«Պարույր Մուրադյան»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589)
No edit summary
Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ ԱնձԳիտնական
| պատկեր = Պարույր Մուրադյան.jpg
}}
 
'''Պարույր Մամբրեի Մուրադյան''' ({{ԱԾ}}), [[հուլիսիհայագետ, 20]])աղբյուրագետ, հայագետ-աղբյուրագետ-միջնադարագետ, կովկասագետ, [[ՀՀ ԳԱԱ]] [[Արևելագիտության ինստիտուտիինստիտուտ]]ի գլխավոր մասնագետ։ Պատմական գիտությունների դոկտոր ([[1986]]), [[պրոֆեսոր]] ([[1989]]
 
[[Կիմ Մուրադյան]]ի եղբայրը։
 
== Կենսագրություն ==
Ծնվել է [[1933]] թ. [[մարտի 25]]-ին [[Ջավախք]]ի [[Ղադո]] (հայ. Փապար) գյուղում։ [[1952]] թ. ավարտել է [[Ազավրեթ]]ի միջնակարգ դպրոցը։ 1953-58 թթ. սովորել և ավարտել է [[ԵՊՀ]] բանասիրական ֆակուլտետի արևելյան (պարսկական) բաժինը։ 1960-1962 թթ. սովորել է Հայաստանի ԳԱ ասպիրանտուրայում՝ ուսումնառությունն անցկացնելով [[Թբիլիսիի պետական համալսարան]]ում։ 1963 թ. պաշտպանել է թեկնածուական ատենախոսություն «Հայ-վրացական մատենագրական փոխհարաբերությունները 18-րդXVIII դարում» թեմայով։ 1963-1970 թթ. աշխատել է [[ՀՀ ԳԱԱ գրականության ինստիտուտ|Մ. Աբեղյանի անվան գրականության ինստիտուտի]] հին գրականության բաժնում։ 1970 թ. աշխատել է Երևանի պետական համալսարանի [[ԵՊՀ պատմության ֆակուլտետ|պատմության ֆակուլտետում]], իսկ 1976 թվականից նաև ՀՀ ԳԱԱ Արևելագիտության ինստիտուտում, որտեղ կազմավորել և գլխավորել է կովկասագիտության և բյուզանդագիտության բաժինը։ 1986 թ. պաշտպանել է դոկտորական ատենախոսություն «Վրաստանի հայերեն արձանագրությունները. Քարթլի և Կախեթ» թեմայով։ 1989 թ. ստացել է պրոֆեսորի կոչում, դարձել է Մեսրոպ Մաշտոցի մրցանակի դափնեկիր։ 1991/92 ուսումնական տարում կովկասագիտության դասընթաց է վարել Գերմանիայում (Տրիրի[[Թրիերի համալսարան]]ում։ 2002-2003 թթ. դասավանդել է Հ. Աճառյանի անվան համալսարանում։ Պ. Մուրադյանը երկար տարիներ դասավանդելով Երևանի պետական համալսարանումՙ աճեցրել է բազմաթիվ երիտասարդ մասնագետներ։
 
Նշանակալի է պրոֆ. Պարույր Մուրադյանի վաստակը հայոց միջնադարյան մատենագրության, մշակույթի, ճարտարապետության, պատմական սկզբնաղբյուրների ու վիմագրական հուշարձանների հիմնարար հետազոտությունների բնագավառում։
 
Հայագիտության համար խոշոր երևույթ էր Պ. Մուրադյանի կողմից «Վրաց ժամանակագրություն»-ը հին վրացերենից հայերենի ամբողջական թարգմանությունն ու հրատարակումը։
Տող 18.
Պ. Մուրադյանը թողել է գիտական հսկայական ժառանգություն՝ ավելի քան 300 տպագիր աշխատություն։
 
