|
'''Աշխարհաքաղաքացիություն''' կամ '''կոսմոպոլիտիզմ''' ({{lang-grc|κοσμοπολίτης}}, հունարն ''«աշխարհ»'' և ''«քաղաքացի»'' բառերից), գաղափարաքաղաքական հոսանք, քաղաքական տեսություն, որ քարոզում է հայրենիքի և սեփական ժողովրդի արժեքների, ազգային ավանդույթների, մշակույթի, ազգային պետության կամ ազգային իրավունքների ստորադասումը կամ դրանց համար պայքարից հրաժարումը` հանուն «համամարդկային արժեքների» գերակայության, «համաշխարհային պետության» ստեղծման և «համաշխարհային քաղաքացիության» հաստատման:
Մեկ այլ սահմանմամբ` «համաշխարհային քաղաքացիության» մասին հետադիմական գաղափարախոսություն, որը քարոզում է հրաժարում ազգային ավանդույթներից և մշակույթից, հայրենասիրությունից, մերժում է պետական և ազգային սուվերենությունը:
=== Կոսմոպոլիտիզմի պատմական զարգացումը ===
Պատմական այլևայլ պայմաններում «Կոսմոպոլիտիզմ» տերմինն ունեցել է տարբեր բովանդակություն: [[Վերածնունդ|Վերածննդի]] դարաշրջանում կոսմոպոլիտիզմն ուղղված էր ընդդեմ ֆեոդալական մասնատվածության ([[Դանթե Ալիգիերի|Ա.Դանթե]], Թ.Կամպանելլա): Կոսմոպոլիտիզմի վերացական-հումանիստական իդեալը [[լուսավորության դարաշրջան|լուսավորականության]] դարաշրջանում արտահայտել է ֆեոդալական ճնշումից անհատի ազատագրության գաղափարը: [[Գերմանիա]]յում կոսմոպոլիտիզմի գաղափարները, ի հակադրություն ֆեոդալական «հայրենասիրության», զարգացրել են Գ.Լեսինգը, [[Գյոթե|Յո.Գյոթեն]], Ֆ.Շիլլերը, [[Իմանուիլ Կանտ|Ի.Կանտը]], [[Յոհան Ֆիխտե|Յո.Ֆիխտեն]]: [[Կապիտալիզմ]]ի հաստատումով բուրժուական կոսմոպոլիտիզմը դառնում է հետադիմական և արտացոլում է կապիտալի բնույթը՝ ձգտել այնտեղ, ու սպասվում է առավել շահույթ: [[Իմպերիալիզմ]]ի փուլում կոսմոպոլիտիզմը, որպես բուրժուական գաղափարախոսության անբաժան մաս, դառնում է ավելի ռեակցիոն և արտացոլում կապիտալիզմի «ինտերնացիոնալացման» հակումը: Կոսմոպոլիտիզմի գաղափարներ են արտահայտում հումանիստական [[պացիֆիզմ]]ի ներկայացուցիչները (օրինակ, [[ՄԱԿ]]-ը համաշխարհային պետության վերածելու առաջարկը): Սակայն նման տեսությունները ուտոպիական են, քանի որ հաշվի չեն առնում սոցիալական տարբեր կարգ ունեցող պետությունների գոյությունն ու ժողովուրդների ազգային-ազատագրական պայքարը:
{{cite book|title=Հայկական սովետական հանրագիտարան|chapter=5-րդ հատոր|date=1979թ.|}}
[[Կատեգորիա:Քաղաքական տեսություններ]]
[[ar:كوسموبوليتية]]
[[be-x-old:Касмапалітызм]]
[[bg:Космополитизъм]]
[[cs:Kosmopolitismus]]
[[cy:Cosmopolitaniaeth]]
[[da:Kosmopolitisme]]
[[de:Kosmopolitismus]]
[[et:Kosmopolitism]]
[[es:Cosmopolitismo]]
[[en:Cosmopolitanism]]
[[eo:Kosmopolitismo]]
[[fa:جهانوطنی]]
[[fr:Cosmopolitisme]]
[[ko:세계주의]]
[[hr:Kozmopolitizam]]
[[it:Cosmopolitismo]]
[[he:קוסמופוליטיות]]
[[ka:კოსმოპოლიტიზმი]]
[[kk:Космополит]]
[[la:Cosmopolitanismus]]
[[lt:Kosmopolitizmas]]
[[hu:Kozmopolitizmus]]
[[nl:Kosmopolitisme]]
[[ja:コスモポリタニズム]]
[[pl:Kosmopolityzm]]
[[pt:Cosmopolitismo]]
[[ru:Космополитизм]]
[[simple:Cosmopolitan]]
[[sq:Kozmopolitanizmi]]
[[sr:Kosmopolitizam]]
[[sh:Kozmopolitizam]]
[[uk:Космополітизм]]
[[bat-smg:Kuosmuopuolėtėzmos]]
[[zh:世界主义]]
|
