Վիքիպեդիա

«Մոնտեսսորիի մանկավարժություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
Տող 1.
'''ՄոնտեսսորիիՄոնտեսորիի մանկավարժություն''' հայտնի է նաև ինչպես '''ՄոնտեսսորիիՄոնտեսորիի համակարգ''', դաստիարակության համակարգ, որը առաջադրվել է 20-րդ դարի առաջին կեսին իտալացի մանկավարժ [[Մարիա Մոնտեսսորի|Մարիա Մոնտեսորի]]ի կողմից<ref>{{cite book|last=Монтессори|first=Мария|title=Впитывающий разум ребенка|year=2009|publisher= Благотворительный фонд "Волонтеры"|isbn=978-5-903884-03-2}}</ref>։ Նա ֆիզիկոս և բժիշկ էր, ով կյանքի որոշակի փուլում սկսեց հետաքրքրվել մանկավարժությամբ։ Շփվելով երեխաների հետ՝ ՄոնտեսսորինՄոնտեսորին նկատեց, որ թույլ երեխաներ չկան․ պարզապես պետք է օգնել, որ երեխան կենտրոնանա։ ՄոնտեսսորիիՄոնտսսորիի մանկավարժության հիմքում բազմաթիվ գիտափորձերն են, որոնք նա արել է իր սաների հետ։ Այս է պատճառը, որ ինքը՝ ՄոնտեսսորինՄոնտեսորին իր ուսմունքը կոչում է «գիտական մանկավարժություն»։ Համակարգի գլխավոր սկզբունքները համարվում են՝ երեխայի ինքնուրույնությունը, ազատություն սահմանափակումների մեջ, երեխայի հոգեբանական, ֆիզիկական և սոցիալական բնական զարգացումը<ref name="mpedag">{{cite web▼
[[Պատկեր:Подготовленная среда Монтессори-класса.jpeg|մինի|Դասարանն ըստ Մոնտեսսորիի|323x323փքս]]
▲'''Մոնտեսսորիի մանկավարժություն''' հայտնի է նաև ինչպես '''Մոնտեսսորիի համակարգ''', դաստիարակության համակարգ, որը առաջադրվել է 20-րդ դարի առաջին կեսին իտալացի մանկավարժ [[Մարիա Մոնտեսսորի]]ի կողմից<ref>{{cite book|last=Монтессори|first=Мария|title=Впитывающий разум ребенка|year=2009|publisher= Благотворительный фонд "Волонтеры"|isbn=978-5-903884-03-2}}</ref>։ Նա ֆիզիկոս և բժիշկ էր, ով կյանքի որոշակի փուլում սկսեց հետաքրքրվել մանկավարժությամբ։ Շփվելով երեխաների հետ՝ Մոնտեսսորին նկատեց, որ թույլ երեխաներ չկան․ պարզապես պետք է օգնել, որ երեխան կենտրոնանա։ Մոնտեսսորիի մանկավարժության հիմքում բազմաթիվ գիտափորձերն են, որոնք նա արել է իր սաների հետ։ Այս է պատճառը, որ ինքը՝ Մոնտեսսորին իր ուսմունքը կոչում է «գիտական մանկավարժություն»։ Համակարգի գլխավոր սկզբունքները համարվում են՝ երեխայի ինքնուրույնությունը, ազատություն սահմանափակումների մեջ, երեխայի հոգեբանական, ֆիզիկական և սոցիալական բնական զարգացումը<ref name="mpedag">{{cite web
|url = http://www.montessori-center.ru/li/mcenter/mpedag/
|title = Монтессори-педагогика
Տող 9 ⟶ 8՝
|dead-url = yes
}}</ref>։
Առանձնացնում են ՄոնտեսսորիիՄոնտեսորիի մանկավարժության հետևյալ բանալիական բնութագրերը<ref>AMI School Standards, Association Montessori Internationale-USA (AMI-USA)</ref>.
* Տարբեր տարիքային խմբեր, ընդ որում առավել տարածված խմբերը 3-6 տարեկան են
* Աշակերտներն ինքնուրույն ընտրում են պարապմունքներ գոյություն ունեցող առկա տարբերակներից
* Աշխատանքի անդադար փուլեր, սովորաբար 3 ժ տևողությամբ
* «Ուսուցում հայտնագործությունների միջոցով», որտեղ աշակերտներն ուսումնասիրում են երևույթները նյութի հետ աշխատելով, այլ ոչ թե ուսուցչի բացատրածից։
* Մասնագիտացված ուսուցողական նյութեր, որոնք մշակվել են Մարիա ՄոնտեսսորիիՄոնտեսորիի կողմից
* Դասարանով ազատ տեղաշարժվել
* Հատուկ նախապատրաստված ուսուցիչ-ՄոնտեսսորիՄոնտեսորի
Մոնտեսորիի մեթոդաբանության զարգացմամբ ու տարածմամբ զբաղվում են երկու կառույցներ։ Դրանցից մեկը Մոնտեսորիի ամերիկյան հասարակությունն (AMS) է, իսկ մյուսը՝ Մոնտեսորիի միջազգային ասոցիացիան (AMI), որը հիմնադրվել է Մարիա Մոնտեսորիի կողմից։ Հայաստանում գործում է այդ կառույցին անդամակցող Հայաստանի ՄոնտեսորիիՄոնտեսսորիի ասոցիացիան (AMA), որի կողմից հիմնադրվել է Վիլլա Մոնտեսսորի կենտրոնը՝կենտրոնը<ref>{{Cite web|url=https://villamontessori.am/hy/about/|title=The "Villa Montessori" children’s Developmental Center in Armenia|website=villamontessori|language=hy-AM|accessdate=2021-05-03}}</ref>՝ առաջին Մոնտեսորի մանկապարտեզը Հայաստանում։
 
