«Կորոնավիրուսային համավարակով պայմանավորված տնտեսական ցնցումները»–ի խմբագրումների տարբերություն

Ընդհանուր առմամբ, ֆոնդային բորսաների թիվը մարտ ամսին կրճատվեց ավելի քան 30%-ով, բաժնետոմսերի և նավթի ակնկալվող փոփոխությունները հասան ճգնաժամային մակարդակի, իսկ ոչ ներդրումային վարկային սպրեդը կտրուկ ընդլայնվել էր, քանի որ ներդրողների կողմից նվազեցվեցին ռիսկերը: Համաշխարհային ֆինանսական շուկաներում ցնցումները տեղի են ունենում՝ չնայած G20-ի կողմից հետճգնաժամային բարեփոխումների վերաբերյալ էական և ընդգրկուն համաձայնության:<ref>{{Cite web|url=http://www.oecd.org/coronavirus/policy-responses/global-financial-markets-policy-responses-to-covid-19-2d98c7e0/#section-d1e26|title=Global financial markets policy responses to COVID-19|website=OECD|language=en|access-date=14 May 2020}}</ref>

 

Մարտի 9-ի առավոտյան S&P 500 ցուցանիշը նվազեց 7%-ով՝ բորսայի բացումից չորս րոպե անց՝ 2007-08թթ. ֆինանսական ճգնաժամից հետո առաջին անգամ միացնելով անջատիչը և 15 րոպե տևողությամբ կանգնեցնելով առևտուրը:<ref>{{cite news|last1=Ponczek|first1=Sarah|last2=Hajric|first2=Vildana|title=S&P 500 Plunges 7%, Triggering Market-Wide Stock Trading Halt|url=https://finance.yahoo.com/news/rout-u-stock-futures-trigger-221631295.html|access-date=9 March 2020|work=Bloomberg|date=9 March 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200309035425/https://finance.yahoo.com/news/rout-u-stock-futures-trigger-221631295.html|archive-date=9 March 2020|url-status=live}}</ref> Առեւտրի վերջում ամբողջ աշխարհում ֆոնդային շուկաներում զանգվածային անկում է գրանցվել (STOXX Europe 600 ցուցանիշը նվազել է ավելի քան 20%-ով՝ հասնելով տարվա իր ամենացածր կետին),<ref>{{cite news|last1=Huang|first1=Eustance|title=Japan stocks drop 5%, China and Hong Kong shares plunge beyond 3% amid oil price war|date=8 March 2020|publisher=[[CNBC]]|url=https://www.cnbc.com/2020/03/09/asia-markets-oil-prices-coronavirus-currencies-in-focus.html|access-date=10 March 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200309160717/https://www.cnbc.com/2020/03/09/asia-markets-oil-prices-coronavirus-currencies-in-focus.html|archive-date=9 March 2020|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|last1=Smith|first1=Elliot|last2=Ellyat|first2=Holly|title=European stocks close 7% lower and enter bear market territory as oil prices crash|date=9 March 2020|publisher=[[CNBC]]|url=https://www.cnbc.com/2020/03/09/european-markets-plunge-as-coronavirus-spreads-further-and-oil-slumps.html|access-date=10 March 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200309160516/https://www.cnbc.com/2020/03/09/european-markets-plunge-as-coronavirus-spreads-further-and-oil-slumps.html|archive-date=9 March 2020|url-status=live}}</ref> իսկ Դոու-Ջոնսի ցուցանիշը իր նախորդ մեկօրյա ռեկորդային կրճատումը գերազանցել է փետրվարի 27-ին՝ կրճատվելով 2.014 կետով կամ 7.8%-ով:<ref>{{cite news|last1=Li|first1=Yun|title=Dow sinks 2,000 points in worst day since 2008, S&P 500 drops more than 7%|date=9 March 2020|publisher=[[CNBC]]|url=https://www.cnbc.com/2020/03/08/dow-futures-drop-700-points-as-all-out-oil-price-war-adds-to-coronavirus-stress.html|access-date=10 March 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200309155615/https://www.cnbc.com/2020/03/08/dow-futures-drop-700-points-as-all-out-oil-price-war-adds-to-coronavirus-stress.html|archive-date=9 March 2020|url-status=live}}</ref> ԱՄՆ տասը և 30 տարի ժամկետայնության գանձապետական արժեթղթերի եկամտաբերությունը գրանցեց իր նոր ռեկորդային անկումը՝ պատմության մեջ առաջին անգամ 30 տարի ժամկետայնությամբ արժեթղթերի գինը նվազելով մինչև 1%:<ref>{{cite news|last1=Franck|first1=Thomas|last2=Li|first2=Yun|title=10-year Treasury yield hits new all-time low of 0.318% amid historic flight to bonds|date=8 March 2020|publisher=[[CNBC]]|url=https://www.cnbc.com/2020/03/09/10-year-treasury-yield-plunges.html|access-date=10 March 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200309193520/https://www.cnbc.com/2020/03/09/10-year-treasury-yield-plunges.html|archive-date=9 March 2020|url-status=live}}</ref>

 

Մարտի 12-ին, Ասիական-Խաղաղօվկիանոսյան ֆոնդային բորսաները փակվեցին [[Տոկիոյի ֆոնդային բորսա|(Տոկյոյի ֆոնդային բորսայի]] Nikkei 225 ցուցանիշը նույնպես կրճատվեց ավելի քան 20%-ով),<ref>{{cite news|last=Huang|first=Eustance|title=Japan stocks follow Dow into a bear market as Trump suspends travel from Europe; WHO declares coronavirus outbreak a pandemic|date=11 March 2020|publisher=[[CNBC]]|url=https://www.cnbc.com/2020/03/12/asia-markets-dow-bear-market-coronavirus-currencies-in-focus.html|access-date=12 March 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200312213734/https://www.cnbc.com/2020/03/12/asia-markets-dow-bear-market-coronavirus-currencies-in-focus.html|archive-date=12 March 2020|url-status=live}}</ref> Եվրոպայի ֆոնդային շուկաները կրճատվեցին 11%-ով (պատմության մեջ մեկօրյա ամենաշատ անկումը),<ref>{{cite news|last1=Smith|first1=Elliot|last2=Ellyatt|first2=Holly|title=European stocks close 11% lower in worst one-day drop ever on coronavirus fears|date=12 March 2020|publisher=[[CNBC]]|url=https://www.cnbc.com/2020/03/12/europe-markets-poised-to-open-lower-after-trump-restricts-european-travel-to-us.html|access-date=12 March 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200312213724/https://www.cnbc.com/2020/03/12/europe-markets-poised-to-open-lower-after-trump-restricts-european-travel-to-us.html|archive-date=12 March 2020|url-status=live}}</ref> իսկ [[Դոու-Ջոնսի արդյունաբերական ցուցանիշ|Դոու-Ջոնսի արդյունաբերական ցուցանիշը]] կրճատվեց ևս 10%-ով (գերազանցելով մարտի 9-ին սահմանած մեկօրյա ռեկորդային անկումը), NASDAQ Composite-ը կրճատվեց 9.4%-ով, իսկ S&P 500-ը՝ 9.5%-ով (NASDAQ and S&P 500 ցուցանիշները կրճատվում են ևս ավելի քանի 20%-ով ավելի իրենց <<գագաթնակետից>>), և այդ նվազումը ակտիվացրել է [[Նյու Յորքի ֆոնդային բորսա|Նյու Յորքի ֆոնդային բորսայում]] առևտրային ակտիվությունը շաբաթվա մեջ արդեն երկրորդ անգամ:<ref>{{cite news|last1=Imbert|first1=Fred|last2=Franck|first2=Thomas|title=Dow plunges 10% amid coronavirus fears for its worst day since the 1987 market crash|date=12 March 2020|publisher=[[CNBC]]|url=https://www.cnbc.com/2020/03/11/futures-are-steady-wednesday-night-after-dow-closes-in-bear-market-traders-await-trump.html|access-date=12 March 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200312000949/https://www.cnbc.com/2020/03/11/futures-are-steady-wednesday-night-after-dow-closes-in-bear-market-traders-await-trump.html|archive-date=12 March 2020|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|last1=Culp|first1=Stephen|title=Wall Street plunges, bringing record bull run to an end|date=12 March 2020|agency=[[Reuters]]|url=https://www.reuters.com/article/us-usa-stocks/wall-street-plunges-bringing-record-bull-run-to-an-end-idUSKBN20Z0CM|access-date=12 March 2020}}</ref> Նավթի գինն ընկավ 8%-ով,<ref>{{cite news|last1=Stevens|first1=Pippa|title=Oil drops as much as 8%, on pace for worst week in more than a decade|date=12 March 2020|publisher=[[CNBC]]|url=https://www.cnbc.com/2020/03/12/oil-drops-as-much-as-8percent-on-pace-for-worst-week-in-more-than-a-decade.html|access-date=12 March 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200312213750/https://www.cnbc.com/2020/03/12/oil-drops-as-much-as-8percent-on-pace-for-worst-week-in-more-than-a-decade.html|archive-date=12 March 2020|url-status=live}}</ref> իսկ ԱՄՆ տասը և 30 տարի մարման ժամկետայնություն ունեցող գանձապետական արժեթղթերի գինն աճեց 0.86% և 1.45%-ով, և դրանց եկամտաբերության կորը հասավ իր նորմալ դիրքին:<ref>{{cite news|last1=Smith|first1=Elliot|last2=Li|first2=Yun|title=10-year Treasury yield rises even as stocks tumble into bear market|date=12 March 2020|publisher=[[CNBC]]|url=https://www.cnbc.com/2020/03/12/treasury-yields-fall-as-dow-slides-into-bear-market.html|access-date=12 March 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200312213804/https://www.cnbc.com/2020/03/12/treasury-yields-fall-as-dow-slides-into-bear-market.html|archive-date=12 March 2020|url-status=live}}</ref> Մարտի 15-ին, նվազեց բազային տոկոսադրույքը ամբողջական տոկոսային կետով՝ նպատակային միջակայք սահմանելով 0%-ից 0.25%-ը: Սակայն, ի պատասխան դրան, S&P 500-ի և հում նավթի ֆյուչերսների գները նվազել են շուկայում շարունակական մտավախությունների հետևանքով:<ref name="NYT_150320">{{cite web|url=https://www.nytimes.com/2020/03/15/business/stock-market-today-coronavirus.html|title=Fed Cuts Interest Rates in Bid to Protect Economy: Live Updates|date=16 March 2020|website=The New York Times|archive-url=https://web.archive.org/web/20200316004742/https://www.nytimes.com/2020/03/15/business/stock-market-today-coronavirus.html|archive-date=16 March 2020|access-date=16 March 2020|url-status=live}}</ref> Հեջավորման հիմնադրամների մոտ 75%-ը կրել է լուրջ վնասներ այս ընթացքում:<ref>{{cite news|author1=Bei Hu|author2=Nishant Kumar|title=Hedge Fund Hotshots Suffer Humbling Losses in Coronavirus Chaos|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2020-04-16/hedge-fund-hotshots-suffer-humbling-losses-in-coronavirus-chaos|access-date=30 May 2020|work=Bloomberg News|date=16 April 2020|language=en}}</ref>

