«Տուլա»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8
չ Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589)
Տող 136.
Բացի այդ «Տուլա» հիդրոնոմն ունի նմանատիպ զուգահեռներ Հյուսիսային Ռուսաստանում գտնվող Պիժմայի վտակ Տուլայի, Վյատկա ավազանի, Տուլոկսա գետի (Լադոժսկի լճի ավազան), Տուլա գետի, Տուլոս ([[Կարելիա]]) լճի, Տուլոմա (գտնվում է Կոլսկի թերակղզում) գետի հետ։
 
«Տուլա»-ն նմանություն ունի նաև {{lang-tyv|тулаа}} «ճահիճ», «ճահճուտ», {{lang-kjh|тул}} «ձուկ», {{lang-kjh|тула}} «ճահճային հողակույտ», [[Шорский язык|шорск.]] ''тула'' «ամբարտակել ջուրը» բացատրությունների հետ, որի աղբյուրը ճահիճն է<ref>Աշխարհի աշխարհագրական անվանումը:անվանումը։ Տեղանունների բառարան:բառարան։ Ե.Մ.Պոսելով:Պոսելով։ Ե.Ա. Ագեևի АСТ Ռուսերեն Բառարանների պատասխանատու խմբագիր 2002. ISBN 5-17-001389-2</ref>.
 
== Պատմություն ==
Տող 152.
 
=== Տուլայի ռազմավարական նշանակությունը ===
Բացառապես նշանակալից է Տուլայի պաշտպանական նշանակությունը, որը պայմանավորված է պետության հարավային ծայրամասում տեղակայված լինելու հետ, որտեղից սպառնում է [[Ղրիմ]]ի թաթարները, և Վերին Օկայի հետ հարևանությունը, որտեղով անցնում էր [[Լիտվա]]ի հետ սահմանը:սահմանը։ Դա ստիպում էր հոգալ Տուլայի ամրության մասին, որպես ինքնապաշտպանության կարևոր կետ:կետ։ [[XIV դար]]ում Տուլան եղել է թաթար Ուզբեկ խանի կնոջ՝ Թայդուլայի իշխանության տիրապետության դեմ:դեմ։ [[1503]] թվականին միացվել է Մոսկովյան մեծ իշխանությանը:իշխանությանը։ [[1514]]-[[1521]] թվականներին Ուպա գետի ձախ ափին կառուցվել է Տուլայի Կրեմլը, որը դարձել է զարգացող երկրի «միջուկ»-ը, պաշտպանության կենտրոնը։ [[1552]] թվականին Տուլան կրել է Ղրիմի Դեվլեթ I խանի 1000-անոց զորքի արշավանքը, որի նպատակն էր խանգարել [[Իվան Ահեղ]]ի արշավանքին դեպի [[Կազան]]:։
 
[[XVII դար]]ի սկզբին քաղաքը հայտնվել է բուռն ռազմական գործողությունների կենտրոնում։ [[1605]] Տուլան գրաված Լժեդմիտրի I-ը սպասում էր [[Մոսկվա]]յի անկմանը։ [[1605]] թվականին արքունի մանր ծառայողները ապստամբություն են բարձրացնում Վասիլի Շույսկու դեմ։ [[1607]] թվականին Իվան Բոլոտնիկովի գլխավորությամբ Տուլայում սկսվեց ապստամբություն, իշխանությունները այն կարողացան ճնշել միայն չորս ամիս հետո ( [[1607]] թվականի հեւնիսից-հոկտեբմեր)։ Թագավորական բանակները 21 անգամ ասպատակել են քաղաքի պարիսպները՝ հարձակվելով 2 կողմերից։ Չնայած եղած առավելություններին Վ. Շույսկու բանակը չկարողացավ գրավել այն։ Որավեց փակել Ուպա գետի հոսքը դեպի քաղաք, արագացնելու համար քաղաքի հանձնման գորձընթացը։ Քաղաքում սով էր տիրում, արդեն ցրտում էր։ Վասիլի Շույսկին չկարողացավ ճնշել ապստամբությունը և դիմեց խորամանկության, հավատացնելով Իվան Բոլոտնիկովին, որ ապստամբների կյանքին վտանգ չի սպառնա։ Շույսկինչկատարեց իր խոստումը, իսկ Բոլոտսկուն ձերբակալեցին և հետագայում՝ [[1608]] թվականի մարտին մահապատժի ենթարկեցին։ [[1608]] թվականին Տուլայում հայտնվեց նոր Լժեդմիտրի({{lang-ru|Тушинский вор}}: [[1611]]-[[1612]] թվականներին Տուլայի բնակիչները մասնակցել են լեհերի դեմ համազգային պայքարին, որին ավարտվեց [[Մոսկվա]]յի ազատագրմամբ։
Տող 163.
[[XVIII դար]]ի սկզբում զինագործության ձեռքի աշխատանքը անցնում է մեքենայացված աշխատանքի։ Պյոտր I թագավորի հրամանով [[1702]] թվականին Տուլայում կառուցվում է երկրի առաջին զինագործական գործարանը։ Տուլան ճանաչվում է զինագործության և մետաղագործության կենտրոնը, որոնք վաճառվում էին [[Ռուսաստան]]ի ամբողջ տարածքում։ [[1797]] թվականից Տուլան համարվում է վարչական կենտրոն։
 
[[1812]] թվականի [[Հայրենական պատերազմ]]ում նապոլեոնյան զորքերի ջաղջախման գործում Տուլան ունեցել է իր մեծ ներդրումը։ Այն համարվում էր ոչ միայն զենքի մատակարարման ([[1812]]-[[1814]] թվականներին տրամադրվել է 600 հազար զենք), այլև Տուլայի բնակիչները բանակի հիմնական կազմում ակտիվորեն մասնակցել են ռազմական գործողություներին։ Տուլայի աշխարհազորականները կռվել են ողջ [[Եվրոպա]]յում և ռուսական բանակի կազմում [[1841]] թվականի մարտին՝ [[Փարիզ]]ում:ում։
 
Պատերազմից հետո զինագործությունը նվազեց, ինչը հանգեցրեց արտադրական նոր տեսակների՝ ինքնաեռների և ակարդիոնների արտադրությանը։ Տուլայի արհեստագործների ձեռքերով պատրաստված ինքնաեռները և ակարդիոնները արագ արժանացան համաշխարհային ճանաչման և եևկար ժամանակ համարվել են մետաղագործության մասնագիտացված ճյուղ։ Բատաշեվյան ինքնաեռները համարվել են բարձրագույն որակի ինքնաեռներ։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Տուլա» էջից