«Սիմա Ցյան»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Սիմա Ցյան''' (ավանդական չինարեն՝ 司馬遷, պարզեցված չինարեն՝ 司马迁, {{ԱԾ}})՝ չին պատմագիր, Հին [[Չինաստան]]ի թերևս ամենակարևոր պատմագիրը:պատմագիրը։

Սիմա Ցյանն իր կյանքը նվիրաբերել է «''Շիջի''» (史記, "''Պատմական արձանագրումներ''", թարգմանվում է նաև "''Պատմական հուշագրություններ''" աշխատությունը ավարտի հասցնելու նպատակին, մի գործ, որ իրենից առաջ ձեռնարկել էր իր հայրը՝ Սիմա Տանը:Տանը։

Ինչպես իր հայրը, Սիմա Ցյանը նույնպես գլխավոր դպիր էր ''Հան արքայատոհմ''ի ներկայացուցիչ ''Վուդի կայսեր'' պալատում:պալատում։ Երբ լրացել է նրա քսան տարին, ձեռնամուխ է եղել Չինաստանով ճամփորդելու գործին՝ հայրենի երկրի պատմության վերաբերյալ նյութեր հավաքելու, որոշ տվյալներ ճշտելու նպատակով:նպատակով։ Ճամփորդությունից վերադառնալուց հետո նա կրկին իր նախկին աշխատանքին է անցել արքունի պալատի ատյանում, հոր հետ միասին, իսկ [[109 թվական]]ից շարունակել է հոր գործը:գործը։

Մեր թվականությունից առաջ [[99 թվական]]ին Սիմա Ցյանը հրապարակավ հանդես է եկել ի պաշտպանություն զորավար Լի Լինի, որն իր զորքով պարտություն էր կրել Չինաստանի հյուսիսում բնակվող ցյանգու քոչվոր ցեղի դեմ մղված ճակատամարտում և կայսեր ու արքունիքի կողմից մեղադրվում էր որպես այդ պարտության գլխավոր մեղավոր և պատասխանատու:պատասխանատու։ Պարտված գեներալին պաշտպան կանգնելով՝ Սիմա Ցյանը բորբոքել է կայսեր ցասումը, որը կարգադրել է ամորձատել նրան՝ որպես պատիժ:պատիժ։ Դա, փաստացի, նույնն էր, ինչ՝ մահապատիժը, քանզի, ըստ այն ժամանակների դավանանքային սովորույթի, այդպիսի խայտառակությունից հետո անձին այլ ելք չէր մնում, քան ինքնասպան լինելը<ref name="jay">{{cite book |last=Jay|first=Jennifer |chapter="Sima Qian" |pages= 1093&ndash;1094 |title= The Encyclopedia of Historians and Historical Writing Volume 2 |editor= Kelly Boyd|publisher= FitzRoy Dearborn |date=1999 |url=https://books.google.am/books?id=0121vD9STIMC&pg=PA1094#v=onepage&q&f=false }}</ref>:։ Սակայն Սիմա Ցյանը ինքնասպան չի եղել՝ գերադասելով ոտնահարել իր դարի ավանդույթը, որպեսզի կարողանա ավարտի հասցնել իր ձեռնարկած մեծ գործը:գործը։

Կայսեր կարգադրությամբ ամորձատվելուց հետո նա երեք տարի էլ անց է կացրել բանտում:բանտում։ Պատժավայրից դուրս գալով՝ իր անձն ու հոգին ամբողջովին նվիրաբերել է «Շիջի»-ի ամբողջացման գործին, որը ավարտել է իր մահից կարճ ժամանակ առաջ՝ մ. թ. ա. [[91 թվական|91 թվակա]]նին:նին։

Չինական պատմագրության մեջ Սիմա Ցյանի կատարած հսկայական ներդրումը անհնար է գերագնահատել:գերագնահատել։ Հնագույն ժամանակներում Չինաստանում տեղի ունեցած շատ ու շատ կարևոր իրադարձությունների մասին հնարավոր է տեղեկանալ միայն ու միայն նրա շնորհիվ և, բացի այդ, նրա աշխատությունը մեծ ազդեցություն է գործել ոչ միայն չին, այլև կորեացի և նույնիսկ վիետնամցի<ref name="jay"/> հետագա պատմագիրների վրա, ինչպես նաև՝ նախանշել, կերպավորել չինացիների՝ իրենց պատմությանը ծանոթանալու և գնահատելու եղանակը:եղանակը։ Իզուր չէ, որ չինացիները նրան պատվում են՝ կոչելով «Մեծ պատմիչ», ինչպես հույները՝ Հերոդոտին, ինչպես հայերը՝ Մովսես Խորենացուն:Խորենացուն։

Հարկ է հավելել, որ Սիմա Ցյանը, պատմագետ լինելու հետ մեկտեղ, եղել է բանաստեղծ, տոմարագետ, աստղագուշակ և այդ ասպարեզներում նույնպես հետք է թողել Չինաստանի պատմության մեջ:մեջ։