«Հանդաբերդի վանք»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չNo edit summary |
չ Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589) |
||
Տող 49.
==Պեղումներ==
Պեղումներն իրականացրել է [[Հայաստանի գիտությունների ազգային ակադեմիա|ՀՀ ԳԱԱ]] հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի Արցախի արշավախումբը ([[Համլետ Պետրոսյան]]՝ արաշավախմբի ղեկավար, Լյուբա Կիրակոսյան՝ ճարտարապետ, [[Վարդգես Սաֆարյան]], [[Տատյանա Վարդնեսովա]]՝ հնագետներ)` 2004-2005 թթ.: Պեղումները նախաձեռնել է Հայրենադարձության և հիմնավորման «Երկիր» հասարակական կազմակերպությունների միությունը (նախագահ՝ [[Սևակ Արծրուն]]ի), ֆինանսավորել է Հարությունյանների ընտանիքը ([[Նյու Ջերսի]], [[ԱՄՆ]])
Պեղումների արդյունքում հուշարձանը մաքրվել է առատ բուսականությունից, փլուզման հետևանքով առաջացած հողի և քարի լիցքից, վավերացվել են ճարտարապետորեն կարևոր բոլոր
==Ճարտարապետություն==
Տող 58.
Ըստ շինարարական արձանագրության՝ համալիրի շինությունների հիմնական մասը կառուցվել է 1276թվականին` [[Դավիթ վարդապետ]]ի կողմից։ Ճարտարպետական քննությունը հիմք է տալիս եզրակացնել, որ վանքը ստեղծվել է տեղում գոյություն ունեցող հին մատուռ-եկեղեցու շուրջը` հաջորդաբար ավանդատների, մատուռների, ժամատան և ի վերջո` զանգակատան հավելման միջոցով։ Ժամատունը յուրօրինակ միջանկյալ ծավալ է, որն իրար է կապում իր շուրջը տեղադրված տարբեր կառույցները։ Այն ընդհանուր գծերով կրկնում է հայկական ժամատուն-գավիթներին բնորոշ «կեղծ գմբեթային» ծածկի երդիկ հիշեցնող հորինվածքը։
Հյուսիսային` առանձնակի կանգնած մատուռ-եկեղեցին իր եռախորան թաղակապ հորինվածքով, պատկերաքանդակներ կրող հին խաչքարերի օգտագործումով եզակի մի կառույց է ողջ միջնադարի ճարտարապետության
Եթե գլխավոր եկեղեցու և նրա երկու ավանդատների բեմերին հավելենք նաև այս մատուռի և ժամատանը հյուսիսից կից մատուռի բեմերը, ապա կստացվի, որ վանքում կարող էին պատարագ մատուցել միանգամից հինգ տեղում, ինչը պատկառելի թիվ է նման մի փոքր և ակնհայտորեն առանձնացված վանքի
==Գտածոներ==
Պեղումների արդյունքում գտնվել են 13-14-րդ դարերի մի շարք նոր արձանագրություններ, մոտ հիսուն խաչքարեր և տապանաքարեր։ Արձանագրությունները ներկայացնում են վանքի կառուցման որոշ մանրամասներ, ինչպես նաև Վերին Խաչենի քաղաքական, տնտեսական և հոգևոր պատմության վերաբերյալ ուշագրավ
Համալիրի ողջ տարածքից հավաքվել են կղմինդրների հազարից ավելի բեկորներ, որոնք օգտագործվել են տանիքների ծածկի մեջ։ Գտնվել են նաև հայերեն արձանագրություններ կրող կղմինդրների և թասերի մի շարք բեկորներ, հանգամանք, ինչը հնարավոր է դարձնում փաստել հայերեն գրի օգտագործման տարածվածութունը նաև զուտ կենցաղային
Պեղումները տվել են նաև մետաղից և կավից պատրաստված մի շարք
==Խաչքարեր==
Հատուկ նշելի է ավելի քան հինգ տասնյակ խաչքարերի գյուտը, որոնց մեջ քիչ չեն արվեստի իսկական գլուխգործոցները։ Երկու խաչքարային պատկերաքանդակ ներկայացնում են հեծյալ
Մեկ այլ խաչքար ներկայացնում է այսպես կոչված «դրախտային հորինվածքի» տեղական մի տարբերակ, ուր զույգ արմավազարդերից յուրաքանչյուրն ավարտվում է խոշորապտուղ, բայց իրարից տարբերվող ծառերով (նռնենի և, թերևս, խնձորենի) ու դրանց վրա թառած
|