«Նեֆրոն»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8 |
չ Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589) |
||
Տող 7.
== Կառուցվածք ==
Մարդու յուրաքանչյուր երիկամում նեֆրոնների քանակը 800,00-ից 1,5 միլիոն է<ref>Guyton, Arthur C.; Hall, John E. (2006). Textbook of Medical Physiology. Philadelphia: Elsevier Saunders. p. 310. ISBN 0-7216-0240-1.</ref>
Նեֆրոնը կազմված է ''երիկամային մարմնիկից և խողովակիկներից։''
'''Երիկամային մարմնիկը''' կազմված է [[Շումլյանսկ-Բոումենի պատիճ]]ից և մալպիգյան կծիկից։ Պատիճն իրենից ներկայացնում է երկշերտ կույր գոյացություն, որի մեջ մտնում է բերող զարկերակիկը և բաժանվում մոտ 50 մազանոթների (մալպիգյան կծիկ)։ Վերջիններս կրկին միանում են իրար և ստեղծում արտատար զարկերակիկը։ [[Շումլյանսկ-Բոումենի պատիճ]]ից սկիզբ է առնում առաջին կարգի ոլորուն (մերձադիր) խողովակը, որը մտնելով երիկամի միջուկային գոտի, առաջացնում է [[Հենլեի կանթ]]ը։ Վերջինս ունի վարընթաց և վերընթաց հատվածներ։ Վարընթաց հատվածը [[երիկամ]]ի միջուկային շերտում թեքվում է 180 աստիճանի տակ և վերև բարձրանալով առաջացնում Հենլեի վերընթաց հատվածը։ Վերջինս մտնելով երկմանի կեղևային գոտի, սկիզբ է տալիս երկրորդ կարգի ոլորուն (հեռադիր) խողովակիկին, որն էլ այլ նման խողովակիկների հետ բացվում է հավաքող խողովակի մեջ։
Հենլեի վերընթաց խողովակը բաղկացած է ստորին՝ բարակ և վերին՝ հաստ հատվածներից։ Հավաքող խողովակները նեֆրոնի կազմի մեջ չեն մտնւոմ, սակայն այստեղ կատարվում են բազմաթիվ կարևոր ֆիզիոլոգիական գործընթացներ՝ կապված մեզի առաջացման հետ<ref>Hook, Jerry B. & Goldstein, Robin S. (1993). Toxicology of the Kidney . Raven Press. p. 8. ISBN 0-88167-885-6.</ref>
Պատիճից դուրս եկող տանող զարկերակի, պատիճի ր հեռադիր ոլորուն խողովայի մի հատվածի միջև առաջանում է յուրահատուկ նյարդաներզատական օրգան՝ [[կծիկամերձ համակարգ|կծիկամերձ]] (յուքստագլոմերուլային) համակարգ։
Տող 20.
Յուրաքանչյուր նեֆրոն կազմված է կծիկային ապարտից, որը կատարում է արյան ֆիլտրացում, [[մոտակա ոլորուն խողովակ]]ից, [[Հենլեի կանթ]]ից, [[հեռակա ոլորուն խողովակ]]ից, հավաքող խողովակից, որոնք միասին պատասխանատու են ջրի և էլէկտրոլիտների հետներծծման համար, որոնք ֆիլտրվել էին կծիկային ապարատում։ Նորմայում ֆիլտրացիայի արագությունն է 120մլ/րոպե, իսկ մեկ օրվա ընթացքում ֆիլտրվում է 170 լիտր պլազմա, որից 99%-ը հետ է ներծծվում։ Ֆիլտրվելուց հետո մեզը հավաքող խողովակներով լցվում է երիկամի ավազան, իսկ հետագայում դեպի միզածորաններ<ref name="davidson">{{Cite book |title=Davidson's Principles and Practice of Medicine |last=Brian R.Walker, Nicki R.Colledge, Stuart H.Ralston, Ian D,Penman |publisher=Elsevier |year=2014 |isbn=978-0-7020-5047-3 |pages=464}}{{ref-en}}</ref>։
Ընդհանուր առմամբ երիկամները կարգավորում են թթվա-հիմնային հաշվեկշիռը, կալցիումի և ֆոսֆատի մակարդակը, վիտամին D նյութափոխանակությունը, էրիթրոցիտների արտադրությունը։ Երիկամները կարգավորում են արյան ճնշումը ռենին-անգիոտենզին-ալդոստերոնային համակարգի միջոցով<ref name="davidson"/>
== Տեսակներ ==
Տող 29.
== Կարգավորում ==
Նեֆրոնների աշխատանքը կարգավորվում է հումորալ տարբեր գործոններով՝ [[ալդոստերոն]]ով, [[հակամիզամուղային հորմոն]]ով, [[նատրիումամուղ հորմոն]]ով (նատրիումուրետիկ հորմոն), [[պարաթհորմոն]]ով<ref>Maton, Anthea; Jean Hopkins; Charles William McLaughlin; Susan Johnson; Maryanna Quon Warner; David LaHart; Jill D. Wright (1993). Human Biology and Health. Englewood Cliffs, New Jersey, USA: Prentice Hall. ISBN 0-13-981176-1</ref>
== Ծանոթագրություններ ==
| |||