Կարևոր է նկատել, որ ԱՄՆ արտոնագրերի և ապրանքային նշանների գրասենյակի որոշման համաձայն՝ ««Մոնտեսորի» եզրույթն ունի ընդհանուր և (կամ) նկարագրական բնույթ»: Այսպես՝ ապրանքային նշանի պաշտպանության բացակայությունը հանգեցրել է մեթոդի հանրային թյուրըմբռնումների, արդյունքում՝ որոշ դպրոցներ օգտագործում են եզրույթը, սակայն հավատարիմ չեն մնում Մոնտեսորիի սկզբունքներին։սկզբունքներին<ref>{{Cite web|url=https://www.hamakarg.am/?p=6279|title=«Սովորեցրու ինձ ինքնուրույն սովորել»․ Մոնտեսորի|language=en|accessdate=2021-05-03}}</ref>։
 
Մեթոդոլոգիայի հիմքում սովորողի ազատություններն ու ինքնուրույնությունն են, ինչպես նաև հարգանքը երեխայի անհատականության նկատմամբ։ Մոնտեսորիի կրթությունը բնորոշվում է «Սովորեցրու ինձ ինքնուրույն սովորել» կարգախոսով։ Հետաքրքիր զուգադիպությամբ Մոնտեսորիի կրթություն են ստացել շատ հաջողակ ձեռներեցներ՝ [[Ամազոն (ընկերություն)|Amazon]]-ի հիմնադիր [[Ջեֆ Բեզոս|Ջեֆ Բեզոսը]], [[Գուգլ (որոնողական համակարգ)|Google]]-ի հիմնադիրներ [[Սերգեյ Բրին|Սերգեյ Բրինն]] ու [[Լարի Փեյջ|Լարի Փեյջը]]։ Մոնտեսորիի կրթություն ունեն նաև [[Գաբրիել Գարսիա Մարկես|Գաբրիել Գարսիա Մարկեսը]], [[Աննա Ֆրանկ|Աննա Ֆրանկը]], [[Չելսի Քլինթոն|Չելսի Քլինթոնը]], Քեմբրիջի [[Արքայազն Ջորջ|արքայազն Ջորջը]], [[Ուիլ Սմիթ|Ուիլ Սմիթը]] և այլք<ref>{{Cite web|url=https://amshq.org/About-Montessori/Montessori-Alumni|title=Montessori Alumni|website=amshq.org|language=en|accessdate=2021-05-03}}</ref>։
== Մեթոդաբանությունը ==▼
Մոնտեսորիի ուսմունքը ունի երկու հիմնական սկզբունք․▼
 