Նա կազմել ու խմբագրել է «Կովկաս և Բյուզանդիա», «Հայագիտական հետազոտություններ», «Հայագիտական մատենադարան», «Հուշարձան» մատենաշարերը, խմբագրել է շատ հայագետների մենագրություններ, կազմել և հրատարակել է անվանի հայագետների գիտական ժառանգությունը ամփոփող ժողովածուներ ([[Նիկողայոս Մառ|Ն. Մառ]], [[Օրբելի Հովսեփ|Հ. Օրբելի]], Լ. Խաչիկյան, [[Լ. Մելիքսեթ-Բեկ]], [[Երվանդ Տեր-Մինասյան]], [[Մկրտիչ Ներսիսյան]] և այլք)։
 
Պրոֆ. Պ. Մուրադյանը եղել է գիտական, գիտամեթոդական ու խմբագրական մի շարք խորհուրդների անդամ։ Գիտական զեկուցումներով մասնակցել է բազմաթիվ միջազգային գիտաժողովների ու կոնգրեսների ինչպես Հայաստանում, այնպես էլ արտասահմանյան շատ երկրներում, Հայաստանում կազմակերպել է «Քրիստոնյա Արևելք» միջազգային գիտաժողովը և հրատարակել նրա նյութերը։
 
== Աշխատություններ ==
 
1960
* [http://www.matenadaran.am/ftp/data/Banber5/17.P.Muradyan.pdf Մի էջ հայ-վրացական բառարանագրությունից,- «Բանբեր մատենադարանի», 1960, № 5, էջ 325-331:]
Տող 182 ⟶ 181՝
* Les sculptures byzantines de l’eglise arménienne Saint-Georges (Surb Georg) de Constantinopole,- «Revue des Études Arméniennes», T. XVIII, 1984, pp. 125–133.
 
1985 թ.
* Армянская эпиграфика Грузии (Картли и Кахети), Ереван, 1985, 227+XXVI стр.
* Հայագիտության նվիրյալը (Ն. Մառի ծննդյան 120 և մահվան 50-ամյակը),- «Գիտություն եւ տեխնիկա»,- 1985, թիւ 5, էջ 50-52։
Տող 201 ⟶ 200՝
* Les principes de la classification des livres en Arménie médiévale, “Etudes arméniennes in memoriam Haïg Berbérian”, Lisboa, 1986, p. 591-600.
 
1987 թ.
* Грузинский административный термин мегуна/мегуине в армянской надписи из Канакера,- “Резюме докладов симпозиума “Вопросы истории и структуры картвельских языков”, Тбилиси, 1987, стр. 22 (английский перевод см. стр. 52).
* [http://hpj.asj-oa.am/4623/1/1987-1(23).pdf К 100-летию со дня рождения академика А. Г. Шанидзе.- «Պատմա-բանասիրական հանդես»,1987, № 1, էջ 23-24։]
Տող 215 ⟶ 214՝
* Գրախոսություն՝ [http://hpj.asj-oa.am/4729/1/1987-2(235).pdf M. Stone, The Armenian Inscriptions from the Sinai,- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1987, թիւ 2, էջ 235-237:]
 
1988 թ.
* Арменистика։ насущные проблемы,- “Коммунист”, 1988, N 7, 9 января.
* Երևելի կովկասագետ-միջնադարագետը (ակադ. Ս. Տ. Երեմյանի ծննդյան 80-ամյակի առթիվ),- «Գիտութիւն եւ տեխնիկա», 1988, թիւ 4, էջ 25-28։
Տող 279 ⟶ 278՝
* Nerses v. Lambron,- "Lexikon des Mittelalters", t. VI (1993), S. 1095.
 
