«Բահայի տաճարներ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589) |
չ clean up, փոխարինվեց: ) - → ), , )- → ), oգտվելով ԱՎԲ |
||
Տող 1.
[https://bahai.am/hy/post/%D5%A2%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB-%D5%BF%D5%A1%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80 Բահայի տաճարները]<ref>{{Cite web|url=https://bahai.am/hy/post/%D5%A2%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB-%D5%BF%D5%A1%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80|title=Բահայի տաճարներ|website=bahai.am|language=en|accessdate=2021-05-21}}</ref> խոնարհման վայր են ոչ միայն բահայիների համար, այլ նաև բոլոր նրանց, ովքեր ցանկանում են մոտ լինել Աստծուն։ Ըստ [[Շողի Էֆֆենդի|Շողի էֆֆենդիի]], Բահայի տաճարը Բահայի հավատքի «լուռ ուսուցիչն» է։ Տաճարների միակ պարտադիր ճարտարապետական առանձնահատկությունը ներքին տարածքի իննանիստ ձևն է և գմբեթի առկայությունը, ինչում արտահայտվում է բոլոր կրոնական ավանդույթների ճանաչումը։ Խորհրդանշական է այն, որ մարդիկ տաճար են մտնում տարբեր դռներից, սակայն հետո միանում են իրար, որպեսզի խոնարհվեն միակ Արարչին։ Տաճարները բաց են ցանկացած մարդու համար` ինչպիսի հավատ էլ նա դավանի, ինչպես նաև այն մարդկանց համար, ովքեր չեն պատկանում ոչ մի կրոնի։ Բահայիների ժամերգությունները կարելի է անվանել համապարփակ, քանի որ այնտեղ կարդում են աղոթքներ և հատվածներ աշխարհի տարբեր կրոնների Սուրբ Գրքեր [https://library.bahai.am/library]<ref>{{Cite web|url=https://library.bahai.am/|title=Library|website=Library|language=am|accessdate=2021-05-21}}</ref> ից։ Ըստ որում չեն արվում քարոզներ և չեն կատարվում Բահայի հավատին բնորոշ ինչ-որ յուրօրինակ ծեսեր։ Աղոթքների համար հաճախ գրվում է երաժշտություն, որը կատարում է պրոֆեսիոնալ երգչախումբը` a cappella: ▼
▲[https://bahai.am/hy/post/%D5%A2%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB-%D5%BF%D5%A1%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80 Բահայի տաճարները]<ref>{{Cite web|url=https://bahai.am/hy/post/%D5%A2%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB-%D5%BF%D5%A1%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80|title=Բահայի տաճարներ|website=bahai.am|language=en|accessdate=2021-05-21}}</ref> խոնարհման վայր են ոչ միայն բահայիների համար, այլ նաև բոլոր նրանց, ովքեր ցանկանում են մոտ լինել Աստծուն։ Ըստ [[Շողի Էֆֆենդի|Շողի էֆֆենդիի]], Բահայի տաճարը Բահայի հավատքի «լուռ ուսուցիչն» է։ Տաճարների միակ պարտադիր ճարտարապետական առանձնահատկությունը ներքին տարածքի իննանիստ ձևն է և գմբեթի առկայությունը, ինչում արտահայտվում է բոլոր կրոնական ավանդույթների ճանաչումը։ Խորհրդանշական է այն, որ մարդիկ տաճար են մտնում տարբեր դռներից, սակայն հետո միանում են իրար, որպեսզի խոնարհվեն միակ Արարչին։ Տաճարները բաց են ցանկացած մարդու համար` ինչպիսի հավատ էլ նա դավանի, ինչպես նաև այն մարդկանց համար, ովքեր չեն պատկանում ոչ մի կրոնի։ Բահայիների ժամերգությունները կարելի է անվանել համապարփակ, քանի որ այնտեղ կարդում են աղոթքներ և հատվածներ աշխարհի տարբեր կրոնների Սուրբ Գրքեր[https://library.bahai.am/library]<ref>{{Cite web|url=https://library.bahai.am/|title=Library|website=Library|language=am|accessdate=2021-05-21}}</ref>ից։ Ըստ որում չեն արվում քարոզներ և չեն կատարվում Բահայի հավատին բնորոշ ինչ-որ յուրօրինակ ծեսեր։ Աղոթքների համար հաճախ գրվում է երաժշտություն, որը կատարում է պրոֆեսիոնալ երգչախումբը` a cappella:
▲[[Պատկեր:Battambang, Cambodia.jpg|մինի|352x352փքս|Բատտամբանգ, Կամբոջա]]
[https://www.bahaiblog.net/2018/07/bahai-temples-a-brief-introduction/ Բահայիների տաճարներ]<ref>{{Cite web|url=https://www.bahaiblog.net/2018/07/bahai-temples-a-brief-introduction/|title=Baha'i Temples: A Brief Introduction - Baha'i Blog|date=2018-07-22|website=Arts, Podcasts, Videos and Articles|language=en-US|accessdate=2021-05-21}}</ref> հետագայում պլանավորվում է կառուցել յուրաքանչյուր քաղաքում և գյուղում։ Հավատացյալների համեմատաբար փոքր քանակության դեպքում առավել տրամաբանական է համարվում ներդրումները ծախսել Հավատի տարածման և զարգացող երկրներում աղքատներին և ոչ բավականաչափ կրթված հավատացյալների օգնությանը։
Տաճարների զարգացմանը զուգահեռ նրա կենտրոնական կառույցի շուրջ կառուցվում են լրացուցիչ շինություններ, օրինակ դպրոց, մանկատուն, հիվանդանոց, ապաստարան։ Այլ խոսքերով բահայիների ըմբռնմամբ Խոնարհման Տունը ծառայում է համայնքի ոչ միայն հոգևոր, այլև սոցիալական կարիքներին, նրա օժանդակ և հումանիտար պահանջմունքներին։ Տաճարները դիտարկվում են որպես «Վայր, որտեղ ծնվում է Աստծո հիշատակումը»։
Տաճարների ճարտարապետության մեջ մարմնավորվում է [https://www.bic.org/ Բահայի հավատ]<ref>{{Cite web|url=https://www.bic.org/|title=Bahá’í International Community|website=www.bic.org|language=en|accessdate=2021-05-21}}</ref> ի հետևորդների վերաբերմունքն իրենց շրջապատող հասարակության նկատմամբ։ Տաճարներն իրենցից ներկայացնում են բաց լուսավոր տարածքներ։ Նախագծում տարբեր ոճերի միաձուլումը, նրանց կառուցվածքն ու կահավորությունն ակներևաբար արտացոլում են բահայիների` [https://bicentenary.bahai.org/ «միասնություն բազմազանության մեջ» սկզբունքը:]<ref>{{Cite web|url=https://bicentenary.bahai.org/|title=Bicentenary 2019|website=bicentenary.bahai.org|language=en|accessdate=2021-05-21}}</ref>
[[Բահայինների վարչակարգ|Բահայի]] տասնմեկ տաճարները կառուցվել են աշխարհի տարբեր մասերում, նրանցից մեկը ՝ Աշխաբադում, որը հետագայում ավերվել է։ Ներկայումս գոյություն ունեցող տասից ութը մայրցամաքային են, երկուսը տեղական տաճարներ են։ Երկու մայրցամաքային տաճարներ՝ Լոտոսի տաճարը և Սանտիագոյի տաճարը ստացել են բազմաթիվ ճարտարապետական պարգևներ։
