«Պապին Ղանդիլյան»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Պապին Արտաշեսի Ղանդիլյան''' ({{ԱԾ}}), [[հայ]] [[Բուսաբանություն|բուսաբան]], [[Գենետիկա|գենետիկ]]-ընտրասերումնաբան:ընտրասերումնաբան։ Կենսաբանական գիտությունների դոկտոր ([[1973]]), [[պրոֆեսոր]] ([[1974]]): ՀԳԳԱ [[ակադեմիկոս]] ([[1994]]): ''IPGRI'', ''ICARDA'', ''SIMMYT''-ի գծով բուսական գենետիկ [[ռեսուրսներ]]ի ազգային համակարգող:համակարգող։ [[Էրեբունի արգելոց]]ի գլխավոր խորհրդատու:խորհրդատու։

Պապին Ղանդիլյանը ծնվել է [[1929]] թվականի [[մարտի 15]]-ին, [[Հացառատ]] ([[Գավառ (քաղաք)|Գավառ քաղաք]]ի շրջագծում) գյուղում:գյուղում։ [[1952]] թվականին ավարտել է [[Հայաստանի ազգային ագրարային համալսարան|Հայկական գյուղատնտեսական ինստիտուտ]]ի Ագրոնոմիական ֆակուլտետը:ֆակուլտետը։ [[1955]] թվականին դասավանդել է Հայկական գյուղատնտեսական ինստիտուտում. [[1973]] թվականից կենսաբանական գիտությունների դոկտոր, [[1974]] թվականից՝ պրոֆեսոր:պրոֆեսոր։ [[1978]]-[[1992]] թվականներին եղել է Հայկական գյուղատնտեսական ինստիտուտի գիտական աշխատանքների գծով պրոռեկտոր, [[1981]]-[[2001]] թվականներին՝ Հայկական գյուղատնտեսական ինստիտուտի բույսերի գենոֆոնդի և սելեկցիայի գիտահետազոտական լաբորատորիայի վարիչ, [[1988]]-2000 թվականներին՝ Հայկական գյուղատնտեսական ինստիտուտի բուսաբանության ամբիոնի վարիչ, [[1994]]-[[2001]] թվականներին՝ [[ՀՀ ԳԱԱ]] բուսաբուծության, բույսերի ընտրասերման և սերմնաբուծության բաժանմունքի [[ակադեմիկոս]]-քարտուղար<ref>Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր առաջին, Երևան, 2005:</ref><ref>{{Cite web|url=https://persons.anau.am/%D5%BA%D5%A1%D5%BA%D5%AB%D5%B6-%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D5%B7%D5%A5%D5%BD%D5%AB-%D5%B2%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%AC%D5%B5%D5%A1%D5%B6/|title=Ղանդիլյան Պապին Արտաշեսի :|website=persons.anau.am|accessdate=2019-08-01}}</ref><ref>Հայկական համառոտ հանրագիտարան, 1999: Հ. 3:</ref>:։

Պապին Ղանդիլյանը զբաղվել է բուսական գենետիկական [[ռեսուրսներ]]ի, հատկապես վայրի [[հացազգիներ]]ի (''Triticum L.'', ''Aegilops L.'', ''Hordeum L.'', ''Secale L.'') ուսումնասիրությամբ:ուսումնասիրությամբ։ Աշխատանքները վերաբերում են հասկավոր հացաբույսերի ու դրանց վայրի ազգակիցների դասակարգման, գենետիկայի և ընտրասերմնաբանության խնդիրներին:խնդիրներին։ Ղանդիլյանը հայտնաբերել և նկարագրել է Հայաստանում աճող վայրի [[ցորեն]]ի, [[գարու]], [[աշորա]]յի, [[այծակն]]ի նոր տեսակներ ու տարատեսակներ, կազմակերպել է [[Հայաստան]]ում և աշխարհում մշակովի բույսերի վայրի ազգակիցների գենոֆոնդի պահպանման աշխատանքները:աշխատանքները։ Նրա հետևողական ջանքերի շնորհիվ 1981 թվականին Հայաստանում հիմնվեց վայրի ցորենների պահպանման «[[Էրեբունի արգելոց|Էրեբունի]]» արգելոցը, որը միակն է աշխարհում, և որտեղ աճում են ցորենի վայրի չորս տեսակներից երեքը:երեքը։ Հայաստանի տարածքի համակողմանի ուսումնասիրությունների արդյունքում Ղանդիլյանի կողմից հայտնաբերվել են էգիլոպսի մի շարք հետաքրքիր` ''A. crassa Boiss.'', ''A. umbellulata Zhuk.'', [[գարի|գարու]] ''H. marinum Huds.'', ''H. bulbosum f. segetale'' տեսակները, ինչպես նաև առաջին անգամ նկարագրվել գարու նոր տետրապլոիդ տեսակներ` ''H. hrasdanicum Gandil.'', ''Agropyrum semiaristatum Gandil'', հասկավոր հացաբույսերի 8 խումբ (''convarietas'') և ավելի քան 70 նոր տարատեսակ (''varietas''): Նրա անմիջական ղեկավարությամբ ստեղծվել են աշնանացան գարու Արարատի-7, աշնանացան ցորենի Ոսկեհասկ, ցորենաշորայի (տրիտիկալե) Սիս-1 սորտերը:սորտերը։ Համահեղինակ է «Բուսաբանական բառարանի» ([[1975]]): Բազմաթիվ գիտական հոդվածների հեղինակ է:է։

