ, «Ռեֆորմ» հանուն ժողովրդավարության զարգացման ՀԿ, Շիրակի մարզի «Բարեփոխում և զարգացում» իրավապաշտպան ՀԿ, «Հանուն արդարության» ՀԿ, «Դեպի բացարձակ ժողովրդավարություն» ՀԿ, «Փաստաբաններ մարդու իրավունքների համար» ՀԿ, «Ո՛չ թալանին» քաղաքացիական նախաձեռնություն, Թեղուտի պաշտպանության քաղաքացիական նախաձեռնություն, «Դուրս մեր գրպանից» քաղաքացիական նախաձեռնություն, «Չե՛ք անցկացնի» քաղաքացիական նախաձեռնություն</blockquote>

 

 

«Իմ քայլը» խմբակցությունը շրջանառության մեջ դրեց  և ընդունեց սահմանադրական փոփոխությունների նախագիծը, որով դադարեցվում էին Սահմանադրական դատարանի այն անդամների լիազորությունները, ովքեր պաշտոնավարել են 12 տարուց ավել։ Նախագծով դադարեցվում էին նաև բարձր դատարանի նախագահի լիազորությունները, իսկ նոր նախագահ կընտրվի միայն այն դեպքում, երբ կհամալրվեն Սահմանադրական դատարանի դատավորների թափուր տեղերը։[https://www.azatutyun.am/a/30681680.html]

 

 

== Հայաստանի Սահմանադրության կառուցվածքը ==