«Ստվերային բանկային համակարգ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Նոր էջ «'''Ստվերային բանկային համակարգը''' (նաև ստվերային բանկային գործունեություն) Ֆինանսական շուկա|ֆին...»: |
(Տարբերություն չկա)
|
09:34, 24 Հունիսի 2021-ի տարբերակ
Ստվերային բանկային համակարգը (նաև ստվերային բանկային գործունեություն) ֆինանսական հաստատություններ են, որոնք մատուցում են նույն ծառայությունները, ինչ բանկերը, բայց տարբեր պատճառներով պետության կողմից չեն ենթարկվում բանկային կարգավորման: «Ստվերային բանկային համակարգ» տերմինը, ինչպես հայերենում, այնպես էլ մի շարք այլ լեզուներով, բացասական նշանակություն ունի ֆինանսների ոլորտում տարատեսակ չարաշահումների առումով, ուստի տերմինը հազվադեպ է օգտագործվում բուն ինդուստրիայում: Ստվերային բանկային համակարգը, որպես ամբողջություն, բնութագրվում է ավելի մեծ ճկունությամբ և մեծ մրցակից է սովորական բանկերի համար, ինչը կարևոր համակարգային ռիսկեր է պարունակում ինչպես զարգացած, այնպես էլ զարգացող երկրների համար: Ստվերային բանկային համակարգը 2007 թվականի հիփոթեքային ճգնաժամի հիմնական գործոնն էր, որը հանդիսանում էր 2007-2008 թվականների համաշխարհային ճգնաժամի սկիզբը:
Պատմություն
Ստվերային բանկային համակարգը սկսել է ակտիվորեն զարգանալ 2000 թվականից հետո և մինչ 2012 թվականը ստվերային բանկային համակարգում կապիտալի փաստացի ծավալը գնահատվում է համաշխարհային ՀՆԱ-ի ծավալի 100%-ը: Ստվերային բանկային համակարգի զարգացման խթան է հանդիսացել նոր տեխնոլոգիաները, ինչպես նաև բանկային համակարգի` իր ակտիվների սինթեզի և կառավարման նոր, ավելի բարդ մակարդակ մուտք գործելու ցանկությունը: 1990-ականները նաև Միացյալ Նահանգների և Չինաստանի տնտեսությունների բուռն աճի շրջան էր, որի արդյունքում համաշխարհային բանկային համակարգում տեղի է ունեցել կապիտալի զանգվածային ներհոսք, որի համար պահանջվում էր գտնել համապատասխան կիրառություն: Զարգացած երկրների տնտեսություններում երկարաժամկետ հիփոթեքային վարկերի բարձր մասնաբաժինը նաև պահանջում էր դրամական առաջարկի ֆինանսական խմբավորում ավելի բարձր մակարդակում, ինչը հնարավորություն էր տալիս ավելի մեծ օգուտներ քաղել, չնայած ավելի մեծ ռիսկերին: Իր հարաբերական նորության պատճառով նույնիսկ զարգացած երկրներում ստվերային բանկային համակարգի գործունեությունը կարգավորող օրենսդրական մեխանիզմները հաճախ չեն հետևել դրա զարգացմանը: Հետևաբար, մի կողմից, ստվերային բանկային համակարգը դարձել է գրավիչ ոլորտ խոշոր իրավաբանական անձանց համար, ովքեր ցանկանում են մտնել գորշ գոտի: Սա, ինչպես նաև համակարգի մեծ աճը, ստվերային բանկային համակարգը դարձնում էին տնտեսության բավականին ռիսկային, բայց ավելի շահութաբեր հատված` ավանդական բանկային համակարգի համեմատ:
Ստվերային բանկային հատվածի ծավալով առաջատարն ԱՄՆ-ի տնտեսությունն է: Այս երկրում ստվերային բանկային համակարգի առաջին ազդարարողները` տրեստները, հայտնվել են 20-րդ դարի սկզբին: Հետո նրանք սկսել են մասնագիտանալ բարձր որակավորում ունեցող ներդրողներին սպասարկելու մեջ և օգտվելով այն փաստից, որ այս կատեգորիայի ներդրողների համար կարգավորիչ ռեժիմը երկար ժամանակ ավելի ձեռնտու էր, նրանք ստացել են ավելի բարձր եկամուտներ: Տրեստները ավելի մեծ տեմպերով ներգրավում էին խոշոր և միջին ներդրողների միջոցները, ուստի վստահորեն իրենց տեղը գրավեցին երկրի ֆինանսական շուկայում: Սպեկուլյատիվ կապիտալի արագ հոսքը դեպի ստվերային բանկային տնտեսության վատ կարգավորվող հատված է համարվել, քանի որ 2007-2009 թվականներին երկրում հիփոթեքային ամենահզոր ճգնաժամն էր, որն առաջացրել է համաշխարհային անկում[1][2]։ Ռուսաստանում ստվերային բանկային հատվածի ակտիվները պակաս նշանակալի են, քան աշխարհի շատ այլ երկրներում: Ստվերային հատվածի շուկայի հիմքը ձևավորվում է երկարաժամկետ հիփոթեքային վարկերով, որոնք սովորաբար ավելի քիչ են զարգացած Ռուսաստանում և ԱՊՀ երկրներում, քանի որ բնակչության զգալի մասը պետությունից անվճար բնակարան է ստացել: Ռուս միլիոնատերերն ու օլիգարխները նույնպես երկար ժամանակ նախընտրում էին արտասահմանյան փոխադարձ ֆոնդերը: Օրինակ՝ 2007 թվականի վերջի դրությամբ ռուսական փոխադարձ ֆոնդերի ընդհանուր ակտիվները կազմում էին Ռուսաստանի բանկային համակարգի զուտ ակտիվների 5%-ից պակաս, ինչը, սակայն, համակարգը դարձնում է ավելի քիչ շահութաբեր, բայց ավելի կայուն այն երկրների համեմատ, որտեղ ստվերային բանկային գործունեությունը բնութագրվում էր թափանցիկության և անկայունության բարձր աստիճանով:
