«Համախառն ներքին արդյունք»–ի խմբագրումների տարբերություն

Տնտեսական վերլուծության մեջ ՀՆԱ-ն համադրվում է ամբողջ բնակչության, տնտեսապես ակտիվ և զբաղված բնակչության թվաքանակի, հիմնական ֆոնդերի, ներդրումների ծավալի, աշխատավարձի ֆոնդի, պետական ծախսերի, բնակչության իրական դրամական եկամուտների ու ծախսերի և այլ ցուցանիշների հետ։ ՀՆԱ-ն բնութագրում է տնտեսության միավորների արտադրական գործունեության վերջնական արդյունքը և չափում այդ միավորների կողմից վերջնական սպառման համար արտադրված ապրանքների և ծառայությունների արժեքը։ ՀՆԱ - ն առաջին հերթին կարելի է ներկայացնել արտադրված վերջնական ապրանքների և ծառայությունների գինը, սա նշանակում է, որ արտադրության պրոցեսում կիրառված միջանկյալ ապրանքների և ծառայությունների արժեքը չի մտնում ՀՆԱ-ի մեջ։ Երկրորդ հերթին՝ ՀՆԱ-ն ներքին արդյունք է քանի որ արտադրվում է ռեզիդենտների կողմից և հաշվարկվում է առանց արտերկրում ձևավորված սկզբնական եկամուտների, որոնք կարող են ստանալ ոչ ռեզիդենտ-միավորները։ Երրորդ հերթին՝ ՀՆԱ-ն համախառն արդյունք է, քանի որ ներառում է հիմնական կապիտալի արժեքի սպառումը արտադրության գործընթացում։ Հիմնական կապիտալի սպառումը իրենից ներկայացնում է հիմնական կապիտալի արժեքի նվազում հաշվետու ժամանակաշրջանում՝ նրա ֆիզիկական և բարոյական մաշվածության և պատահական վնասների արդյունքում։ ▼

ՀՆԱ -ն տվյալ երկրի սահմաններում արտադրված ապրանքներն ու ծառայություններն են՝ ինչպես սեփական, այնպես էլ արտասահմանյան ռեսուրսների օգտագործմամբ։ Որպեսզի ճիշտ հաշվարկվի արտադրության համախառն ներքին ծավալը, անհրաժեշտ է, որ տվյալ տարում արտադրված ապրանքներն ու ծառայությունները հաշվարկվեն ոչ ավել, քան մեկ անգամ։ Քանի որ կան դեպքեր, երբ ապրանքները կարող են վերավաճառվել կամ դեռ շարունակեն մասնակցել արտադրական գործընթացին, այդ իսկ պատճառով հաշվարկվում են միայն վերջնական ապրանքներն ու ծառայությունները։ ▼

ՀՆԱ հաշվարկից պետք է բացառել նաև ոչ արտադրական գործարքները, որոնք լինում են ապրանքների վերավաճառք և զուտ ֆինանսական գործարքներ։▼

Զուտ ֆինանսական գործարքները իրենցից ներկայացնում են.▼

* պետական տրանսֆերտներ,▼

* մասնավոր տրանսֆերտներ,▼

* գործարքներ արժեթղթերի հետ։▼

== ՀՆԱ հաշվարկման մեթոդներ ==▼

ՀՆԱ հաշվարկման մեթոդները երկուսն են՝▼

# ըստ ծախսումների▼

# ըստ եկամուտների▼

ՀՆԱ-ի նկատմամբ ամենաընդհանուր չափման և քանակարկման մոտեցումը ծախսումների մեթոդն է՝▼

: ''ՀՆԱ = [[սպառում]] + համախառն ներքին մասնավոր [[ներդրում]]ներ + [[կառավարության ծախսումներ]] + [[զուտ արտահանում]]''▼

'''''Y = C + Ig + G + Xn'''''▼

Եկամտի մոտեցումն աշխատում է այն սկզբունքով, որ արտադրական գործոնների («արտադրողներ», խոսակցականորեն) եկամուտները պետք է հավասար լինեն իրենց արտադրանքի արժեքին և որոշում է ՀՆԱ-ն `գտնելով բոլոր արտադրողների եկամուտների հանրագումարը<ref>World Bank, Statistical Manual >> National Accounts >> [http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/DATASTATISTICS/EXTDECSTAMAN/0,,contentMDK:20882526~menuPK:2648252~pagePK:64168445~piPK:64168309~theSitePK:2077967~isCURL:Y,00.html GDP–final output] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100416073205/http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/DATASTATISTICS/EXTDECSTAMAN/0,,contentMDK:20882526~menuPK:2648252~pagePK:64168445~piPK:64168309~theSitePK:2077967~isCURL:Y,00.html|date=16 April 2010}}, retrieved October 2009.<br />▼