# Երեխաները հոգեբանորեն ինքնազարգանում են՝ ''միջավայրի'' հետ փոխազդեցության արդյունքում։
# Նրանք ունեն զարգացման բնածին ուղի, բնական ձգտում դեպի գիտելիքը։ Պարզապես պետք է ստեղծել ''միջավայր'' և տալ ''ազատություն,'' այդ դեպքում երեխաներն ինքնաբերաբար կսովորեն ու կզարգանան։
 
▲== Մեթոդաբանությունը ==
[[Պատկեր:Մոնտեսսորի.jpg|alt=Մոնտեսսորի երեխա|մինի|339x339փքս|Իր «հայտնագործությունից» ոգեշնչված երեխա․ նկարները՝ Վիլլա Մոնտեսսորի կենտրոնի կայքից]]
Մոնտեսորիի մեթոդաբանությունը չի խրախուսում ակադեմիական նվաճումների չափումները, ինչպես օրինակ՝ գնահատականներն ու թեստերը։ Մոնտեսորիի մանկավարժության ամենաբնորոշ մեթոդներն են․
 
Տող 32 ⟶ 29՝
* ''Ընտրելու ազատություն։'' Ե՛վ զբաղմունքների, և՛ խաղերի, և՛ սննդի համար երեխաները ունեն ընտրության (սահմանափա՛կ ընտրության) ազատություն։ Օրինակ՝ Հայաստանում առաջին Մոնտեսորիի մանկապարտեզում՝ Վիլլա Մոնտեսսորի կենտրոնում ամեն անգամ երեխաներին առաջարկվում է երկու ճաշատեսակ ու տրվում է դրանցից մեկը ընտրելու ազատություն։
* ''Չընդհատվող աշխատաժամանակ։'' Մոնտեսորիի մանկապարտեզներում չկա այս կամ այն զբաղմունքի կոնկրետ ժամ ու ժամանակահատված․ երեխաները ունեն, օրինակ, 3 ժամ, որի ընթացքում անում են այն, ինչ ուզում են։
* ''Ոչ թե հրահանգավորում, այլ «գյուտ»։'' Քանի որ ընդհանուր աշխատաժամանակը բաժանված չէ, միջավայրում սահմանափակումներ չկան, երեխան էլ չի ստանում հրահանգներ, նա զբաղվում է նրանով, ինչ ձեռքն է ընկնում։ Այդ գործընթացում անխուսափելին են «գյուտերն» ու «էվրիկաները»։<ref>{{Cite web|url=https://www.hamakarg.am/?p=6279|title=«Սովորեցրու ինձ ինքնուրույն սովորել»․ Մոնտեսորի|language=en|accessdate=2021-05-03}}</ref>
 
▲== Մոնտեսորիի ուսմունքը ունի երկու հիմնական սկզբունք․==
Մոնտեսորին անձի կրթական զարգացումը բաժանում է 4 փուլերի՝ վաղ մանկության, մանկության, պատանեկության և չափահասության<ref>{{Cite web|url=https://www.hamakarg.am/?p=6279|title=«Սովորեցրու ինձ ինքնուրույն սովորել»․ Մոնտեսորի|language=en|accessdate=2021-05-03}}</ref>։ Զարգացման յուրաքանչյուր փուլի համար Մոնտեսորին մշակել է մանկավարժական առանձին մոտեցումներ։
 