Տասը տաճարների կառուցումը հնարավոր է դարձել միայն [https://news.bahai.org/ Բահայի համայնք]<ref>{{Cite web|url=https://news.bahai.org/|title=Bahá’í World News Service (BWNS) - The official news source of the worldwide Bahá’í community|website=Bahá’í World News Service|language=en|accessdate=2021-05-21}}</ref>ի աջակցության և կամավոր նվիրատվությունների շնորհիվ, որոնք աջակցել են շինարարությանը։ Պաշտամունքի ընթացքում գումարներ չեն հավաքվում, և միայն բահայիներն իրավունք ունեն գումար փոխանցել բահայիների ֆոնդներին՝ ներառյալ տաճարների կառուցման և պահպանման հիմնադրամները։
== Կամպալա, Ուգանդա ==
Տող 18 ⟶ 14՝
[[Պատկեր:Կամպալա, Ուգանդա.jpg|մինի|283x283px|Կամպալա, Ուգանդա]]
Աֆրիկայի մայր տաճարի հիմնաքարը դրվել է 1958 թ-ի հունվարին, իսկ բացումը տեղի է ունեցել 1961-ի հունվարի 13-ին։ Շենքն ունի ավելի քան 130 ոտնաչափ (39 մ) բարձրություն և հիմքում` ավելի քան 100 մետր տրամագիծ։ Ժանյակ հիշեցնող գմբեթը բարձրանում է 124 ոտնաչափ (37 մ) բարձրությամբ և 44 ոտնաչափ (13 մ) տրամագծով։ Ստորգետնյա հիմքը հասնում է մինչև 10 ոտնաչափ (3 մ)
▲Աֆրիկայի մայր տաճարի հիմնաքարը դրվել է 1958 թ-ի հունվարին, իսկ բացումը տեղի է ունեցել 1961-ի հունվարի 13-ին։ Շենքն ունի ավելի քան 130 ոտնաչափ (39 մ) բարձրություն և հիմքում` ավելի քան 100 մետր տրամագիծ։ Ժանյակ հիշեցնող գմբեթը բարձրանում է 124 ոտնաչափ (37 մ) բարձրությամբ և 44 ոտնաչափ (13 մ) տրամագծով։ Ստորգետնյա հիմքը հասնում է մինչև 10 ոտնաչափ (3 մ)-ի՝ պաշտպանելու համար երկրագնդի այս հատվածին բնորոշ երկրաշարժերից։ Կանաչ գմբեթը պատրաստված է խճանկարային իտալական սալիկներից, իսկ ստորինները բերված են Բելգիայից։ Տաճարի պատերը կառուցված են Ուգանդայի քարերից, իսկ գունավոր ապակիները բերված են Գերմանիայից։ Տաճարը շրջապատված է այգիներով, ունի հյուրատուն և վարչական կենտրոն։
== Սիդնեյ, Ավստրալիա ==
[[Պատկեր:Սիդնեյ, Ավստրալիա.jpg|մինի|283x283px|Սիդնեյ, Ավստրալիա]]
Ավստրալիայի Սիդնեյի հյուսիսային արվարձանում գտնվող Ինգլեսայդի տաճարի բացումը տեղի է ունեցել 1961 թ-ի սեպտեմբերի 17-ին, և չորս տարվա կառուցումից հետո բացվել է հանրության համար։
Շենքը հասնում է 38 մ բարձրության, տրամագիծը ամենալայն կետում հասնում է 20 մետրի, և համարվում է Սիդնեյի հյուսիսային լողափերի տեսարժան վայրը։ Շրջակա այգիներում աճում են տեղական բազմազան բույսեր։ Տարածքում տեղակայված այլ շինությունները ներառում են այցելուների համար նախատեսված կենտրոն, գրախանութ, պիկնիկի տարածք, հոսթել, աշխատակիցների համար տնակ, Ավստրալիայի Բահայի համայնքի վարչական կենտրոնները։
== Ապիա, Սամոա ==
[[Պատկեր:Սամոա.png|մինի|285x285px|Ապիա, Սամոա]]
Սամոայում Ապիայից 8 կմ հեռավորության վրա գտնվող Տիապապատայի բահայի տաճարը բացվել է 1984 թ-ի սեպտեմբերի 1-ին։ Տաճարի կառուցման համար տրամադրվել է 6 500 000 $: Այն ծառայում է որպես Խաղաղօվկիանոսյան կղզիների մայր տաճար։ Տաճարը նախագծվել է Հոսեյն Ամանաթի կողմից և նվիրվել է Մալիետոա Տանումաֆիլի Երկրորդի կողմից, ով կառավարել էՍամոան 1913–2007թթ և եղել է աշխարհում առաջին բահայի ղեկավարը։ Դա 30 մետրանոց գմբեթավոր կառույց է և հասարակության համար բաց է անհատական աղոթքների, [https://reference.bahai.org/en/t/se/GPB/ Բահայի]<ref>{{Cite web|url=https://reference.bahai.org/en/t/se/GPB/|title=Bahá'í Reference Library - God Passes By|website=reference.bahai.org|accessdate=2021-05-21}}</ref> սուրբ օրերի տոնակատարության և շաբաթական աղոթքների հանդիպումների համար։
