«Մասնակից:Միլենա Գրիգորյան/Ավազարկղ7»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
Տող 2.
[[Պատկեր:German Shepherd Dog agility teeter.jpg|thumb|185px|right|Գերմանական հովվաշունը մրցույթի ժամանակ ճոճվում է]]
[[Պատկեր:Chicken on a skateboard.JPG|thumb|185px|right|Հավը սքեյթբորդի վրա]]
'''Կենդանիների վարժեցում''' ({{lang-fr|dresser}} «ուղղել, սովորեցնել»), կենդանիների վերապատրաստմանուսուցման գործողությունների ամբողջություն, որոնք կիրառվում են տարբեր պայմանական ռեֆլեքսների, հմտությունների զարգացման և համախմբման համար: Վարժեցումը կարող է իրականացվել ընկերական հարաբերությունների զարգացման, մարդկային հասարակության մեջ գտնվելու ժամանակ կենդանուն համարժեք վարքագիծ ձևավորելու համար, ցանկացած տեսակի առարկաներ որոնելու, որոշակի հանգամանքներում պաշտպանելու կամ ժամանցի համար: Վարժեցումը որոշակի տեսակի կենդանիների հետ մարդկանց հարմարավետ փոխադարձ գոյակցության անհրաժեշտությունն է:
 
Խոշոր կենդանիների (օրինակ՝ ձիեր, փղեր) և հատկապես գիշատիչների համար (առյուծներ, վագրեր, հովազներ) կարելի է օգտագործել '''''կենդանիների ընտելացում''''' ({{lang-en|taming}}) եզրույթը:
 
== Նկարագրություն ==
Վարժեցումը կենդանիներին և մարդկանց կառավարելու հնագույն մեթոդներից մեկն է: Շատ մարդիկ օգտագործում են վարժեցումը և անգիտակցաբար ենթարկվում վարժեցման, թեև կենդանու վրա այս գիտականորեն հիմնավորված, նպատակասլացնպատակաուղղված, մեթոդաբանական և համակարգված ազդեցությունը կարող է օգտագործվել նաև նրա համարմեջ զարգացնելուորոշակի հատուկ,ծառայությունների համար անհրաժեշտ հմտություններ և ունակություններ ցանկացած ծառայություն օգտագործելու համարզարգացնելու, ժողովրդական-առօրյա կյանքում գործունեության կամ վարքի կառավարման համար:
 
Վարժեցման երկու կարևորրկարևոր հասկացություններհասկացություններն են կառավարվող ազդանշանները և կազդուրումը․ամրապնդումը՝ դրական կամ բացասական։ Վարժեցումը պետք է տարբերել ազդուրումիցխթանումից, մոտիվացիա՝մոտիվացիայից՝ պարգևի և պատժի համակարգեր։ Պարգևները և պատիժները սովորաբար տրվում են գործողությունը կատարելուց հետո, հաճախ երկար ժամանակ անց։ Ամրապնդումն այն է, ինչ տեղի է ունենում վարքի ընթացքում, ինչը ուղեկցում է, ասես, «մեկնաբանում է» վարքը և ուղղորդում է այս կամ այն ​​ուղղությամբ<ref>{{Cite web |url=http://www.familydog.ru/index.php?Page=7 |title=Карен Прайор, «О дрессировке животных и людей» |accessdate=2015-02-21 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150221215034/http://www.familydog.ru/index.php?Page=7 |archivedate=2015-02-21 |deadlink=yes }}</ref>։
 
Դրական ամրապնդում է, օրինակ՝ ժպիտը, գուրգուրանքը, բարի խոսքերը, դրանք ամբողջովին ավելի արդյունավետ են, քան բացասականը, և բավականաչափ լայն տարածում ունեն ինչպես կենդանիների հետ շփման, այնպես էլ մարդկանց հետ հարաբերություններում։ Բացասական կազդուրումըամրապնդումը (խոժոռված ունքերհոնքեր, դժգոհ ինտոնացիահնչերանգ և այլն) արդյունավետ չէ ազատ կենդանիների հետ հարաբերությունների համար, որոնք կարող են լողալ, հեռանալ կամ փախչել բացասական ազդեցությունից։
 
== Վարժեցման հիմք ==
 
Կենդանիների վարժեցման հիմքը՝ համաձայն [[Իվան Պավլով|Ի․ Պ. Պավլով]]ի [[Բարձրագույն նյարդային գործունեություն|բարձրագույն նյարդային գործունեության]] ուսուցմանտեսության, պայմանավորված[[Պայմանական էռեֆլեքսներ|պայմանական ռեֆլեքսների]] պայմանականձևավորումն ձևավորումից։է․ Օգտագործելովօգտագործելով [[գրգռականություն|գրգռիչ]]ների բազմազանություն, օրինակ՝ [[ձայն]]ային, [[սննդամթերք|սննդային]]ի և [[ժեստ]]երի ազդանշաններ, որոնք հանդիսանում են պայման, և մեխանիկական գործողություններ, ևորոնք համարվում են անվերապահ [[ռեֆլեքս]]ներ: Հենց այս ազդեցությունն է կենդանիների մոտ առաջացնում անհրաժեշտ արձագանք, որը վարժեցնողը փորձում է շտկելամրապնդել:
 
