[[Պատկեր:Comparison_table_of_armenian_azeri_kurdish_population_of_armenia.jpg|մինի|280x280փքս|Հայաստանի հայ, ադրբեջանցի և քուրդ բնակչության համեմատական աղյուսակ]]
Ըստ 1979 թվականի մարդահամարի՝ Հայաստամում բնակվող ադրբեջանցիների թիվը կազմել է 160 841 մարդ և կազմել են Հայաստանի բնակչության 5,3 տոկոսը<ref>{{in lang|ru}} [http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_79.php?reg=13 All-Soviet Population Census of 1979 - Ethnic Composition in the Republics of the USSR: Armenian SSR]. ''Demoscope.ru''</ref>: 1987 թվականին Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցած իրադարձությունները հանգեցրել են այն բանին, որ ադրբեջանցիներին հաճախ հետապնդել և ստիպել են լքել Հայաստանը<ref name="cornell">{{in lang|ru}} [http://www.sakharov-center.ru/publications/azrus/az_015.htm The Nagorno-Karabakh Conflict] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110606111926/http://www.sakharov-center.ru/publications/azrus/az_015.htm|date=6 June 2011}} by Svante Cornell. ''Sakharov-Center.ru''</ref>։ 1988 թվականի հունվարի 25-ին Հայաստանից ադրբեջանցի փախստականների առաջին ալիքը հաստատվել է [[Սումգայիթ]] քաղաքում<ref name="cornell" /><ref name="timeline">{{in lang|ru}} [http://news.bbc.co.uk/hi/russian/news/newsid_3681000/3681079.stm Karabakh: Timeline of the Conflict]. ''BBC Russian''</ref>։ Եվս մեկ խոշոր ալիք տեղի է ունեցել 1988 թվականի նոյեմբերին<ref name="timeline" />, երբ ադրբեջանցիները կամ վտարվեցին ազգայնականների ու տեղական կամ պետական իշխանությունների կողմից<ref name="barrington">[https://books.google.com/books?id=Jp-5UtoBtFEC After Independence] by Lowell W. Barrington. University of Michigan Press, 2006; p. 231. {{ISBN|0-472-06898-9}}</ref>, կամ փախան՝ վախենալով իրենց կյանքի համար<ref name="unhcr1">{{Cite web|url=http://www.unhcr.org/refworld/pdfid/3f5f27d14.pdf|title=International Protection Considerations Regarding Armenian Asylum-Seekers and Refugees. United Nations High Commissioner for Refugees. Geneva: September 2003}}</ref>։ Բռնությունը տեղի է ունեցել էթնիկ հակամարտությունների արդյունքում։ 1988 թվականի նոյեմբերին<ref>[http://www.nmnby.org/pub/0701/15m.html The Unrecognized IV. The Bitter Fruit of the 'Black Garden'] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081120215204/http://www.nmnby.org/pub/0701/15m.html|date=20 November 2008}} by Yazep Abzavaty. ''Nashe Mnenie''. 15 January 2007. Retrieved 1 August 2008</ref>, ըստ հայկական աղբյուրների, սպանվել է 25 ադրբեջանցի (նրանցից 20-ը [[Գուգարք (գյուղ)|Գուգարք]] գյուղում)<ref>{{in lang|ru}} [http://www.sumgait.info/press/express-chronicle/express-chronicle-910416.htm Pogroms in Armenia: Opinions, Conjecture and Facts]. Interview with Head of the Armenian Committee for National Security Usik Harutyunyan. ''Ekspress-Khronika''. #16. 16 April 1991. Retrieved 1 August 2008</ref>, իսկ ըստ ադրբեջանական աղբյուրների՝ 217 մարդ<ref>{{Cite web|url=http://www.human.gov.az/?sehife=etrafli&sid=MTIyMTA2MTA4MTIzNjA2Ng==&dil=en|title=Əsir və itkin düşmüş, girov götürülmüş vətəndaşlarla əlaqədar Dövlət Komissiyası|website=www.human.gov.az}}</ref>:
Այսպիսով, 1988-91 թվականներին մնացած ադրբեջանցիները ստիպված են եղել փախչել հիմնականում [[Ադրբեջան]]<ref name="barrington" /><ref>{{Cite web|url=http://www.unhcr.org/refworld/country,,USCIS,,AZE,4562d8cf2,3ae6a6073,0.html|title=UNHCR U.S. Department of Homeland Security, Citizenship and Immigration Services Country Reports Azerbaijan. The Status of Armenians, Russians, Jews and Other Minorities}}</ref><ref>[https://2001-2009.state.gov/g/drl/rls/hrrpt/2004/41668.htm Country Reports on Human Rights Practices - 2004: Armenia]. U.S. Department of State</ref>։ 1989 թվականի մարդահամարից ի վեր անհնար է որոշել Հայաստանում ադրբեջանցիների բնակչության ճշգրիտ թիվը հակամարտության սրման պահին, քանի որ արդեն սկվել էր Հայաստանից ադրբեջանցիների արտագաղթը: Ըստ [[ՄԱԿ-ի Փախստականների հարցերով գերագույն հանձնակատարի գրասենյակ|ՄԱԿ-ի Փախստականների հարցերով գերագույն հանձնակատարի գրասենյակի]] (ՄԱՓԳՀ) գնահատականների՝ այդ թիվը կազմում է 200 000 մարդ<ref name="unhcr1" />։