* Բուսաբուծության (ՀՀ ԳԱԱ բուսաբուծության ինստիտուտի) և գյուղատնտեսության (Հայկական գյուղատնտեսական ակադեմիա) մասնագիտությունների գծով դիսերտացիաների պաշտպանության ''ВАК''-ի մասնագիտացված խորհրդի անդամ:անդամ։

* Հայկական բուսաբանական ընկերության անդամ:անդամ։

* Ռուսական բուսաբանական ընկերության անդամ:անդամ։

* Ն. Ի. Վավիլովի անվան ''ВОГиС''-ի անդամ:անդամ։

* Ն. Ի. Վավիլովի անվան ''ВОГиС''-ի հայկական բաժանմունքի անդամ:անդամ։

* Հայաստանի Բնության պահպանության ընկերության անդամ:անդամ։

* «Հայաստանի բուսաբանական ամսագիր», «ՀԽՍՀ պետագրոարդի գյուղատնտոսական գիտությունների տեղեկագիր», «Հայաստանի բնություն», «Գիտություն և արտադրություն» ամսագրերի խմբագրական խորհրդի անդամ:անդամ։

* Անանիա Շիրակացու մեդալ:մեդալ։

*ԽՍՀՄ գյուտարար:գյուտարար։

* Բուսաբանության դասընթացի մեթոդական ցուցումներ և ուսումնական առաջադրանքներ:առաջադրանքներ։ (Ագրանոմ.. և այգեգործ. ֆակ. ուսանողների համար), Երևան, Ա. հ., 1962 (համահեղինակ)<ref>{{Cite book|url=http://haygirk.nla.am/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=31800&query_desc=au:%22%D5%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%AC%D5%B5%D5%A1%D5%B6,%20%D5%8A%D5%A1%D5%BA%D5%AB%D5%B6%20%D4%B1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D5%B7%D5%A5%D5%BD%D5%AB,%22|title=Բուսաբանության դասընթացի մեթոդական ցուցումներ և ուսումնական առաջադրանքներ: Ագրանոմ.. և այգեգործ. ֆակ. ուսանողների համար|date=1962|publisher=Ա. հ|editor-last=Բադալյան|editor-first=Վիկտոր Սարիբեկի|location=Երևան|editor-last2=Ղանդիլյան|editor-first2=Պապին Արտաշեսի|editor-last3=Գյուղատնտեսության մինիստրություն ՀՍՍՌ|editor-last4=Հայկական Գյուղատնտեսության ինստիտուտ հեռակա ֆակուլտետ}}</ref>:։

* Հասկավոր հացաբույսեր:հացաբույսեր։ (Որոշիչ), Ղանդիլյան Պապին Արտաշեսի, Երևան, Հայպետհրատ, 1963<ref>{{Cite book|url=http://haygirk.nla.am/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=8268&query_desc=au:%22%D5%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%AC%D5%B5%D5%A1%D5%B6,%20%D5%8A%D5%A1%D5%BA%D5%AB%D5%B6%20%D4%B1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D5%B7%D5%A5%D5%BD%D5%AB,%22|title=Հասկավոր հացաբույսեր: Որոշիչ|last=Ղանդիլյան|first=Պապին Արտաշեսի|date=1963|publisher=Հայպետհրատ|location=Երևան}}</ref>:։