{{cite web|url=http://www.hm-treasury.gov.uk/data_gdp_backgd.htm|title=User's guide: Background information on GDP and GDP deflator|publisher=HM Treasury|archive-url=https://web.archive.org/web/20090302084957/http://www.hm-treasury.gov.uk/data_gdp_backgd.htm|archive-date=2 March 2009|url-status=dead}}<br />{{cite web|url=https://www.bea.gov/national/pdf/nipa_primer.pdf|title=Measuring the Economy: A Primer on GDP and the National Income and Product Accounts|publisher=Bureau of Economic Analysis}}</ref>:▼

Ընդհանուր գործոնային եկամուտ = աշխատողների փոխհատուցում + կորպորատիվ շահույթ + սեփականատիրոջ եկամուտ + վարձակալության եկամուտ + զուտ տոկոսներ<ref>United States Bureau of Economic Analysis, {{Cite web|url=https://www.bea.gov/national/pdf/nipaguid.pdf|title=''A guide to the National Income and Product Accounts of the United States''}}, page 5; retrieved November 2009. Another term, "business current transfer payments", may be added. Also, the document indicates that the capital consumption adjustment (CCAdj) and the inventory valuation adjustment (IVA) are applied to the proprietor's income and corporate profits terms; and CCAdj is applied to rental income.</ref>։▼

ՀՆԱ-ի գնահատման երրորդ միջոցը գնորդների գներով չափված ապրանքների և ծառայությունների վերջնական օգտագործման հանրագումարի հաշվարկն է (բոլոր օգտագործումները, բացառությամբ միջանկյալ սպառման)<ref name=":0" />:Միջանկյալ ապրանքների և ծառայությունների ծախսերը չեն հաշվարկվում:Միջանկյալ ապրանքներ և ծառայություններ այն ձեռնարկություններն են, որոնք օգտագործվում են ձեռնարկությունների կողմից հաշվետու տարվա ընթացքում այլ ապրանքներ և ծառայություններ արտադրելու համար<ref>Thayer Watkins, San José State University Department of Economics, [http://www.sjsu.edu/faculty/watkins/gdp.htm "Gross Domestic Product from the Transactions Table for an Economy"], commentary to first table, " Transactions Table for an Economy". (Page retrieved November 2009.)</ref>։▼

Ըստ ԱՄՆ Տնտեսական վերլուծության բյուրոյի, որը պատասխանատու է ԱՄՆ-ում ազգային հաշիվների հաշվարկման համար, «Ընդհանուր առմամբ, ծախսային բաղադրիչների աղբյուրի տվյալները համարվում են ավելի հուսալի, քան եկամտի բաղադրիչների համար<ref>''Concepts and Methods of the United States National Income and Product Accounts'', chap. 2.</ref>։▼

== ՀՆԱ-ի տեսակներ ==▼

Կիրառվում են [[անվանական ՀՆԱ|անվանական (նոմինալ) ՀՆԱ]], [[իրական ՀՆԱ]], [[փաստացի ՀՆԱ]] և [[պոտենցիալ ՀՆԱ]] ցուցանիշները։ ▼

* Անվանական (նոմինալ) ՀՆԱ - ընթացիկ, տարվա գներով հաշվարկված ՀՆԱ-ն է<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=pXpJL6f8b3wC&q=%22To+convert+GDP+into+GNI%22|title=Understanding National Accounts|last1=Lequiller|first1=François|last2=Derek Blades|publisher=OECD|year=2006|isbn=978-92-64-02566-0|page=18|quote=To convert GDP into GNI, it is necessary to add the income received by resident units from abroad and deduct the income created by production in the country but transferred to units residing abroad.}}</ref>։▼

* Իրական ՀՆԱ - թողարկված արտադրանքի փաստացի ծավալն է՝ հաշվարկված բազիսային(նախորդ), տարվա գներով<ref>United States, Bureau of Economic Analysis, Glossary, [https://www.bea.gov/glossary/glossary.cfm "GDP"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180129140050/https://www.bea.gov/glossary/glossary.cfm|date=29 January 2018}}. Retrieved November 2009.</ref>։▼