== Աշխաբադ, Թուրքմենստան ==
Բահայի առաջին տաճարը կառուցվել է Աշխաբաթում, որն այն ժամանակ գտնվում էր Ռուսաստանի իշխանության տակ, իսկ հիմա հանդիսանում է Թուրքմենստանի մայրաքաղաքը։ Շինարարությունը սկսվել է 1902 թ-ին և ավարտվել 1908 ին։ Նախագիծը պատրաստվել է Օստադ Ալի-Աքբար Բաննայի կողմից, իսկ շինարարությունը ղեկավարել է Վաքիլուդ-Դավլիխը, ով հետագայում կոչվեց Բահաուլլայի տասնինը առաքյալներից մեկը։
Աշխաբադը տեղակայված է արևմտյան Թուրքմենստանում ՝ Ալբորզյան լեռների ստորոտում գտնվող անապատի հարթավայրում։ Ռուսաստանի իշխանությունների կողմից տրամադրված պաշտպանության և ազատության ներքո, այնտեղ բահայի թիվը հասավ ավելի քան 1000-ի, և աշխարհում առաջին անգամ ստեղծվեց իսկական բահայի համայնք` իր դպրոցներով, բժշկական հաստատություններով, գերեզմանատնով։
Ի վերջո, Աշխաբադի բահայիները որոշեցին կառուցել նաև տաճար։ Այն շրջապատված էր պարտեզներով։ Այգու չորս անկյուններում չորս շենքեր կային՝ դպրոց, ճանապարհորդող բահայիների համար նախատեսված հանրակացարան, փոքրիկ հիվանդանոց և աշխատակիցների համար տուն։
== Իլինոյս, ԱՄՆ ==
Տող 57 ⟶ 39՝
Իլինոյս նահանգի Վիլմեթ քաղաքում գտնվող Բահայի տաճարի հիմնաքարը բերվել է Նեթի Տոբինի կողմից։ 1912 թ-ին՝ ԱՄՆ և Կանադա իր միակ այցի ընթացքում [[Աբդուլ Բահա|Աբդուլ-Բահան]] անձամբ է դրել այս տաճարի հիմնաքարը։ Շինարարությունը սկսվել է 1921-ին և ավարտվել 1953-ին` մի քանի տարի ուշացումով, Մեծ ճգնաժամի և Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի պատճառով։ Վիլմեթի տաճարը համարվում է [https://www.britannica.com/topic/Bahai-Faith Բահայի պաշտամունքի տներից] ամենահինն ու ամենամեծը։ Բահայիների կողմից հայտնի է որպես «Արևմուտքի մայր տաճար» և պաշտոնապես որպես «Հյուսիսամերիկյան մայրցամաքի Բահայի խոնարհման տուն»։ Դիզայնի համար այն ստացել է բազմաթիվ մրցանակներ։ Այն համարվում է Չիկագոյի նշանավոր տեսարժան վայրերից մեկը։ 1978 թվականին այն ավելացվել է պատմական վայրերի ազգային ռեգիստրում։ Արևմուտքի Մայր Տաճարը ճարտարապետի մտահղացմամբ իրենից ներկայացնում է իրար հետ միաձուլված բոլոր մեծ` Աստծո հայտնած կրոնների տարբեր ճարտարապետական ավանդույթների և խորհրդանշանների ամբողջություն։
Ինչպես բահայի այլ տաճարներում, այն նույնպես ունի պատշգամբ, որտեղից կարող են ելույթ ունենալ երգչախմբեր կամ մենակատարներ։ Ժամերգությունների ընթացքում դահլիճում գործիքային երաժշտությունն արգելված է, չնայած առանձին հանդիպումների սրահում թույլատրվում է ցանկացած երաժշտություն։ Ընդհանուր առմամբ, դահլիճում արգելվում է տեսա և լուսանկարահանումը կամ հանգիստ մեդիտացիայի հետ անհամատեղելի այլ գործողություններ։ Ժամերգությունները տեղի են ունենում ամեն օր առավոտյան 9։ 15-ին և 12։ 30-ին։