 

[[Պատկեր:WTI_price_2019-2020.png|աջից|մինի|WTI նավթի գնի տեղաշարժը 2019 թվականից: Movement of [[West Texas Intermediate|WTI]] price from 2019. Անկումը սկսեց գրանցվել 2020թ. փետրվարի կեսերից: 2020թ. ապրիլի 20-ին պատմության մեջ առաջին անգամ գները զրոյից ցածր մակարդակի հասան:<ref name="FT_Apr20">{{cite news|last1=Sheppard|first1=David|last2=McCormick|first2=Myles|last3=Brower|first3=Derek|last4=Lockett|first4=Hudson|title=US oil price below zero for first time in history|url=https://www.ft.com/content/a5292644-958d-4065-92e8-ace55d766654|access-date=20 April 2020|work=Financial Times|date=20 April 2020}}</ref><ref name="WP_Apr20">{{cite web|url=https://www.washingtonpost.com/business/2020/04/20/oil-barrel-below-zero/|title=Oil drops below $0, signaling extreme collapse in demand. But you're still going to have to pay for gas.|last1=Englund|first1=Will|date=20 April 2020|website=The Washington Post|language=en|access-date=20 April 2020}}</ref>]]

[[Պատկեր:U.S._motor_gasoline_product_supplied_(49784554532).png|մինի|ԱՄՆ-ում ավտոմոբիլային բենզինի պահանջարկի կտրուկ նվազումը:]]

Նավթ արդյունահանող բազմաթիվ երկրների ֆինանսական համակարգերը լուրջ սթրեսի են ենթարկվել: Իրաքը, որի բյուջեի 90%-ը ձևավորվում է նավթից ստացվող եկամտից և կարող էր շահութաբեր կերպով իրականացնել նավթի արտահանում քանի դեռ դրա գինը մեկ բարելի դիմաց կազմում էր 60 ԱՄՆ դոլարից ավելի, հայտարարեց, որ մայիս ամսվանից սկսած կարձանագրի 4.5մլրդ ԱՄՆ դոլարի ամսական [[դեֆիցիտ]]: Ակնկալվում է, որ նավթ արտահանող այլ երկրներ` Մեքսիկան, Վենեսուելան, Էկվադորը և Նիգերիան, կկնքեն որոշ պայմանագրեր կամ կպայքարեն ֆինանսական հետևանքների դեմ: Այնպիսի երկրներ, ինչպիսիք են Սաուդյան Արաբիան և Ռուսաստանը, ունեն տարիներ շարունակ կուտակած դրամական պահուսներ, սակայն ղեկավարությունը ևս մտահոգված է ստեղծված իրադրությունով:<ref>{{cite web|url=https://www.nytimes.com/2020/04/22/world/middleeast/oil-price-collapse-coronavirus.html|title=Oil Collapse and Covid-19 Create Toxic Geopolitical Stew|last1=Gladstone|first1=Rick|date=22 April 2020|website=The New York Times|access-date=22 April 2020}}</ref>

