«Քոզան (քաղաք)»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Քոզան''' ({{lang-tr|Kozan}}, {{lang-hy|Սիս, '''Сис'''}}), [[Ադանայի մարզ]]ի ([[Թուրքիա]]) [[Թուրքիայի շրջաններ|շրջաններից]] մեկը, գտնվում է [[Ադանա]] քաղաքից 68 կմ հյուսիս:հյուսիս։ Սիսը եղել է [[Կիլիկիայի հայկական թագավորություն|Կիլիկիայի հայկական թագավորության]] մայրաքաղաքը:մայրաքաղաքը։

Միջնադարում քաղաքը հայտնի էր որպես Սիս:Սիս։ 1186-ից 1375 թվականներին Սիսը եղել է [[Կիլիկիայի հայկական թագավորություն|Կիլիկիայի հայկական թագավորության]] մայրաքաղաքը<ref>Ecclesiastical Architecture in the Fortifications of Armenian Cilicia — Robert W. Edwards, Page [155] of 155—176</ref>:։ Քաղաքը եղել է [[Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցի|Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու]] կարևոր կենտրոններից մեկը, գոնե մինչև այն ժամանակը, երբ առաջին հայ կաթողիկոս [[Գրիգոր Լուսավորիչ]]ը կաթողիկսանիստ քաղաք դարձրեց [[Վաղարշապատ]]ը:ը։

704 թվականին Սիսը պաշարվում է արաբների կողմից:կողմից։ [[Աբբասյաններ]]ի տոհմի Խալիֆ [[ալ-Մուտավակկիլ]]ը գրավեց քաղաքը, սակայն որոշ ժամանակ անց բյուզանդացիները վերագրավեցին այն:այն։ Սիսը վերակառուցվել է 1186 թվականին [[Կիլիկիայի հայկական թագավորություն|Կիլիկիայի հայկական թագավորության]] արքա [[Ռուբինյաններ]]ի դինաստիայի ներկայացուցիչ [[Լևոն Բ|Լևոն Բ-ի]] կառավարման տարիներին:տարիներին։ Հենց նա հռչակեց Սիսը մայրաքաղաք (1186-1375):։

1266 թվականին [[Բեյբարս I|Բեյբարս I-ը]] եղավ [[Դամասկոս]] և դեսպաններ ուղարկեց կիլիկյան արքա [[Հեթում Ա|Հեթում Ա-ին]], պահանջով, որ մի քանի սահմանային ամրոցներ, որոնք հայերը գրավել էին մոնղոլների օգնությամբ հանձնվեր իրեն:իրեն։ Թագավորը վախենալով սա կարող է դիտվել, որ Կիլիկիան հպատակվում է [[Եգիպտոս]]ին հրաժարվում է հանձնել ամրոցները:ամրոցները։ [[Սուլթան]]ը շարժվեց դեպի [[Հալեպ]], որտեղից էլ ԻԶԶ ադ-Դինա Իգանի և Կալաունի գլխավորությամբ զորք ուղարկեց հայերի դեմ:դեմ։ [[Հեթում Ա-ն]] դիմեց մոնղոլների օգնությանը, իսկ նրա որդիները՝ Լևոնը և Թորոսը գնացին [[մամլուքներ]]ին ընդառաջ:ընդառաջ։ Օգոստոսի 24-ին Մարիի մոտ [[հայեր]]ը պարտվեցին, Թորոսը զոհվեց, իսկ Լևոնը գերվեց:գերվեց։ Մամլուները ավերեցին երկրը մինչև [[Ադանա]], կրակի տվեցին Սիսը և գերի վերցրեցին ժողովրդի մի մասին:մասին։

1293 թվականին Սիսում հաստատվեց [[Հայ առաքելական եկեղեցի|Հայ առաքելական եկեղեցու]] կաթողիկոսը, ով Սիսը լքեց Կիլիկիան թագավորության անկումից գրեթե հարյուր տարի անց՝ 1441 թվականին:թվականին։ Նա Սիսից տեղափոխվեց Էջմիածին:Էջմիածին։ Սակայն [[Գրիգոր IX]] կաթողիկոսը ծերության պատճառով չցանկանալով մեկնել Էջմիածին մնաց Կիլիկիայում:Կիլիկիայում։ Հենց նրանով էլ դրվեց Կիլիկիո կաթողիկոսության պատմությունը:պատմությունը։ 1293-ից 1915-ը կաթողիկոսի նստավայրը Սիսում էր, նրան հնազանդվում էին տասնհինգ թեմեր:թեմեր։

[[Օսմանյան կայսրություն|Օսմանյան կայսրության]] կազմում Սիսը եղել է [[Ադանայի մարզ]]ի կենտրոնը և ունեցել է մոտ 4000 բնակիչ, որի մեծամասնությունը [[հայեր]] էին:էին։

17-րդ դարում օսմանյան ներկայությունը տվյալ տարածքում թուլացավ և գործնականում իշխանությունը անցավ տեղի Քոզանողլու դինաստիայի իշանավորներին մինչև 1865 թվականը, երբ օսման գեներալ Դերվիշ փաշան վռնդեց Քոզանողլուներին և վերադարձրեց մարզի կառավարումը [[Օսմանյան կայսրություն|Օսմանյան կայսրությանը]]:։

Ըստ որոշ շրջանակների Քոզանում է ծնվել թուրք պոետ [[Քարաջանողլա]]ն<ref>[http://www.kultur.gov.tr/RU/Genel/BelgeGoster.aspx?1C04EA51480895DA7A2395174CFB32E14E375E3A92777967 Министерство культуры Республики Турция]</ref>:։

Քաղաքի հայկական բնակչությունը տեղահանվել և սպանվել է [[Հայոց ցեղասպանություն|Հայոց ցեղասպանության]] ժամանակ<ref>[http://www.zum.de/whkmla/region/asmin/cilicia191823.html Cilicia in the years of 1918—1923]</ref>:։ Սահակ կաթողիկոսը իր հոտի մի մասով փախել է Սիրիա, և որոշ ժամանակ կաթողիկոսարանը մշտական ապաստարան չուներ:չուներ։

Այսօր Քոզանը (Սիս) փոքր քաղաք է շրջապատված խաղողի այգիներով, պուրակներով և նարնջի ու կիտրոնի ծառերով:ծառերով։ 2000 թվականի դրությամբ Սիսի եկեղեցին քանդված է նրանից մնացել են միայն երկու պատ:պատ։