|
[[Հայ գրերի գյուտ|ՀԱՅԵՐԵՆ ԳՐԵՐԻ ԳՅՈՒՏԸ]]
[[387]] թվականին [[Բյուզանդական կայսրություն|Բյուզանդիայ]]<nowiki/>ի և [[Պարսկաստան]]<nowiki/>ի միջև բաժանված Հայաստանը դարձել էր երկու տիրակալ երկրների առճակատումների կենտրոն և առարկա։ Պարսկաբաժին405 Հայկականթվականին թագավորությունը[[Մեսրոպ ամենՄաշտոց|Մեսրոպ վայրկյանՄաշտոցը]]՝ կարող[[Վռամշապուհ]] էրթագավորի վերանալ։և Հունարենի[[Սահակ գործածություննԱ արգելվումՊարթև|Սահակ էրՊարթև]] կաթողիկոսի գործուն աջակցությամբ, պարտադրվումստեղծեց էրհայերենի պարսկերենըայբուբենը՝ 36 տառերով։ Անմիջապես հաջորդեց դպրոցների լայն ցանցի ստեղծումը, իսկապա՝ որպեսթարգմանական եկեղեցականև լեզու՝մշակութային հարկադրվումհսկա էրմի ասորերենը։աշխատանք, որի արդյունքով հայերենացվեց Աստվածաշունչը, և ապա՝ քրիստոնեության դավանաբանական ու ծիսական հիմնական գրականությունը։[[Պատկեր:ARM 3936.jpg|մինի|419x419փքս|'''Հայոց այբուբեն''']]
405 թվականին [[Մեսրոպ Մաշտոց|Մեսրոպ Մաշտոցը]]՝ [[Վռամշապուհ]] թագավորի և [[Սահակ Ա Պարթև|Սահակ Պարթև]] կաթողիկոսի գործուն աջակցությամբ, ստեղծեց հայերենի այբուբենը՝ 36 տառերով։ Անմիջապես հաջորդեց դպրոցների լայն ցանցի ստեղծումը, ապա՝ թարգմանական և մշակութային հսկա մի աշխատանք, որի արդյունքով հայերենացվեց Աստվածաշունչը, և ապա՝ քրիստոնեության դավանաբանական ու ծիսական հիմնական գրականությունը։
[[Պատկեր:ARM 3936.jpg|մինի|419x419փքս|'''Հայոց այբուբեն''']]
[http://www.encyclopedia.am/pages.php?hId=1076 ՀԱՅԵՐԵՆԻ ԳՐՉՈՒԹՅԱՆ ՏԵՍԱԿՆԵՐԸ]
'''[[Երկաթագիր|ԵՐԿԱԹԱԳԻՐ]]''' անունն է կրում հայերեն գիրը, որ ստեղծեց [[Մեսրոպ Մաշտոցը՝Մաշտոց]]<nowiki/>ը՝ հույն գեղագիր Հռոփանոս գրչի օգնությամբ:Երկաթագիր բառն ունի բացատրության երկու տարբերակ. ա) տառերը քարի վրա գրվել են երկաթե գրչով, բ) թանաքը պատրաստվել է երկաթի օքսիդի գործածությամբ։ Երկաթագրի երկու հիմնական տեսակներն են՝ բոլորգիծ (բուն մեսրոպյան) և ուղղագիծ (միջին մեսրոպյան)։ Գրչության մյուս ձևերը մեր այբուբենի պատմական զարգացման արդյունքն են։
'''[[Բոլորգիր|ԲՈԼՈՐԳԻՐ]]''' տեսակի գրերը տեղավորվում են չորս տողագծի մեջ. բառը թեև նշանակում է բոլորակ՝ կլոր գիր, սակայն այս տեսակի տառերը կլոր չեն։ Բոլորգիրը գրչության տիրապետող տեսակ է եղել XIII - XVI դարերում։ Ծիսական գրքեր բոլորգրով գրվել են ընդհուպ մինչև XVIII դ. վերջ։ Հայկական տպագիր առավել գործածական տառատեսակները մշակվել են բոլորգրի հիմքի վրա(հղում պատկերին N3 ):
[[Հայկական մանրանկարչություն|'''ՀԱՅԱԿԱԿԱՆ ՄԱՆՐԱՆԿԱՐՉՈՒԹՅՈՒՆ''']]
Մեզ հասած հնագույն 4 մանրանկարները (Զաքարիայի ավետում, [[Ավետում]], [[Մոգերի երկրպագությունըերկրպագություն]]<nowiki/>ը, [[Մկրտություն]] ) թվագրվում են VIդարով (Մատենադարան ձեռ. N<sup>o</sup>2374), իսկ ամենաուշ օրինակները վերաբերում են XIX դարի վերջին։ X դարից ի վեր հայկական մանրանկարչության մեջ ի հայտ են գալիս մի շարք դպրոցներ, ինչպես բուն Հայաստանում (Բարձր Հայք, Անի, Սյունիք, Վասպուրական, Նախիջևան, Արցախ, Ուտիք և այլն), Կիլիկիայում (Սիս, Հռոմկլա, Դրազարկ և այլն), այնպես էլ հայկական գաղթավայրերում ([[Ղրիմ]], [[Իտալիա|Իտալիա,]] [[Իրան|Իրան,]] [[Ռուսաստան|Ռուսաստան,]] [[Հնդկաստան]], [[Եգիպտոս]] և այլն)։ Բարձրարվեստ ստեղծագործությունների հեղինակ հայ մանրանկարիչների անունների մի մասն է մեզ հասել, չնայած դրան քիչ չեն նաև համաշխարհային հռչակ վայելող անունները՝ [[Թորոս Ռոսլին]], [[Սարգիս Պիծակ]], Գրիգոր ծաղկող, [[Մոմիկ]], [[Առաքել Գեղամեցի|Առաքել Գեղամացի]], [[Նիկողայոս Մելանավոր]] և այլք։
----
|
