«Ռեալիզմ (արվեստ)»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.8 |
չ Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589) |
||
Տող 1.
[[Պատկեր:Jules Bastien-Lepage - October - Google Art Project.jpg|մինի|[[Ժյուլ Բաստիեն Լըպաժ]] «[[Հոկտեմբեր: Կարտոֆիլի բերքահավաք]] (1878) [[Վիկտորիայի ազգային պատկերասրահ]], [[Մելբուռն]]]]
'''Ռեալիզմ''' (ուշ {{lang-lat|reālis}} «իրական»), արվեստի ուղղություն, որի նպատակն է իրականության ճշմարիտ վերարտադրումն իր բնորոշ
== Ընդհանուր տեղեկություններ ==
Ռեալիզմը բառի նեղ իմաստով ընկալվում է որպես [[պոզիտիվիզմ]], որը, որպես ուղղություն, սկսել է կիրառվել կերպարվեստում 19-րդ դարի 2-րդ կեսից։ «Ռեալիզմ» եզրույթն առաջին անգամ օգտագործել է ֆրանսիացի գրական քննադատ [[Շանֆլյորի]]ն 19-րդ դարի 50֊ական թվականներին` նշելու համար [[ռոմանտիզմ]]ի և [[ակադեմիզմ]]ի հակառակ արվեստը։ Ռեալիզմի գերիշխանությունը հաջորդել է ռոմանտիզմի դարաշրջանին և նախորդել [[սիմվոլիզմ]]ին<ref>Реализм // {{БСЭ3}}</ref>։ 20-րդ դարի կեսերին հայրենական արվեստագիտության մեջ սրբադասված նույնատիպ պնդումները հետխորհրդային ժամանակներում մերժվեցին։ Եթե որպես հիմնական պատմագեղարվեստական ուղղություններ՝ ընդունվում են կլասիցիզմը և ռոմանտիզմը, ապա ռեալիզմին կամ սիմվոլիզմին, ըստ հասկացությունների աստիճանակարգման, նման սահմանումը չի համապատասխանում<ref>''Алпатов М. В.'' Задачи научного анализа искусства и художественной критики // Алпатов М. В. Этюды по истории западноевропейского искусства. — {{М.}}-{{Л.}}, 1939. — С. 3—10.</ref><ref>''Мукаржовский Я.'' Исследования по эстетике и теории искусства. — {{М.}}: Искусство, 1994</ref><ref>Наливайко Д. С. Искусство: Направления, течения, стили: В 2 т. — Мистецтво, 1981. — Т. 1.</ref><ref>''Власов В. Г.'' Морфология как историческое структурообразование искусства // Теория формообразования в изобразительном искусстве: Учебник для вузов. — {{СПб.}}: СПбГУ, 2017. — C. 172—223.</ref>։ Ռուս փիլիսոփա Վ. Պ. Ռուդնևն առանձնացրել է եզրույթի երեք հիմնական նշանակություն՝ պատմափիլիսոփայական (դիմակայում է միջնադարյան նոմինալիզմին), հոգեբանական (որպես գիտակից դիրքորոշում, որն ընդունում է առաջնային իրականությունը, իսկ գիտակցությունը համարում է երկրորդական) և պատմամշակութային (որպես արվեստի ուղղություն, որի կողմնակիցները ձգտում էին հնարավորինս ճշգրիտ պատկերել իրականությունը)
Մեկ այլ դժվարություն է նատուրալիզմի և ռեալիզմի միջև տարբերությունների սուբյեկտիվ֊բազմակի
== Ռեալիզմը նկարչությունում ==
{{Հիմնական|Ռեալիզմ (կերպարվեստ)}}
[[Պատկեր:Konstantin Apollonowitsch Sawizkij 001.jpg|մինի|[[Կոնստանտին Սավիցկի]] «Շինարարական աշխատանքները երկաթուղում» (1874)]]
«Ռեալիզմ» եզրույթի ի հայտ գալը գեղանկարչության մեջ սովորաբար կապում են ֆրանսիացի նկարիչ [[Գյուստավ Կուրբե]]ի (1819-1877) ստեղծագործության հետ, որը 1855 թվականին [[Փարիզ]]ում բացել է իր անհատական ցուցահանդեսը հատուկ ստեղծված «ռեալիզմի տաղավարում», թեև մինչ այդ էլ իրատեսորեն գործել են [[բարբիզոնյան դպրոց]]ի նկարիչները՝ [[Թեոդոր Ռուսո]]ն, [[Ժան Ֆրանսուա Միլլե]]ն, Ժյուլ Բրետոնը։ [[1870]]-ական թվականներին ռեալիզմը բաժանված էր երկու հիմնական ուղղության՝ բնապաշտությունն ակադեմիական արվեստում և [[իմպրեսիոնիզմ]]ը, որի ներկայացուցիչները սկզբում իրենց անվանում էին բնագետներ<ref>Энциклопедический словарь юного художника / Сост. Н. И. Платонова, В. Д. Синюков. — {{М.}}: Педагогика, 1983. — 416 с. — 500 000 экз. — С. 150, 288—289.</ref>
19-20-րդ դարերի արվեստում Իտալիայի ռեալիստական գեղանկարչության մեջ հայտնի էին, օրինակ, Ջոակկինո Թոմը, Անտոնիո Ռոտան և Ջուզեպպե Պելիցցեցա դա Վոլպեդոն, [[Ռենատո Գուտտուզո]]ն, [[Ջակոմո Մանցու]]
== Ռեալիզմը գրականությունում ==
Տող 17.
