«Աբաս Ա»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
Տող 74.
[[Աբաս |Աբաս թագավոր]]ի օրոք [[Բագրատունիներ]]ի թագավորության սահմանների վերաբերյալ պահպանվել է սահմանափակ նյութ, որի պայմաններում արքունի տիրույթների ընդգրկած տարածքները և Հայոց թագավորության սահմաններն ընդհանրապես հստակեցնելը խիստ դժվարանում է:Աբասի գահակալության առաջին շրջանը բաժանվում է երկու ենթափուլի` մինչև Աշոտ Շապուհյանի [[մահ]]ը և դրանից հետո, երբ նրա տիրույթներն [[Արշարունիք |Արշարունիք]]ում և [[Ճակատք]]ում անցան Աբասին։ Ըստ Ստեփանոս Օրբելյանի`{{քաղվածք|«...'''Բագրատունիքն իշխէին միայն Շիրակայ և Այրարատու մինչ ի Գեղամ''' (իմա´ Գեղամա ծով – Ա. Ե.) '''և մինչ ի յՈւխտիսն''' (իմա´ Ուղթիքը կամ Ուղթիսը Տայքում – Ա. Ե.) '''և մինչ ի Կարին և մինչ ի Վասպուրականի սահմանն և մինչ ի Ձորոյ գետն և մինչ ի Գարդման. և Սիւնիք կտրեալ էր ի նոցանէ'''»։|}}
 
Աբասի տիրապետությունն ընդգրկում էր հիմնականում [[Մեծ Հայք]]ի [[Այրարատ]] նահանգի տարածքը` բացառությամբ [[Գագիկ Արծրունի|Գագիկ Արծրունու]]ն պատկանող [[Ծաղկոտն]], [[Կոգովիտ]] և [[Մասյացոտն]] գավառների, ինչպես նաև [[Տայք]]ի (արևելյան հատվածը` մինչև Ուղթիք-Օլթի), [[Գուգարք]]ի (Արտահանից մինչև Աղստև գետի հովիտը` բացառությամբ որոշ հյուսիսային հատվածների), [[Ուտիք]]ի (հյուսիսարևմտյան հատվածը` Աղստևի հովտից մինչև Գարդման) և [[Սյունիք]]ի (հյուսիսային հատվածը` Գեղարքունիքը և Սոթքը126Սոթքը) որոշ գավառներ, այսինքն` գլխավորապես [[Բագրատունիներ]]ի տոհմական և արքունի տիրույթները և հարակից երկրամասերը` տարածվելով մինչև Կարնո քաղաք և Ուղթիք արևմուտքում, [[Գարդման]] և [[Գեղարքունյաց ծով]]` արևելքում, [[Ձորագետ]] (Կուր գետին միախառնվելու տեղում)` հյուսիսում և [[Վասպուրական]]ի թագավորություն` հարավում<{{ref+|Բագրատունիների name="Աբաստիրույթների "մասին<ref>[http://ijevanlibԱ.ysu.am/wp-content/uploads/2017/12/Abas_Bagratuni.pdf Արման Եղիազարյան, ԱբասԲագրատունիների Բագրատունիտիրույթների Թագավորձևավորումը Հայոց]և </ref>։արքունի
տիրույթներն Աշոտ Ա և Սմբատ Ա թագավորների օրոք, «Տարեգիրք» ԵՊՀ
պատմության ֆակուլտետի պատմագիտական հանդես, Բ, Եր., 2010, էջ 87-
105:</ref>|Ն}}։
Գահակալության առաջին փուլում Աբասին հաջողվեց վերամիավորել Բագրատունյաց երբեմնի ընդարձակ տիրույթների մեծագույն մասը։ [[Ավատատիրական կարգերի հաստատումը Հայաստանում|Ավատատիրական դարաշրջան]]ի տրամաբանությամբ դա հանգեցրեց Աբասի դերի կտրուկ աճին ոչ միայն [[Հայաստան]]ում, այլև հարևան երկրներում, քանի որ տարածաշրջանում այլ մեկը չէր տիրապետում մարդկային ու տնտեսական ներուժով հարուստ նման ընդարձակ ավատական տիրույթների։
Կարելի է արձանագրել շատ կարևոր մի գործընթաց։ Սեփական տիրույթների ընդարձակմանը զուգընթաց աճել են Աբասի թե´ հեղինակությունը և թե´ հնարավորությունները, որոնք, ի վերջո, բերել են Բագրատունի գահակալի` Հայաստանում գերագահ դիրքի հասնելուն նրա գահակալության արդեն երկրորդ փուլում։փուլում<ref name="Աբաս ">[http://ijevanlib.ysu.am/wp-content/uploads/2017/12/Abas_Bagratuni.pdf Արման Եղիազարյան, Աբաս Բագրատունի Թագավոր Հայոց] </ref>։
 
Հայոց թագավոր Աբասի գահակալության առաջին փուլում (929-942), բացի Աբասից, Հայաստանում գործունեություն էին ծավալում երկու այլ հայոց թագավորներ ևս` [[Գագիկ Արծրունի]]ն և Աշոտ Շապուհյան Բագրատունին, որոնց առկայությամբ Աբասի դերակատարությունը Հայաստանում առաջնային չէր։ Երբ 934 թ. Աշոտ Շապուհյանը վախճանվեց, Աբասը տիրացավ [[Այրարատ|Այրարատում]] նրա տիրույթներին, որից հետո նրա հնարավորությունները մեծապես աճեցին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Աբաս_Ա» էջից