«Օղակ (մաթեմատիկա)»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
Տող 2.
{{վիքիֆիկացում}}
 
ԴիցուքԴիցուք՝ <math>G </math> բազմության վրա տրված են երկու գործողություն, որոնցից առաջինըառաջինն անվանենք "գումարում", իսկ երկրորդը՝ "բազմապատկում"։
 
Համապատասխանաբար օգտվենք " + " և " <math>\cdot </math> " նշաններից։
Տող 8.
==Սահմանում==
[[Պատկեր:Dedekind.jpeg|thumb|311x311px|Ռիխարդ Դեդեքինդը` օղակների տեսության հիմնադիրներից մեկը։]]
<math>( </math> <math>G, </math> <math>+, </math> <math>\cdot </math> <math>) </math> համակարգը կոչվում է '''օղակ''', եթե՝
 
1. <math>( </math> <math>G, </math> <math>+ </math> <math>) </math> համակարգը տեղափոխելի խումբ է։է,
 
2. <math>( </math> <math>a </math> <math>\cdot </math> <math>b </math> <math>) </math> <math>\cdot </math> <math>c </math> = <math>a </math> <math>\cdot </math> <math>( </math> <math>b </math> <math>\cdot </math> <math>c </math> <math>) </math> (բազմապատկումն օժտված է զուգորդականությամբ),
 
3․ <math>( </math> <math>a </math> <math>+ </math> <math>b </math> <math>) </math> <math>\cdot </math> <math>c </math> = <math>a </math> <math>\cdot </math> <math>c </math> + <math>b </math> <math>\cdot </math> <math>c </math> և <math>a </math> <math>\cdot </math> <math>( </math> <math>b </math> <math>+ </math> <math>c </math> <math>) </math> = <math>a </math> <math>\cdot </math> <math>b </math> + <math>a </math> <math>\cdot </math> <math>c </math> (բազմապատկումն օժտված է բաշխականությամբ գումարման նկատմամբ)
 
Եթե <math>G </math> - ի բոլոր տարրերի համար տեղի ունի նաևնաեւ լրացուցիչ <math>a </math> <math>\cdot </math> <math>b </math> = <math>b </math> <math>\cdot </math> <math>a </math> պայմանը, ապա օղակը կոչվում է տեղափոխելի (Աբելյանաբելյան
 
Եթե <math>\exists \ 1 \in G: \forall \ a \in G \quad a \cdot1 =1 \cdot a = a </math>, ապա օղակը կոչվում է '''միավորով,''' <math>1 </math>֊ն էլ՝ նրա միավորը։
 
Օղակներ են, օրինակ, ամբողջ թվերի <math>\mathbb{Z} </math> բազմությունը, մնացքների <math> \mathbb{Z}/n\mathbb{Z} </math> բազմությունը։
==Դաշտ==
 
Տեղափոխելի օղակը կոչվում է '''դաշտ''', եթե ցանկացած ոչ զրոականզրոյական տարր ունի հակադարձ ըստ բազմապատկման, այսինքն՝ <br /><math>\forall a\neq 0~ \exists b: ab = ba = 1 </math>
:<math>( </math> <math>\forall </math> <math>a </math> <math>\neq </math> <math>0 </math> <math>\exists </math> <math>b </math> <math>) </math> <math>a </math> <math>\cdot </math> <math>b </math> = <math>b </math> <math>\cdot </math> <math>a </math> = <math>1 </math>:
 
Դաշտեր են, օրինակ, <math>\mathbb{ Q},~\mathbb {R},~\mathbb{C},~\mathbb{Q}[\sqrt 3],~\mathbb{Z}/p\mathbb{Z} </math> բազմությունները պարզ <math>p </math>-երի դեպքում։
== Դրույթներ ==
== Հատկություններ ==
Առանց ապացույցի բերենք որոշ հայտնի դրույթներ՝ օղակների և դաշտերի վերաբերյալ՝<ref>Գ.Ա.Ղարագեբակյան` Թվերի տեսության դասընթաց։ Երևան 2008 թ.</ref><br />
բ)Առանց Եթեապացույցի բերենք որոշ հայտնի դրույթներ՝ օղակների և դաշտերի վերաբերյալ՝<bigref>PԳ.Ա.Ղարագեբակյան` Թվերի տեսության դասընթաց։ Երևան 2008 թ.</bigref><br օղակի/>ա) միԵթե կամօղակի մի քանի տարրերի արտադրյալի մեջ գոնե մի արտադրիչը <big>0</big> է, ապա այդ արտադրյալը հավասար է զրոյի։ Այնինչ՝Այնինչ հակառակ պնդումն, ընդհանրապես ասած, ճիշտ չէ, այսինքն՝ հնարավոր է, որ <bigmath>a≠0a\neq0 </bigmath> և <bigmath>b≠0b\neq 0 </bigmath>, բայց՝բայց <bigmath>ab=0 </bigmathայսԱյս պարագայում <bigmath>a, b <math>\epsilon </math> P</big> տարրերը կոչվում են '''զրոյի բաժանարարներ'''։
ա) <big>P</big> օղակում <big>a+x=0</big> հավասարումն ունի միակ լուծում, անկախ <big>a</big>-ի ընտրությունից։ Այն նշանակվում է <big>0</big> և կոչվում է զրոյական տարր (սակայն այն տեղին չէ նույնացնել <big>0</big> թվի հետ)։<br />
բ) Եթե <big>P</big> օղակի մի կամ մի քանի տարրերի արտադրյալի մեջ գոնե մի արտադրիչը <big>0</big> է, ապա այդ արտադրյալը հավասար է զրոյի։ Այնինչ՝ հակառակ պնդումն, ընդհանրապես ասած, ճիշտ չէ, այսինքն՝ հնարավոր է, որ <big>a≠0</big> և <big>b≠0</big>, բայց՝ <big>ab=0</big>։ այս պարագայում <big>a, b <math>\epsilon </math> P</big> տարրերը կոչվում են '''զրոյի բաժանարարներ'''։
 
== Ծանոթագրություններ ==