== Պանամա Սիթի, Պանամա ==
[[Պատկեր:Պանամա Սիթի.jpg|մինի|327x327px|Պանամա Սիթի, Պանամա]]
Պանամա-Սիթիի Պանամա քաղաքում գտնվող տաճարը բացվել է 1972 թ-ի ապրիլի 29-30-ին։ Այն նախագծվել է Պիտեր Թիլոտսոնի կողմից և հանդիսանում է որպես Լատինական Ամերիկայի մայր տաճար։ Այն տեղակայված է «Սերո Սոնսոնատե» (Երգող բլուր) կոչվող բարձր ժայռի վրա և կառուցված է տեղական քարից՝ ավանդական ամերիկյան նախշերով։ Գմբեթը ծածկված է հազարավոր փոքր օվալաձև սալիկներով։
▲Պանամա-Սիթիի Պանամա քաղաքում գտնվող տաճարը բացվել է 1972 թ-ի ապրիլի 29-30-ին։ Այն նախագծվել է Պիտեր Թիլոտսոնի կողմից և հանդիսանում է որպես Լատինական Ամերիկայի մայր տաճար։ Այն տեղակայված է «Սերո Սոնսոնատե» (Երգող բլուր) կոչվող բարձր ժայռի վրա և կառուցված է տեղական քարից՝ ավանդական ամերիկյան նախշերով։ Գմբեթը ծածկված է հազարավոր փոքր օվալաձև սալիկներով։
== Գերմանիա, Ֆրանկֆուրտ ==
[[Պատկեր:Գերմանիա, Ֆրանկֆուրտ.jpg|մինի|324x324px|Գերմանիա, Ֆրանկֆուրտ]]
Եվրոպայի մայր տաճարը գտնվում է Գերմանիայում՝ Լանգենհայն գյուղում, Ֆրանկֆուրտից ոչ հեռու։ Այն նախագծել է Տեուտո Ռոչոլլը։ Տաճարը բացվել է 1964 թ-ի հուլիսի 4-ին, երեք ու կես տարի տևած շինարարությունից հետո։ Այն պատրաստված է պողպատից, ալյումինից և ապակուց։ 540 ադամանդաձև պատուհանները գմբեթին տալիս են օպտիկական թեթևություն և արտացոլում են արևի լույսը։ Դահլիճի կենտրոնական տարածքի տրամագիծը 25 մետր է, իսկ արտաքին ամբուլատորիայի տրամագիծը `48 մետր։ Բարձրությունը գետնի մակարդակից 28 մետր է։ Այս տարածքի ակնհայտ առանձնահատկությունը դրա ակուստիկան է, որը ստեղծվում է գմբեթի և անթիվ պատուհանների շնորհիվ։
== Սանտյագո, Չիլի ==
[[Պատկեր:Սանտիագո, Չիլի.jpg|մինի|323x323px|Սանտյագո, Չիլի]]
Տաճարի դիզայնը մշակվել է Կանադայի Օնտարիո նահանգի Տորոնտո քաղաքի Հարիրի Պոնտարինի ճարտարապետ Սիամակ Հարիրիի կողմից։ Շինարարությունն ավարտվել է 2016-ի հոկտեմբերին։ Տաճարի կողքերն ու գմբեթը կազմված են ինը թևերից, որոնցից յուրաքանչյուրը բաղկացած է պողպատե շրջանակից՝ թափանցիկ մարմարե պանելներով և ծածկված են ձուլված ապակիով։ Տաճարն արժանացել է կանադական և միջազգային ճարտարապետության մրցանակների։
== Հնդկաստան, Նյու Դելի ==
[[Պատկեր:Հնդկաստան.jpg|մինի|307x307փքս|Հնդկաստան, Նյու Դելի]]
Հնդկաստանի Նյու Դելի քաղաքում գտնվող Բահայի տաճարը բացվել է 1986 թ-ի դեկտեմբերին։ Նրա կառուցումը արժեցել է 10 միլիոն դոլար։ Այն արժանացել է բազմաթիվ ճարտարապետական մրցանակների և ներկայացվել է բազմաթիվ թերթերի և ամսագրերի հոդվածներում։ Լոտոսի ծաղկից ոգեշնչված դիզայնը բաղկացած է 27 առանձին կանգուն մարմարե «թերթիկներից»։
Ինը դռները բացվում են դեպի կենտրոնական սրահ, որը կարող է տեղավորել մինչև 2500 մարդ։ Այս հողատարածքի միջոցների մեծ մասը նվիրաբերել է Հայդերաբադի Արդիշիր Ռուստամպուրը (Պակիստան)։ 1953 թ-ին նա ողջ իր խնայողություններն է տվել այդ նպատակի համար։ Այս տաճարը սովորաբար անվանում են «Լոտոսի տաճար» ինչպես բահայիները, այնպես էլ ոչ բահայիները։
== Գրականություն ՝ ==
| |||