* Բուսաբանական բառարան:բառարան։ Համառոտ բուսակարգաբանություն, Երևան, «Հայաստան», 1975 (համահեղինակ)<ref>{{Cite book|url=http://haygirk.nla.am/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=2872&query_desc=au:%22%D5%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%AC%D5%B5%D5%A1%D5%B6,%20%D5%8A%D5%A1%D5%BA%D5%AB%D5%B6%20%D4%B1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D5%B7%D5%A5%D5%BD%D5%AB,%22|title=Բուսաբանական բառարան: Համառոտ բուսակարգաբանություն|last=Ղանդիլյան|first=Պապին Արտաշեսի|last2=Հովսեփյան|first2=Աստղիկ Եղիշեի|last3=Պետրոսյան|first3=Լիդա Բագրատի|date=1975|publisher=Հայաստան|editor-last=Աստվածատրյան|editor-first=Զավեն Աշոտի|location=Երևան}}</ref>:։

* Կարևորագույն բույսերի պատկերազարդ ցուցակ:ցուցակ։ (Ծածկասերմերի դասերի, կարևորագույն ընտանիքների, ցեղերի ու տեսակների հայերեն, լատիներեն, ռուսերեն անվանումները և ծաղիկների կազմությունը արտահայտված բանաձևի տեսքով), Հայկական գյուղատնտեսական ինստիտուտ, Բուսաբանության ամբիոն, Երևան, Ա. հ., 1981 (համահեղինակ)<ref>{{Cite book|url=http://haygirk.nla.am/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=89680&query_desc=au:%22%D5%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%AC%D5%B5%D5%A1%D5%B6,%20%D5%8A%D5%A1%D5%BA%D5%AB%D5%B6%20%D4%B1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D5%B7%D5%A5%D5%BD%D5%AB,%22|title=Կարևորագույն բույսերի պատկերազարդ ցուցակ: Ծածկասերմերի դասերի, կարևորագույն ընտանիքների, ցեղերի ու տեսակների հայերեն, լատիներեն, ռուսերեն անվանումները և ծաղիկների կազմությունը արտահայտված բանաձևի տեսքով|last=Ղանդիլյան|first=Պապին Արտաշեսի|last2=Հովսեփյան|first2=Ա Ե|date=1981|publisher=Ա. հ|others=Հայկական գյուղատնտեսական ինստիտուտ|location=Երևան}}</ref>:։

* Ռուս-անգլերեն-հայերեն կենսաբանական բացատրական բառարան:բառարան։ Երևան, Գիտություն, 1998 (համահեղինակ):։

* Հայաստանի դեղաբույսերը:դեղաբույսերը։ [62 տեսակ], Երևան, «Հայաստան», 1983 (համահեղինակ)<ref>{{Cite book|url=http://haygirk.nla.am/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=7347&query_desc=au:%22%D5%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%AC%D5%B5%D5%A1%D5%B6,%20%D5%8A%D5%A1%D5%BA%D5%AB%D5%B6%20%D4%B1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D5%B7%D5%A5%D5%BD%D5%AB,%22|title=Հայաստանի դեղաբույսերը: 62 տեսակ|last=Թորոսյան|first=Արշավիր Անդրանիկի|last2=Ղանդիլյան|first2=Պապին Արտաշեսի|last3=Գաբրիելյան|first3=Էմիլ Սամսոնի|date=1983|publisher=Հայաստան|editor-last=Ղազանչյան|editor-first=Հ Հ|location=Երևան}}</ref>:։

* Ռուս-անգլերեն-հայերեն կենսաբանական բացատրական բառարան:բառարան։ 1998, տիտղթ. (խմբ.՝ Պ. Ա. Ղանդիլյան)<ref>{{Cite book|url=http://haygirk.nla.am/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=14343&query_desc=au:%22%D5%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%AC%D5%B5%D5%A1%D5%B6,%20%D5%8A%D5%A1%D5%BA%D5%AB%D5%B6%20%D4%B1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D5%B7%D5%A5%D5%BD%D5%AB,%22|title=Ռուս-անգլերեն-հայերեն կենսաբանական բացատրական բառարան =: Русско-англо-армянский биологический толковый словарь= Russian-english-armenian biological explanatory dictionary|last=Սիմոնյան|first=Արմեն Արշալույսի|last2=Բատիկյան|first2=Իդա Հրանտի|date=1998|publisher=Գիտություն|editor-last=Ղանդիլյան|editor-first=Պապին Արտաշեսի|location=Երևան|editor-last2=Հարությունյան|editor-first2=Ռուբեն Միքայելի}}</ref>:։