'''Վաղ մանկության փուլում''' երեխան անցնում է ֆիզիկական ու հոգեբանական զարգացման մեծ տեղաշարժերի միջով, ինքնազարգանում է ու քիչ-քիչ անկախանում։ Մոնտեսորին համարում է, որ այս փուլում երեխայի միտքը ունի կլանելու մեծ հակում ու ունակություններ, ուստի շատ կարևոր է, թե նա ինչ մտքեր կկլանի այդ տարիքում։
 
Մոնտեսորին նկատում էր նաև, որ մոտավորապես 6 տարեկանից հետո երեխայի մոտ կլանելու այդ հակումը քիչ-քիչ նվազում է։ Ընդ որում՝ կան նաև կոնկրետ ժամանակահատվածներ, որոնցից յուրաքանչյուրում առավել ցայտուն է արտահայտված զարգացման այս կամ այն բաղադրիչը։ Օրինակ՝
 
* Լեզվական կարողությունները զարգանում են ծնունդից մինչև մոտ 6 տարեկանը,
* Փոքրիկ առարկաների նկատմամբ հետաքրքրությունը արտահայտվում է 18 ամսականից մինչև 3 տարեկանը,
* Նկարներով և այլ առարկաներով համապատասխանեցումներ անելու համար նպաստավոր է 1-3 տարեկանը,
* Սոցիալական վարքագծի սաղմերը դրվում են 2․5-ից 4 տարեկանում։
 
Ընդհանուր առմամբ, վաղ մանկության փուլը Մոնտեսորին բնորոշում է երեք հայեցակարգերով․ կլանող միտք, ճանաչողություն զգայությունների հիման վրա և, այսպես կոչված, «նորմալացում»։ «Նորմալացումը» ի հայտ է գալիս 3-6 տարեկան երեխաների մոտ, երբ նրանք կարողանում են կենտրոնանալ որևէ գործի վրա, սովորել ու կատարելագործվել դրանում։ Այս շրջանում երեխան սկսում է դրսևորել «ինքնաբուխ կարգապահություն, ոգևորվածությամբ ու ուրախությամբ աշխատելու կարողություն, օգնելու պատրաստակամություն, ինչպես նաև համակրանք մյուսների նկատմամբ»։
 
'''Մանկության փուլում''' զարգանում է այն ամենը, ինչի սաղմերը դրվել էին մինչև 6 տարեկանը։ Մոնտեսորին նկատում է, որ այս տարիքում ձևավորվում է երեխայի մտավոր անկախությունը՝ ինքնուրույն մտքեր, սեփական կարծիք, որոնց շուրջ էլ երեխան ձեռք է բերում ընկերներ, ձևավորում մտերմիկ խմբեր։ Ըստ Մոնտեսորիի՝ այս տարիքում ձևավորվում է անձի, այսպես կոչված, «հոտային բնազդը»։
 
'''Պատանեկության փուլում''' երեխայի արժեքային համակարգում տեղի են ունենում լուրջ փոփոխություններ։ Ընդունված է ասել, որ սա անցումային տարիք է։ Պատանուն սկսում են մտահոգել այնպիսի բաներ, ինչպիսիք են «արդարությունն ու անձնական արժանապատվությունը»։ Այստեղ Մոնտեսորին կիրառում է «վալորիզացիա» եզրույթը․ երեխան ձգտում է, որ հասարակությունը գնահատի իրեն, իր արժեքը։ Այս փուլում հասարակության մեջ ձևավորվում է հասուն «Ես»-ը։
 
Վերջինը '''չափահասության փուլն''' է՝ 18-24 տարեկանը։ Մեծ մանկավարժը ենթադրում է, որ ցածր տարիքում Մոնտեսորիի կրթություն ստացած անհատի համար կրթությունը բարեհաջող շարունակվում է նաև այս տարիքում։ Մոնտեսորին չի մշակել ուսումնական որևէ ծրագիր այս փուլի համար, բայց հատկանշական է, որ նա 18-24 տարեկանների համար կարևոր է համարում տնտեսական անկախությունը, այսինքն՝ աշխատելն ու գումար վաստակելը։
 
== Գրականություն ==
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Մոնտեսսորիի_մանկավարժություն» էջից