 

 

2020թ. ֆոնդային բորսայի անկման ընթացքում, որը սկսվեց մարտի 9-ի շաբաթվա ընթացքում, պարտատոմսերի գները անսպասելիորեն շարժվեցին բաժնետոմսերի գների հետ նույն ուղղությամբ: Ընդհանուր առմամբ պարտատոմսերը համարվում են առավել անվտանգ, քան բաժնետոմսերը, ուստի բարձր ռիսկ նախընտրող ներդրողները կնախընտրեն վաճառել պարտատոմսերը, որպեսզի ձեռք բերեն բաժնետոմս, իսկ զգուշավոր (ցածր ռիսկ նախընտրող) ներդրողները կվաճառեն բաժնետոմս՝ պարտատոմս ձեռք բերելու նպատակով: Բաժնետոմսերի հետ զուգընթաց պարտատոմսերի անսպասելի տեղաշարժերի հետ մեկտեղ արձանագրվեց, որ դժվարացել են պարտատոմսերի տարբեր տեսակների առևտուրը՝ ներառյալ կորպորատիվ, նույնիսկ ԱՄՆ գանձապետական պարտատոմսերը: Ըստ New York Times-ի, նշվածը պայմանավորված է ոսկու ֆյուչերսների գների անկմամբ և արտահայտում է ներդրողների շրջանում առկա է իրացվելիության խնդիրը, ուստի վերջիններս ձգտում են վաճառել իրենց ակտիվները:<ref>{{cite web|url=https://www.nytimes.com/2020/03/12/upshot/markets-weird-coronavirus.html|title=Something Weird Is Happening on Wall Street, and Not Just the Stock Sell-Off|last1=Irwin|first1=Neil|date=12 March 2020|website=The New York Times|archive-url=https://web.archive.org/web/20200312235458/https://www.nytimes.com/2020/03/12/upshot/markets-weird-coronavirus.html|archive-date=12 March 2020|access-date=13 March 2020|url-status=live}}</ref> Քանի դեռ խոշոր ներդրողները փորձում էին վաճառք իրականացնել, վաճառողների և գնորդների կողմից ակնկալվող գների տարբերությունը հետզհետե ընդլայնվում էին: Քանի որ բանկերը ի վիճակի չէին վաճառել իրենց պարտատոմսերը, ուստի դադարեցրին պարտատոմսերի գնման գործընթացը: Առևտրի մասնակիցների թվի կրճատման հետևանքով բորսայում մնացած շատ քիչ թվով մասնակիցները սկսեցին կտրուկ կերպով փոխել պարտատոմսերի գները: Գանձապետական արժեթղթերի շուկայի խորությունը հասավ 2008 թվականից ի վեր իր ամենացածր կետին:<ref>{{cite web|url=https://www.nytimes.com/2020/03/12/business/economy/wall-street-funding-troubles-fed.html|title=Troubles Percolate in the Plumbing of Wall Street|last1=Smialek|first1=Jeanna|last2=Phillips|first2=Matt|date=12 March 2020|website=The New York Times|archive-url=https://web.archive.org/web/20200314194742/https://www.nytimes.com/2020/03/12/business/economy/wall-street-funding-troubles-fed.html|archive-date=14 March 2020|access-date=15 March 2020|url-status=live}}</ref> Մարտի 9-ի շաբաթվա ընթացքում ներդրողները պարտատոմսերի ներդրումային ֆոնդից 15.9 միլիարդ ԱՄՆ դոլարի ռեկորդի էին հասնում, իսկ բարձր եկամտաբերությամբ պարտատոմսերի ֆոնդից՝ 11.2 միլիարդ ԱՄՆ դոլար՝ երկրորդ ամենաբարձր ռեկորդը:<ref name="MarketWatch_130320">{{cite web|url=https://www.marketwatch.com/story/wall-street-fear-flashbacks-to-2008-of-forced-selling-in-9-trillion-us-corporate-bond-market-2020-03-14|title=Wall Street fears 'flashbacks to 2008' with forced selling in $9 trillion U.S. corporate bond market|last1=Oh|first1=Sunny|date=14 March 2020|website=MarketWatch|access-date=15 March 2020}}</ref> Բացի այդ, բորսայում վաճառվող պարտատոմսերի ֆոնդերի գները սկսեցին նվազել՝ արձանագրելով իրենց զուտ ակտիվների արժեքից ցածր արժեք:<ref>{{Cite web|url=https://www.morningstar.com/articles/976094/are-bond-funds-broken-as-diversifiers|title=Are Bond Funds 'Broken' as Diversifiers?|last=Benz|first=Christine|date=2 April 2020|website=Morningstar.com|access-date=19 May 2020}}</ref>