1994 թ.
* Kult des Heiligen Nikolaus des Wundertäters und das armenische Mittelalter,- “Grün Magazin”, Januar-März, 1994, S. 40-43.
* Ն. Ադոնց, «Հայաստանի սահմանների խնդիրը» (հրապարակում),- «Ազատամարտ», 1994, № 18, 22-29 ապրիլի, էջ 6-7։
Տող 288 ⟶ 287՝
* Գրախօսություն՝ Գիտական արժանապատւութեամբ գրուած դասագիրք,- «Ազատամարտ», 1994, № 8, 25 փետրուարի, էջ 15։
 
1995 թ.
* Մաղաքիա արքեպիսկոպոս Օրմանեան, «Տեղեկութիւն ի վերայ համազգային եկեղեցական ընտրողական ժողովոյ վասն ընտրութեան հայրապետին ամենայն Հայոց»։ Հրատարակութեան պատրաստեցին՝ Պ. Մուրադեան, Վ. Սերովբեան։ Ստանպոլ, 1995, էջ 54։
* [http://hpj.asj-oa.am/5298/1/1995-1(257).pdf Նամակ խմբագրությանը [Ո՞վ է Զ. Բունիաթովի գրքի գրախոսության իրական հեղինակը],- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1995, № 1, էջ 260-266։]
Տող 321 ⟶ 320՝
* «Կարքեդովն/Քաղկեդոն» ընթերցումը վաղմիջնադարեան աղբիւրներում,- «Սիոն», 1997, թիւ 7-12, էջ 306-311։
 
1998 թ.
* Административный термин “кетобар” в надписи 1286 г. из Ошакана,- “Caucasica”. The Journal of Caucasian Studies, vol. 2, 1998, Tbilisi, pp. 183–188.
* Ապօրինի ծնունդ՝ բազմաթիվ կնքահայրերով [Հայոց իրավունքի պատմության ուսումնասիրության շուրջ]։ Համահեղինակ՝ Ազատ Բոզոյան,- «Հայաստանի Հանրապետութիւն», № 119, 19 հունիսի։
Տող 366 ⟶ 365՝
* Բնագրական դիտարկումներ Խորենացու «Պատմութեան» հեղինակային ինքնագիրը վերականգնելու առնչութեամբ,- «Հայկազեան հայագիտական հանդէս», թիւ ԻԱ, 2001, էջ 78-88։
 
2002 թ.
* Վրաց եկեղեցի,- [http://ter-hambardzum.net/wp-content/uploads/2013/04/QristonyaHayastan.pdf Քրիստոնյա Հայաստան, Երևան, 2002 թ., էջ 986-990]։ Տե՛ս նաև՝ «Հանդէս ամսօրեայ», 2000 թ., թիւ 1-12, էջ 289-303։
* Վիմագրութիւն,- [http://ter-hambardzum.net/wp-content/uploads/2013/04/QristonyaHayastan.pdf Քրիստոնյա Հայաստան, Երևան, 2002 թ. էջ 981]։
Տող 493 ⟶ 492՝
 
== Գրականություն ==
 
== Աղբյուրներ ==
* [http://www.azg.am/AM/2011072218 Մահախոսական ՊԱՐՈՒՅՐ ՄԱՄԲՐԵԻ ՄՈՒՐԱԴՅԱՆ, «Ազգ» օրաթերթ, #135, 22-07-2011]
 
== Արտաքին հղումներ ==
* [https://avproduction.am/?ln=am&page=person&id=5100 Պարույր Մուրադյան]
{{Արտաքին հղումներ}}
 
{{DEFAULTSORT:Մուրադյան, Պարույր}}
 
[[Կատեգորիա:Հայ պատմաբաններ]]
[[Կատեգորիա:1933 ծնունդներ]]
[[Կատեգորիա:Մայիսի 25 ծնունդներ]]
[[Կատեգորիա:2011 մահեր]]
[[Կատեգորիա:Հուլիսի 20 մահեր]]
[[Կատեգորիա:Հայ հայագետներ]]
[[Կատեգորիա:Հայ աղբյուրագետներ]]
Տող 511 ⟶ 504՝
[[Կատեգորիա:Պատմական գիտությունների դոկտորներ]]
[[Կատեգորիա:Հայ պրոֆեսորներ]]
[[Կատեգորիա:ԵՊՀ շրջանավարտներ]]
[[Կատեգորիա:ԵՊՀ դասախոսներ]]