Յուրաքանչյուր գրական ստեղծագործության մեջ տարբերում են երկու հիմնական իմաստային մակարդակ՝ օբյեկտիվ՝ նկարչի կամքից անկախ տրված երևույթների վերարտադրումը, և սուբյեկտիվ՝ նկարչի ստեղծագործության մեջ ներդրված մի բան։ Գրականության երկու հիմնական ուղղությունները կապված են այս տարբերությամբ։ Սա «օբյեկտիվ ռեալիզմն» է, որը իրականության հնարավորինս ճշգրիտ վերարտադրման խնդիրն է դնում, և «իդեալիստական ռեալիզմը», որը տեսնում է արվեստի նպատակը իրականության մեջ նկարչի զգացմունքներն ու մտքերը լրացնելիս, քանի որ դրանք նաև «մտավոր իրականություն» են։ Ռուսական հրապարակախոսության և գրական քննադատության մեջ «ռեալիզմ» եզևույթի նշված իմաստն առաջին անգամ սահմանել է [[Դմիտրի Պիսարև]]ը<ref>''Сухов А. Д.'' Философский материализм Д. И. Писарева // Философия и общество: Герцен, Александр Иванович. — 2005. — Вып. 1 (38).</ref>։ Մինչև այդ պահը «ռեալիզմ» եզրույթն օգտագործվում էր, մասնավորապես, [[Ալեքսանդր Գերցեն]]ի կողմից միայն տրամաբանական պոզիտիվիզմի փիլիսոփայական իմաստով՝ որպես «[[մատերիալիզմ]]» հասկացության հոմանիշ (1846)<ref name="Кулешов">''Кулешов В. И.'' [http://www.detskiysad.ru/raznlit/kritika19.html История русской критики XVIII—XIX веков: Учебное пособие для студентов филологических специальных университетов и педагогических институтов]. — {{М.}}: Просвещение, 1972.</ref>։
Սակայն ժամանակի ընթացքում այդ հայեցակարգը ևս զարգացում է ապրել, այդ թվում՝ լեզվաբանական հարաբերականության տեսության և լրացված իրականության սկզբունքի ազդեցության ներքո։ Հետևաբար, «ռեալիզմ» եզրույթը գրականության մեջ, ինչպես նաև արվեստի այլ տեսակներում, ունի հարաբերական և հակասական
== Ռեալիզմը թատրոնում ==
Ռեալիզմը թատրոնում, որպես իրատեսական դրամա, միջանկյալ [[ժանր]] է, որը սահմանակից է ինչպես [[ողբերգություն|ողբերգությանը]], այնպես էլ [[կատակերգություն|կատակերգությանը]], որտեղ հակամարտությունը սովորաբար ողբերգական ավարտ չի
== Մոգական ռեալիզմ ==
{{main|Մոգական ռեալիզմ}}
''Մոգական ռեալիզմը'' գեղարվեստական մեթոդ է, որտեղ աշխարհի ռեալիստական պատկերում ներառված են [[Մոգություն|մոգական]] տարրեր<ref name=sharshun>''Шаршун С.'' Магический реализм // Числа. — 1932. — № 6. — С. 229.</ref><ref name=mirf>[http://www.mirf.ru/Articles/art6391.htm О жизни и о чуде: Магический реализм: Философские притчи в кино] // Мир фантастики. — 2014. — № 135, ноябрь.</ref>։ Ժամանակակից իմաստով այս եզրույթն ավելի շատ նկարագրական է, քան
Լատինամերիկյան մոգական ռեալիզմի հիմքերն են նախակոլումբոսյան հնդկական քաղաքակրթությունների, այդ թվում՝ [[ացտեկներ]]ի, [[Մայաների քաղաքակրթություն|մայաների]], չիբչաների, [[Ինկերի կայսրություն|ինկերի]] գրականությունը, հավատալիքները, մտածողությունը։ Արդեն հնդկական արմատներ ունեցող ստեղծագործություններում, որոնք գրվել են հնդկացի, իսպանացի և պորտուգալացի պատմաբանների, քահանաների և զինվորների կողմից, [[Կոնկիստա|կոնկիստներից]] անմիջապես հետո հանդիպում են ''հրաշալի ռեալիստության'' բոլոր
Մոգական ռեալիզմը կերպարվեստի ոճ է, որն ամենօրյա սյուժեները պատկերելիս օգտագործում է ռեալիզմը՝ նկարչի որոշ թվացյալ տեսողական անհեթեթության հետ
«Մոգական ռեալիզմ» եզրույթը գրականության վերաբերյալ առաջին անգամ առաջարկվել է ֆրանսիացի քննադատ Էդմոն Ժալի կողմից [[1931]] թվականին։ Նա գրել է․ «Մոգական ռեալիզմի դերը ենթադրում է իրականության մեջ փնտրել տարօրինակ, քնարական և նույնիսկ ֆանտաստիկ տարրեր, որոնց շնորհիվ առօրյա կյանքը հասանելի է դառնում բանաստեղծական, սյուրռեալիստական և նույնիսկ խորհրդանշական կերպարանափոխությունների համար»<ref name=sharshun/>։
Չնայած եզրույթը հազվադեպ է օգտագործվում [[կինեմատոգրաֆիա]]յի տեսության մեջ, բայց շատ ֆիլմեր հետևում են մոգական ռեալիզմի
== Տես նաև ==
|