|
=== Պարսկական խանություններ Կովկասում ===
[[Պատկեր:Azerbaijani Khanates 18th-19th century.png|ձախից|մինի|401x401փքս|[[Ադրբեջան]]ականԿովկասյան [[խանություն]]ների [[քարտեզ]]]][[Պատկեր:HSSection_sign.svg|link=https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:HSSection_sign.svg|31x31փքս{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}|20x20փքս]] '''Զգուշացում նախքան ընթերցելը'''՝
:: ''Առաջիկա բաժինում ներկայացված տեղեկատվությունը ներկայացնում է Ադրբեջանի ժամանակակից տարածքում տեղի ունեցած պատմական իրադարձությունները, այլ ոչ թե Ադրբեջանցիների պատմությունը։''
{{Կասկածելի պարբերություն}}
==== [[Գյուլիստանի պայմանագիր]] ====
[[Պատկեր:Gulistan-Treaty.jpg|մինի|291x291փքս|Սահմանը ըստ [[Գյուլիստանի պայմանագիր|Գյուլիստանի]] և [[1813Թուրքմենչայի պայմանագիր|Թուրքմենչայի]] պայմանագրերի]]
[[Պատկեր:Turkmanchay.jpg|մինի|295x295փքս|[[Թուրքմենչայի պայմանագիր|Թուրքմենչայի պայմանագրի]] կնքնման վայրկնքում]]
[[Գյուլիստանի պայմանագիր]]ը առաջին պայմանագիրն էր, որը ստորագրվեց [[Ռուսական կայսրություն|Ռուսաստանի կայսրության]] և [[Իրան]]ի միջև։ [[1813]] թվականի [[հոկտեմբերի 12]]-ին՝ կովկասը բաժանվեց [[Ռուսական կայսրություն|Ռուսաստանի]] և [[Իրան]]ի միջև։ Համաձայնագիրը ստորագրում են Շահի փաստաբան [[Միրզա Աբդուլհասան Խան]]ը՝ իրանական կողմից, իսկ [[Նիկոլայ Ֆյոդորի Ռտիշեվ|Ռտիշևը]] ՝ ռուսական կողմից։ Այս խաղաղ պայմանագրի պայմաններով կովկասյան մի շարք (Թալիշ , Շիրվան, Գուբա, Բաքու, Գյանջա, Ղարաբաղ, Շեքի) խանությունները հանձնվեցին [[Ռուսական կայսրություն|Ռուսաստանին]], բացառությամբ [[Արևելյան Հայաստան]]ի [[Երևանի խանություն|Երևանի]] և [[Նախիջևանի խանություն|Նախիջևանի]] [[խանություն]]ներից։
=== Ադրբեջանի Ժողովրդավարական Հանրապետություն ===
آذربایجان جومهوریتی|Իրադարձության=|Հաջորդ1=Ադրբեջանական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|Դրոշ_Հաջորդ1=Flag of the Azerbaijan Soviet Socialist Republic.svg|Նշումներ=|Կրոն=իսլամ|Լեզու=[[ադրբեջաներեն]]|Տոն=|Կարգախոս=Bir kərə yüksələn bayraq bir daha enməz!<br />Երբևէ բարձրացված դրոշը այլևս չի ընկնի»։|Ազգություն=[[Ադրբեջանցիներ]], [[հայեր]], [[ռուսներ]], [[թալիշներ]], [[թաթեր]], [[լեզգիններ]]|Մակերես=86 600|Ավարտի տարեթիվ=1920 ապրիլի 28|Իրադարձություն1=|Նախորդ1=Ռուսական կայսրություն|Հիմնադրման տարեթիվ=1920 ապրիլի 28|Պետության գլուխ=Ադրբեջանի Ազգային Ժողովի Նախագահ|Մայրաքաղաք=[[Բաքու]]|Քարտեզի տարեթիվ=1918|Քարտեզ=[[Պատկեր:1ST AZ REP.GIF|300px]]|Դրոշ=[[Պատկեր:Flag of the Democratic Republic of Azerbaijan (1918).svg| 130px]]ձախից| Ավարտ=1920մինի| Հիմնադրում=1918296x296փքս| Դրոշ_Հաջորդ2=Flag of Transcaucasian SFSR.svg|Հաջորդ2=Անդրկովկասի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետություն|Դրոշ_Նախորդ1=Flag of Russia.svg|Դրոշի հոդված=[[Ադրբեջանի Ժողովրդավարական ՀանրապետությանՀանրապետություն]] [[դրոշ }}]]ը]]Ադրբեջանի Ժողովրդավարական Հանրապետությունը հռչակված է եղել մուսուլմանների կողմից բնակեցված նախկին [[Կովկասի փոխարքայություն|Կովկասյան կուսակալության]], այդ թվում՝ [[Բաքվի նահանգ|Բաքվի]] և [[Ելիզավետպոլի նահանգ]]ների, ինչպես նաև [[Զաքաթալայի շրջան]]ի տարածքներում։ [[1918]] թվականի հոկտեմբեր-մայիս ժամանակաշրջանում ԱԺՀ տարածքի մեծամասնությունում թուրքական զորքեր էին տեղակայված, իսկ [[1918]] թվականի [[նոյեմբեր]]ի մինչև [[1919]] թվականի [[օգոստոս]]ը Բաքվում և երկրի արևելյան մասում գտնվում էր բրիտանական բանակը։ ▼[[Պատկեր:Flag of the Democratic Republic of Azerbaijan (1918).svg|ձախից|մինի|296x296փքս|[[Ադրբեջանի Ժողովրդավարական Հանրապետություն]] [[դրոշ]]ը]]
{{Պատմական երկիր|Անվանում=Ադրբեջաի Ժողովրդավարական Հանրապետություն <br />Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti<br />
▲آذربایجان جومهوریتی|Իրադարձության=|Հաջորդ1=Ադրբեջանական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|Դրոշ_Հաջորդ1=Flag of the Azerbaijan Soviet Socialist Republic.svg|Նշումներ=|Կրոն=իսլամ|Լեզու=[[ադրբեջաներեն]]|Տոն=|Կարգախոս=Bir kərə yüksələn bayraq bir daha enməz!<br />Երբևէ բարձրացված դրոշը այլևս չի ընկնի»։|Ազգություն=[[Ադրբեջանցիներ]], [[հայեր]], [[ռուսներ]], [[թալիշներ]], [[թաթեր]], [[լեզգիններ]]|Մակերես=86 600|Ավարտի տարեթիվ=1920 ապրիլի 28|Իրադարձություն1=|Նախորդ1=Ռուսական կայսրություն|Հիմնադրման տարեթիվ=1920 ապրիլի 28|Պետության գլուխ=Ադրբեջանի Ազգային Ժողովի Նախագահ|Մայրաքաղաք=[[Բաքու]]|Քարտեզի տարեթիվ=1918|Քարտեզ=[[Պատկեր:1ST AZ REP.GIF|300px]]|Դրոշ=[[Պատկեր:Flag of the Democratic Republic of Azerbaijan (1918).svg|130px]]|Ավարտ=1920|Հիմնադրում=1918|Դրոշ_Հաջորդ2=Flag of Transcaucasian SFSR.svg|Հաջորդ2=Անդրկովկասի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետություն|Դրոշ_Նախորդ1=Flag of Russia.svg|Դրոշի հոդված=Ադրբեջանի Ժողովրդավարական Հանրապետության դրոշ}}Ադրբեջանի Ժողովրդավարական Հանրապետությունը հռչակված է եղել մուսուլմանների կողմից բնակեցված նախկին [[Կովկասի փոխարքայություն|Կովկասյան կուսակալության]], այդ թվում՝ [[Բաքվի նահանգ|Բաքվի]] և [[Ելիզավետպոլի նահանգ]]ների, ինչպես նաև [[Զաքաթալայի շրջան]]ի տարածքներում։ [[1918]] թվականի հոկտեմբեր-մայիս ժամանակաշրջանում ԱԺՀ տարածքի մեծամասնությունում թուրքական զորքեր էին տեղակայված, իսկ [[1918]] թվականի [[նոյեմբեր]]ի մինչև [[1919]] թվականի [[օգոստոս]]ը Բաքվում և երկրի արևելյան մասում գտնվում էր բրիտանական բանակը։
1918-ի մայիսի 26-ին ընկավ [[Անդրկովկասյան Դեմոկրատական Ֆեդերատիվ Հանրապետություն|Անդրկովկասի ժողովրդավարական դաշնային հանրապետությունը]], և նրա մարմինները լուծարվեցին։ Ադրբեջանական խմբակցությունը իրեն վերածվեց [[Ադրբեջանի ազգային խորհուրդ|Ադրբեջանի ազգային խորհրդի]]։ [[Ադրբեջանի ազգային խորհուրդ|Ադրբեջանի Ազգային խորհուրդը]] անհապաղ ձեռնարկեցին խորհրդարանական գործառույթները եւ հռչակել հիմքը «''[[Ադրբեջանի Դեմոկրատական Հանրապետություն|Ադրբեջանի Դեմոկրատական Հանրապետության]]»'' մայիսի 28-ին [[1918]] թ․–ին, որ Ադրբեջանը ազատ և անկախ պետություն է։
=== Ադրբեջանական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն ===
17. [[Այազ Մուտալիբով]]}}[[1921]] թվականին [[Թիֆլիս]]ում կայացած հանձնաժողովի նիստում Հայաստանի ներկայացուցիչ [[Ալեքսանդր Բեկզադյան]]ը առաջարկեց [[Խորհրդային Հայաստան]]ի տարածքային զիջումներ անել. Հայաստանին միացնել հայկական հոծ զանգվածներով բնակեցված շրջանները՝ [[Ախալքալաք]]ը, [[Լոռի]]ն, [[Լեռնային Ղարաբաղ]]ը և այլն։ [[Վրաստանի Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|Վրաստանը]] և [[Ադրբեջանի Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|Ադրբեջանը]] դեմ արտահայտվեցին տարածքային փոփոխություններին։ Նրանց պաշտպանում էր հանձնաժողովի նախագահ [[Սերգեյ Կիրով]]ը։ Համաձայնություն չկայացավ նաև վրաց-ադրբեջանական վիճելի հարցերում։ Հայաստանի ներկայացուցչի առաջարկով հարցը փոխադրվեց ՌԿ(բ) կ Կովկասյան բյուրո։ ▼{{Պատմական երկիր|Անվանում=Ադրբեջանական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն <br />Азәрбајҹан Совет Сосиалист Республикасы|Նշումներ=|Արժույթ=[[ԽՍՀՄ Ռուբլի]]|Կարգախոս=|Տոն=|Հիմն=Ադրբեջանական ԽՍՀ-ի Պետական Օրհներգ<br />[[Պատկեր:Azərbaycan SSR Himni (1977 Vocal).oga]]|Լեզու=[[Ռուսերեն]], [[ադրբեջաներեն]]|Կրոն=|Դրոշ_Նախորդ2=Flag of Transcaucasian SFSR.svg|Բնակչություն=7 037 867|Դրոշ_Հաջորդ1=Flag of Azerbaijan.svg|Հաջորդ1=Ադրբեջան|Նախորդ2=Անդրկովկասի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետություն|Դրոշի հոդված=Ադրբեջանի ՍՍՀ դրոշ|Կարգավիճակ=Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|Զինանշանի հոդված=Ադրբեջանի ՍՍՀ զինանշան|Ազգություն=[[Ադրբեջանցիներ]], [[հայեր]], [[ռուսներ]], [[թալիշներ]], [[թաթեր]], [[լեզգիններ]]|Մակերես=86 600|Նախորդ1=Մուսավաթական Ադրբեջան|Զինանշան=[[Պատկեր:Emblem of the Azerbaijan SSR.svg|110px]]|Դրոշ_Նախորդ1=Flag of Azerbaijan.svg|Հաջորդ2=Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն|Դրոշ_Հաջորդ2=Flag of Nagorno-Karabakh.svg|Հիմնադրում=1920|Ավարտ=1991|Դրոշ=[[Պատկեր:Flag of the Azerbaijan Soviet Socialist Republic.svg|130px]]|Քարտեզ=[[Պատկեր:Soviet Union - Azerbaijan SSR.svg|280px]]|Ավարտի տարեթիվ=1991 օգոստոսի 31|Քարտեզի տարեթիվ=|Մայրաքաղաք=[[Բաքու]]|Պետության գլուխ=Ադրբեջանական Կոմկուսի առաջին քարտուղար|Օրենսդրություն=Ադրբեջանական ԽՍՀ Սահմանադրություն (1937 թվական)|Հիմնադրման տարեթիվ=1920 ապրիլի 28|Իրադարձություն1=|Իրադարձության=|Կառավարիչ=1. [[Միրզրա Գուսեյնով]],
2. [[Վիկտոր Նանեյշվիլի]],
3. [[Ելենա Ստասովա]],
4. [[Գրիգորիյ Կամինսկիյ]],
5. [[Սերգեյ Կիրով]],
6. [[Լևոն Միրզրոյան]],
7. [[Նիկոլայ Գիկալո]],
8. [[Վլադիմիր Պոլոնսկիյ]],
9. [[Ռուբեն Ռուբենկով]],
10. [[Միր Բագիրով]],
11. [[Միր Յակուբով]],
12. [[Իմամ Մուստաֆայև]],
13. [[Վելի Ախունդով]],
14. [[Հեյդար Ալիև]],
15. [[Կյամրան Բագիրով]],
16. [[Աբդուլ-Ռախման Վեզիրով]],
▲17. [[Այազ Մուտալիբով]]}}[[1921]] թվականին [[Թիֆլիս]]ում կայացած հանձնաժողովի նիստում Հայաստանի ներկայացուցիչ [[Ալեքսանդր Բեկզադյան]]ը առաջարկեց [[Խորհրդային Հայաստան]]ի տարածքային զիջումներ անել. Հայաստանին միացնել հայկական հոծ զանգվածներով բնակեցված շրջանները՝ [[Ախալքալաք]]ը, [[Լոռի]]ն, [[Լեռնային Ղարաբաղ]]ը և այլն։ [[Վրաստանի Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|Վրաստանը]] և [[Ադրբեջանի Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|Ադրբեջանը]] դեմ արտահայտվեցին տարածքային փոփոխություններին։ Նրանց պաշտպանում էր հանձնաժողովի նախագահ [[Սերգեյ Կիրով]]ը։ Համաձայնություն չկայացավ նաև վրաց-ադրբեջանական վիճելի հարցերում։ Հայաստանի ներկայացուցչի առաջարկով հարցը փոխադրվեց ՌԿ(բ) կ Կովկասյան բյուրո։
[[Լեռնահայաստան]]ի կառավարության անկումից հետո Զանգեզուրը վերամիավորվեց մայր Հայաստանին։ Այլ ընթացք ու վախճան ունեցավ Լեռնային Ղարաբաղի ճակատագիրը։ Հայաստանի կառավարությունը 1921 թվականի [[հունիսի 12]]-ին ընդունեց որոշում և Լեռնային Ղարաբաղը հայտարարեց Հայկական ԽՍՀ անբաժան մասը։
===== Հետպատերազմական շրջան =====
{{Պատմական երկիր|Անվանում=Ադրբեջանի ժողովրդական կառավարություն <br><br>حکومت خودمختار آذربایجان|Իրադարձության տարեթիվ5=|Իրադարձություն1=|Իրադարձության տարեթիվ1=|Իրադարձություն2=|Իրադարձության տարեթիվ2=|Իրադարձություն3=|Իրադարձության տարեթիվ3=|Իրադարձություն4=|Իրադարձության տարեթիվ4=|Իրադարձություն5=|Իրադարձություն6=|Կառավարիչ=Ջաֆար Փիշևարի|Իրադարձության տարեթիվ6=|Մակերես=|Բնակչություն=|Ազգություն=[[Ազարիներ]], [[Քրդերն Իրանում|քրդեր]], [[Հայերն Իրանում|հայեր]]|Արժույթ=|Կարգախոս=|Տոն=|Հիմն=|Լեզու=[[ադրբեջաներեն]]|Կրոն=[[շիա իսլամ]]|Փոխ-կառավարիչ=|Օրենսդրություն=|Նախորդ1=Փահլավիներ|Դրոշ_Հաջորդ3=|Դրոշ_Նախորդ1=Flag of Iran (1933-1964).svg|Նախորդ2=|Դրոշ_Նախորդ2=|Նախորդ3=|Դրոշ_Նախորդ3=|Հաջորդ1=Փահլավիներ|Դրոշ_Հաջորդ1=Flag of Iran (1933-1964).svg|Հաջորդ2=|Դրոշ_Հաջորդ2=|Հաջորդ3=|Հիմնադրման տարեթիվ=Նոյեմբեր 1945|Դինաստիա=|Ավարտի տարեթիվ=Դեկտեմբեր 1946|Դրոշ=[[Պատկեր:Azerbaijan people's government flag.svg|160px]]|Դրոշի հոդված=|Զինանշան=[[Պատկեր:Emblem of the Azerbaijan People's Government.svg|90px]]|Զինանշանի հոդված=|Քարտեզ=[[Պատկեր:Republic of mahabad and iranian azerbaijan 1945 1946.png|250px]]|Քարտեզի տարեթիվ=1945-46|Պետական կարգ=|Մայրաքաղաք=[[Թավրիզ]]|Պետության գլուխ=Նախագահ|Նշումներ=}}
Սահմանի երկու կողմերում [[Ադրբեջանցիները Իրանում|ադրբեջանցիների]] վրա մեծ ազդեցություն ունենալու դեպք էր [[1941]]-ի ամռանը [[Իրան]]ի [[Ադրբեջանի ժողովրդական կառավարություն|Ադրբեջանի խորհրդային գրավումը]]։ [[Արաքս]] գետի հարավում գտնվող սովետական ռազմական ներկայությունը հանգեցրեց պան-ադրբեջանական ազգայնականության վերածննդի։ Սովետական օկուպացիայի օրոք խթանվեց ադրբեջանական գրական լեզվի վերածնունդը, որը հիմնականում [[պարսկերեն]] էր մտցրել, խթանվեց [[Ադրբեջանական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|Խորհրդային Ադրբեջանի]] գրողների, լրագրողների և ուսուցիչների օգնությամբ։ [[1945]]-ի [[նոյեմբեր]]ին խորհրդային աջակցությամբ [[Թավրիզ]]ում ստեղծվեց ինքնավար «[[Ադրբեջանի ժողովրդական կառավարություն]]»՝ [[Ջաֆար Պիշևարի]]ի տակ՝ [[Ադրբեջանի Դեմոկրատական կուսակցություն|Ադրբեջանի Դեմոկրատական կուսակցության]] առաջնորդ։ [[Ադրբեջանական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|Ադրբեջանում]] աշխարհիկ մշակութային հաստատությունները և կրթությունը ծաղկում էին [[Իրան]]ի [[Ադրբեջանական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|Ադրբեջանում]], և շահարկումները մեծանում էին սովետական տիրապետության տակ գտնվող երկու [[Ադրբեջանական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|Ադրբեջանի]] հնարավոր միավորման վերաբերյալ։ Սակայն [[Ադրբեջանի ժողովրդական կառավարություն|Իրանի Ադրբեջանի]] հարցը դարձավ [[Սառը պատերազմ]]ի առաջին կոնֆլիկտներից մեկը, և արևմտյան տերությունների ճնշման տակ սովետական բանակը դուրս բերվեց։ [[1946]]-ի վերջին [[Իրան]]ի կառավարությունը վերստին վերահսկողություն հաստատեց իրանական [[Ադրբեջանի ժողովրդական կառավարություն|Ադրբեջանին]], իսկ [[Ադրբեջանի Դեմոկրատական կուսակցություն|Դեմոկրատական կուսակցության]] առաջնորդները ապաստան գտան [[Ադրբեջանական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|Խորհրդային Ադրբեջանում]]։ [[Ջաֆար Պիշևարի]]ն, որին [[Իոսիֆ Ստալին|Ստալինը]] երբեք լիովին չէր վստահում, շուտով մահացավ խորհրդավոր պայմաններում։
[[Պատկեր:Oldbaku2.jpg|ձախից|մինի|268x268փքս|[[Պատկեր:Oldbaku (2).jpg|ձախից|256x256px|alt=|frameless]]
==== Անկախության ձեռքբերում ====
{{Տեղեկաքարտ Երկիր|բնագիր_անվանում=Azərbaycan Respublikası|established_event1=Անկախացումը [[Խորհրդային Միություն]]ից|ղեկավար_կոչում_3=[[Ադրբեջանի վարչապետների ցանկ|Վարչապետ]]|ղեկավարի_անուն_3=[[Նովրուզ Մամեդով]]|ղեկավար_կոչում_4=|ղեկավարի_անուն_4=|ղեկավար_կոչում_5=|ղեկավարի_անուն_5=|legislature=[[Ադրբեջանի ազգային ժողով|Ադրբեջան]]|sovereignty_type=Ձևավորում|established_date1=մայիսի 28, 1918|ղեկավար_կոչում_2=[[Ադրբեջանի փոխնախագահ]]|established_event2=Անդամակցումը [[ՄԱԿ|Միավորված Ազգերի Կազմակերպությանը]]|established_date2=ապրիլի 28, 1920|established_event3=[[Ադրբեջանի Սահմանադրություն|Սահմանադրության]] ընդունում|established_date3=օգոստոսի 30,1991 (հռչակված)|established_date4=մարտի 2, 1992|established_date5=նոյեմբերի 12, 1995|area_rank=111-րդ|area_sq_mi=33436 <!--Do not remove [[WP:MOSNUM]]-->|ղեկավարի_անուն_2=[[Մեհրիբան Ալիևա]]|ղեկավարի_անուն_1=[[Իլհամ Ալիև]]|հայերեն_անվանում=Ադրբեջանի Հանրապետություն|քարտեզ_2-ի_նկարագիրը=Ադրբեջանի Հանրապետության տեղագրական քարտեզը (քարտեզի վրա նշված չեն այն տարածքները, որոնց համար Ադրբեջանը պնդում է)|common_name=Ադրբեջանի|դրոշի_պատկեր=Flag_of_Azerbaijan.svg|դրոշի_նկարագրում=Ադրբեջանի դրոշ|զինանշանի_պատկեր=Emblem_of_Azerbaijan.svg|զինանշանի_նկարագրում=Ադրբեջանի զինանշան|քարտեզի_պատկեր=Azerbaijan locator map.svg|քարտեզի_նկարագիրը=Ադրբեջանի Հանրապետության տեղագրական քարտեզը <small>(քարտեզի վրա նշված չէ Արցախը, որը դե ֆակտո անկախ է)</small>|քարտեզի_պատկեր_2=|ազգային_նշանաբան=|ղեկավար_կոչում_1=[[Ադրբեջանի նախագահ|Նախագահ]]|ազգային_օրհներգ={{lang|az|Azərbaycan Marşı}}<br />''[[Ադրբեջանի օրհներգ|Ադրբեջանի քայլերգ]]''{{nbsp|2}}{{small|([[տառադարձություն]])<br />''Ազերբայչան մարշը''}}<br /><center>[[File:Azerbaijan national anthem (vocal version).ogg]]</center>|թագավորական_օրհներգ=|օրհներգ=|պաշտոնական_լեզուներ=[[ադրբեջաներեն]]|շրջանային_լեզուներ=[[հայերեն]], [[լեզգիներեն]], [[պարսկերեն]]|էթնիկ_խմբեր=[[ադրբեջանցիներ]], [[լեզգիներ]], [[ռուսներ]], [[թալիշներ]] և այլն<ref name="auto">[https://web.archive.org/web/20131110034957/http://www.azstat.org/statinfo/demoqraphic/az/AP_/AZ_1.shtml The State Statistical Committee of the Azerbaijan Republic, The ethnic composition of the population according to the 2009 census.]</ref>|մայրաքաղաք=[[image:Baku_seal.PNG|18px]] [[Բաքու]]|ամենամեծ_քաղաք=մայրաքաղաք|կառավարության_տեսակը=[[Նախագահական հանրապետություն]]<ref name="LaPorte2016">{{cite book |last=LaPorte |first=Jody |author-link=<!-- Jody LaPorte --> |year=2016 |chapter=Semi-presidentialism in Azerbaijan |chapter-url=https://link.springer.com/chapter/10.1057/978-1-137-38781-3_4 |chapter-format=PDF |editor1-last=Elgie |editor1-first=Robert |editor2-last=Moestrup |editor2-first=Sophia |title=Semi-Presidentialism in the Caucasus and Central Asia |url=https://link.springer.com/book/10.1057/978-1-137-38781-3 |location=London |publisher=Palgrave Macmillan |publication-date=15 May 2016 |pages=91–117|isbn=978-1-137-38780-6 |access-date=13 October 2017 |ref=harv }}</ref>|utc_offset_DST=}}
«Գերագույն պետությունների միության պայմանագրի» ստորագրումը ձախողվեց պահպանողական անդամների կողմից օգոստոսի հեղաշրջումից հետո և արագացրեց Խորհրդային Սոցիալիստական հանրապետությունների կողմից անկախության հռչակագրերը օգոստոսի և դեկտեմբերի միջև։ [[Ադրբեջան]]ը ընդունեց իր անկախության հռչակագիրը [[1991]]-ի [[հոկտեմբերի 18]]-ին, մինչև [[ԽՍՀՄ փլուզում|Խորհրդային Միության փլուզումը]] [[1991]] թվականի [[դեկտեմբերի 26]]-ին, աակայն [[Ադրբեջան]]ը միացավ [[Անկախ Պետությունների Համագործակցություն|Անկախ պետությունների Համագործակցության]] ավելի ուշ՝ [[1993]]-ի [[սեպտեմբեր]]ին։ [[1991]]-ի վերջում [[Լեռնային Ղարաբաղի հանրապետություն|Լեռնային Ղարաբաղում]] մարտերը վերածվեցին լայնամասշտաբ պատերազմի, որը վերաճեց [[1994]]-ի լարված [[Լեռնային Ղարաբաղի հռչակագիր|զինադադարի]]։ Չնայած նրան, որ ձեռք բերվեց զինադադար, երկու կողմերի բանակցությունները մինչ օրս հանգեցրել են փակուղու, քանի որ [[Հայաստանի զինված ուժեր|հայկական զորքերը]] պահպանում են իրենց դիրքերը [[Արցախի Հանրապետություն|Ղարաբաղում]], ինչպես նաև [[Ադրբեջան]]ից վերցված միջանցքները, որոնք տարածաշրջանը կապում են [[Հայաստան]]ին։
| 