== Վարժեցման եղանակներ և մեթոդներ ==
[[Պատկեր:Charmeur de tortues.jpg|thumb|Կրիաների կախարդ]]
Վարժեցմամբ զբաղվող անձը վարժեցվող կենդանու բնութագրերից պետք է կարողանա զգալվարժեցվող տիպիկենդանու բարձրբարձրագույն նյարդային գործունեությանգործուենության տեսակի կախվածությունը իրտարբերել նրա առանձնահատկություններից, և միայն այդ կախվածությունը որոշելուց հետո կարելի է ընտրել այդ կենդանու համար անհրաժեշտ վարժեցման [[մեթոդ]]ը:
 
===Հակադրական մեթոդ===
 
Անհրաժեշտ հրամանները կատարելու դեպքում կենդանին խրախուսվում է, անհնազանդության դեպքում` պատժվում: Որպեսզի ձեռք բերված ունակությունները ամրապնդվեն, կենդանուն հարկավոր է պարբերաբար վարժեցնել։ Այս դեպքում վարժեցված կենդանին կատարյալ կերպով կկատարի բոլոր այն գործողությունները, որոնք պահանջում է մարդը։
 
==== ՑավիՑավային մեթոդ ====
 
[[Ցավ]]ի մեթոդմեթոդը, որը ստիպում է կենդանուն կատարել վարժեցնողին անհրաժեշտ գործողությունները, հիմնված է ցավի զգացումովզգացումի վրա, ինչը ստիպում է կենդանուն կատարել այն գործողությունը, որինորը ձգտումպահանջում է վարժեցնողը։ Այս դաժան մեթոդը որոշ մասնագետների կողմից օգտագործվում է [[կրկես]]ի գիշատիչների ու խոշոր կենդանիների վերապատրաստմանուսուցման գործում: Այն տարածվել է նաև գյուղական վայրերում,վայրերում՝ [[Գյուղատնտեսական կենդանիներ|անասունների]] հետ վերաբերվելիս: Մշակելով ունակությունները,ունակությունները՝ մարդը կենդանուց պահանջում է կատարել հանջնարարվածհանձնարարված գործողությունները։
 
Բռնության և ցավոտ ուսուցման մեթոդները տարիներ շարունակ քննադատության են ենթարկվել [[Կենդանիների իրավունքներ|կենդանիների բարեկեցությանիրավունքների]] պաշտպանության տարբեր հասարակություններիհամայնքների կողմից:
 
==== Խրախուսական մեթոդ ====
Խրախուսական մեթոդը օգտագործվում է որսորդական շների, հովվաշների և [[կրկես]]ի կենդանիների վարժեցման ժամանակ: [[Շունը]], որպես բավականաչափ զարգացած բարձրբարձրագույն նյարդային ակտիվությունգործունեություն ունեցող կենդանի, լավ է ընդունում վարժեցման այսպիսի մեթոդը: Վարժեցման խրախուսական մեթոդով բնական [[ռեֆլեքս]]ներն ամրապնդվում են սննդամթերք տալով կամ գուրգուրելով: Օրինակ, բազմաթիվ կենդանիներ պատրաստ են կատարել անհրաժեշտ հանձնարարությունները, որպեսզի տերը նրանց շոյի կամ տա մի փոքրիկ անուշեղեն։ Որքան զարգացածվարժեցվող էօբյեկտը մտավորինտելեկտուալ վերապատրաստմանառումով օբյեկտըզարգացած է, այնքան ավելի արագ է ընկալում և կատարում առաջադրանքները և նույնքան արագ է ամրապնդում անհրաժեշտ ռեֆլեքսը:
 
==== Ընդօրինակման մեթոդ ====
 
Վարժեցման [[Ընդօրինակում|ընդօրինակման]] մեթոդը հիմնված է երիտասարդ կենդանիների՝ մեկ այլ, ավելի հասուն և արդեն վարժեցված տիպիկենդանիների գործողությունների նմանակման վրա: Այս մեթոդը լայնորեն օգտագործվում է հովվաշներ պատրաստելու ժամանակ, որպեսզի հսկեն [[ոչխար]]ի հոտը և հովվին օգնեն հոտի մեջ կենդանիներին հավաքելուն: Քոթոթները, տեսնելով, թե ինչպես են իրենց ծնողները, կատարումկատարելով անհրաժեշտ հրամանները, արժանանում են մարդուտիրոջ գովեստներին, շատ արագ կրկնում են հասուն տիպերինրանց գործողությունները և վարժվում են այդ գործընթացում:
 
Ընդօրինակման մեթոդը օգտագործվում է նաև [[դելֆին]]ներին վարժեցնելու համար։