«Աբաս Ա»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
Տող 74.
[[Աբաս |Աբաս թագավոր]]ի օրոք [[Բագրատունիներ]]ի թագավորության սահմանների վերաբերյալ պահպանվել է սահմանափակ նյութ, որի պայմաններում արքունի տիրույթների ընդգրկած տարածքները և Հայոց թագավորության սահմաններն ընդհանրապես հստակեցնելը խիստ դժվարանում է:Աբասի գահակալության առաջին շրջանը բաժանվում է երկու ենթափուլի` մինչև Աշոտ Շապուհյանի [[մահ]]ը և դրանից հետո, երբ նրա տիրույթներն [[Արշարունիք |Արշարունիք]]ում և [[Ճակատք]]ում անցան Աբասին։ Ըստ Ստեփանոս Օրբելյանի`{{քաղվածք|«...'''Բագրատունիքն իշխէին միայն Շիրակայ և Այրարատու մինչ ի Գեղամ''' (իմա´ Գեղամա ծով – Ա. Ե.) '''և մինչ ի յՈւխտիսն''' (իմա´ Ուղթիքը կամ Ուղթիսը Տայքում – Ա. Ե.) '''և մինչ ի Կարին և մինչ ի Վասպուրականի սահմանն և մինչ ի Ձորոյ գետն և մինչ ի Գարդման. և Սիւնիք կտրեալ էր ի նոցանէ'''»։|}}
Աբասի տիրապետությունն ընդգրկում էր հիմնականում [[Մեծ Հայք]]ի [[Այրարատ]] նահանգի տարածքը` բացառությամբ [[Գագիկ Արծրունի|Գագիկ Արծրունու]]ն պատկանող [[Ծաղկոտն]], [[Կոգովիտ]] և [[Մասյացոտն]] գավառների, ինչպես նաև [[Տայք]]ի (արևելյան հատվածը` մինչև Ուղթիք-Օլթի), [[Գուգարք]]ի (Արտահանից մինչև Աղստև գետի հովիտը` բացառությամբ որոշ հյուսիսային հատվածների), [[Ուտիք]]ի (հյուսիսարևմտյան հատվածը` Աղստևի հովտից մինչև Գարդման) և [[Սյունիք]]ի (հյուսիսային հատվածը` Գեղարքունիքը և
տիրույթներն Աշոտ Ա և Սմբատ Ա թագավորների օրոք, «Տարեգիրք» ԵՊՀ
պատմության ֆակուլտետի պատմագիտական հանդես, Բ, Եր., 2010, էջ 87-
105:</ref>|Ն}}։
Գահակալության առաջին փուլում Աբասին հաջողվեց վերամիավորել Բագրատունյաց երբեմնի ընդարձակ տիրույթների մեծագույն մասը։ [[Ավատատիրական կարգերի հաստատումը Հայաստանում|Ավատատիրական դարաշրջան]]ի տրամաբանությամբ դա հանգեցրեց Աբասի դերի կտրուկ աճին ոչ միայն [[Հայաստան]]ում, այլև հարևան երկրներում, քանի որ տարածաշրջանում այլ մեկը չէր տիրապետում մարդկային ու տնտեսական ներուժով հարուստ նման ընդարձակ ավատական տիրույթների։
Կարելի է արձանագրել շատ կարևոր մի գործընթաց։ Սեփական տիրույթների ընդարձակմանը զուգընթաց աճել են Աբասի թե´ հեղինակությունը և թե´ հնարավորությունները, որոնք, ի վերջո, բերել են Բագրատունի գահակալի` Հայաստանում գերագահ դիրքի հասնելուն նրա գահակալության արդեն երկրորդ
Հայոց թագավոր Աբասի գահակալության առաջին փուլում (929-942), բացի Աբասից, Հայաստանում գործունեություն էին ծավալում երկու այլ հայոց թագավորներ ևս` [[Գագիկ Արծրունի]]ն և Աշոտ Շապուհյան Բագրատունին, որոնց առկայությամբ Աբասի դերակատարությունը Հայաստանում առաջնային չէր։ Երբ 934 թ. Աշոտ Շապուհյանը վախճանվեց, Աբասը տիրացավ [[Այրարատ|Այրարատում]] նրա տիրույթներին, որից հետո նրա հնարավորությունները մեծապես աճեցին։
|