Քննադատություն
Զարգացող երկրներում գործող ստվերային բանկերի (որոնց մեծ մասը կենտրոնացած են ԱՄՆ-ում և Մեծ Բրիտանիայում) տարբերակիչ առանձնահատկությունն այն է, որ նրանք նախընտրում են ներդրումներ կատարել ժամանակավոր, կարճաժամկետ, անկայուն, խիստ իրացվելի ֆինանսական արժեթղթերում (այսինքն` բաժնետոմսեր, պետական և կորպորատիվ պարտատոմսեր, տարբեր ածանցյալ ֆինանսական և վարկային գործիքներ և այլն: Նրանք գործնականում հետաքրքրված չեն իրական ակտիվներում (սարքավորումներ, ծրագրակազմ, արտադրություն, տրանսպորտ, ենթակառուցվածքներ, տեխնիկական կրթություն և այլն) երկարաժամկետ ներդրումներ կատարելու մեջ, որոնք շատ են անհրաժեշտ քիչ զարգացած և զարգացող երկրներին: Որոշ վերլուծաբանների կարծիքով, մի շարք երկրներում տնտեսությունը խարխլվում է խիստ սպեկուլյատիվ արտաքին ստվերային բանկային համակարգերի կողմից՝ Չինաստան, Արգենտինա, Հունաստան, Վենեսուելա և Ուկրաինա:
Ստվերային բանկային համակարգի ֆինանսական գործիքներ
- հեջ ֆոնդեր,
- ոչ բանկային հիփոթեքային վարկատուներ,
- կառուցվածքային ներդրումային ընկերություններ,
- ներդրումային բանկեր և բրոքեր-դիլերներ, որոնք գոյություն ունեին ռեպո վարկեր ներգրավելու հաշվին
- կարճաժամկետ ավանդների հիման վրա դրամային շուկայի միջոցներ,
Ծանոթագրություններ
Արտաքին հղումներ
- «Global Shadow Banking Monitoring Report 2016» (PDF) (անգլերեն). Financial Stability Board. 2017-05-10. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2017-05-18-ին. Վերցված է 2017-05-18-ին.
{{cite web}}: Cite has empty unknown parameter:|subtitle=(օգնություն); Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - Дворецкая А. Е. (2013-04). «Теневой банкинг: институциональное и функциональное регулирование» (PDF). Деньги и кредит. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2017-05-18-ին. Վերցված է 2017-05-18-ին.
{{cite web}}: Cite has empty unknown parameter:|subtitle=(օգնություն); External link in|publisher=|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - Ellen Brown (2014-07-28). «The Shadow Banking System is a Great Big Ticking Time Bomb» (անգլերեն). Alternet.Org. Արխիվացված է օրիգինալից 2017-05-18-ին. Վերցված է 2017-05-18-ին.
{{cite web}}: Cite has empty unknown parameter:|subtitle=(օգնություն); External link in|publisher=|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - Douglas Elliott, Arthur Kroeber, Yu Qiao (2015-03). «Shadow banking in China: A primer» (PDF) (անգլերեն). The Brookings Institution. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2017-05-18-ին. Վերցված է 2017-05-18-ին.
{{cite web}}: Cite has empty unknown parameter:|subtitle=(օգնություն); Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն)CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) - Ambrose Evans-Pritchard (2015-01-21). «Shadow banking now poses top risk to US stability, warns IMF» (անգլերեն). The Telegraph via Yahoo. Արխիվացված է օրիգինալից 2017-05-18-ին. Վերցված է 2017-05-18-ին.
{{cite web}}: Cite has empty unknown parameter:|subtitle=(օգնություն); Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - Paul O’Donoghue (2017-05-07). «Global investment funds have made Ireland a world capital for shadow banking» (անգլերեն). TheJournal.ie. Արխիվացված է օրիգինալից 2017-05-18-ին. Վերցված է 2017-05-18-ին.
{{cite web}}: Cite has empty unknown parameter:|subtitle=(օգնություն); External link in|publisher=|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - В. М. Усоскин (2016-04). «Теневой банкинг: место и роль в системе финансового посредничества» (PDF). Деньги и кредит. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2017-05-18-ին. Վերցված է 2017-05-18-ին.
{{cite web}}: Cite has empty unknown parameter:|subtitle=(օգնություն); External link in|publisher=|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն)