«Մարգարիտ որոնողները»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ մանր-մունր oգտվելով ԱՎԲ
չ Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589)
Տող 9.
==Ստեղծման պատմություն==
[[Պատկեր:Place du Chatelet (sharper) by Edouard Baldus.jpg|thumb|mini|200px|ձախից|[[Փարիզ]]ի Լիրիկ օպերային թատրոնի շենքը 1863 թվականի սեպտեմբերին:]]
Սյուժեն, որով հետաքրքրվեց 24-ամյա [[Ժորժ Բիզե|Բիզեն]], շատ ավանդական էր:էր։ Պատմությունը մենաստանի կույսի մասին, որը խախտում է կուսության ուխտը և հաջողությամբ խուսափում պատժից, իտալացի կոմպոզիտոր [[Գասպարե Սպոնտինի]]ի «[[Վեստալուհի]]» օպերայից հետո (1807 թ.) հաճախ էր հայտնվում օպերային թատրոնների բեմերին:բեմերին։ Հետաքրքիր կերպով զարգացող դրամայի տեսարանները, պարզ միջոցներով մարդկային կրքերի գունեղ արտահայտությունները և արևելյան էկզոտիկ միջավայրն ամբողջովին համահունչ էին Բիզեի ստեղծագործական հետաքրքրություններին:հետաքրքրություններին։
Երաժշտական քննադատները «Մարգարիտ որոնողները» օպերան համարում են մեկ աստիճան վեր դեպի ավելի ուշ գրված «Կարմեն» հանճարեղ օպերան:օպերան։
Օպերայի ստեղծումն ավարտվեց [[1863]] թվականին:թվականին։ Պրեմիերան կայացել է նույն տարվա սեպտեմբերի 30-ին՝ [[Փարիզ]]ի Լիրիկ օպերային թատրոնի շենքում:շենքում։ Սակայն 18 ներկայացումից հետո օպերան հանվեց խաղացանկից:խաղացանկից։ Մամուլի անտարբեր արձագանքների կողքին աչքի ընկավ երաժշտական քննադատ [[Էկտոր Բեռլիոզ|Բերլիոզի]] գրախոսությունը, որտեղ նշվում էր, որ օպերայի պարտիտուրան «պարունակում է բազմաթիվ հրաշալի ու արտահայտիչ պահեր, լի է կրակով և հարուստ՝ կոլորիտով»:։
 
==Սյուժե==
'''Առաջին արար'''
[[Պատկեր:Final scene of Act 1 of 'The Pearl Fishers' by Bizet - Gallica (adjusted).jpg|thumb|mini|250px|ձախից|Առաջին արարի վերջին տեսարանի պատկերազարդումը ([[Լա Սկալա]], 1886 թ.):]]
Կզղու ափին հավաքվում են մարգարիտ որոնողները, որպեսզի իրենց համար առաջնորդ ընտրեն:ընտրեն։ Հեռվում երևում է հինդուիստական տաճարը:տաճարը։ Ընտրությունը կանգ է առնում Զուրգայի՝ ամենափորձառու և հեղինակություն վայելող սուզորդի վրա:վրա։ Հանկարծ ափամերձ մացառուտներից դուրս է գալիս մի պատանի:պատանի։ Զուրգան ճանաչում է Նադիրին՝ իր նախկին ընկերոջը:ընկերոջը։ Անցյալում հայտնված մի գեղեցկուհու հանդեպ երկու տղաների տածած սերը փշրել էր նրանց բարեկամությունը և դարձրել թշնամիներ:թշնամիներ։ Դրանից հետո Նադիրը մեկնել էր երկար ճանապարհորդության և ահա այժմ վերադարձել է՝ արդեն համոզված լինելով, որ հաղթահարել է իր կիրքը:կիրքը։ Թշնամությունը մոռացված է, և ոչինչ չի խաթարում երբեմնի բարեկամությանը:բարեկամությանը։
Հանկարծ ծովի ալիքների վրա երևում է մի նավակ, որի մեջ նշմարվում էր ծածկոցով փաթաթված կանացի մի կերպարանք:կերպարանք։ Որպեսզի վտանգավոր որսը հաջող անցներ, հարկավոր էր սիրաշահել ծովային չար ոգիներին:ոգիներին։ Իսկ դա հնարավոր էր միայն մենաստանի կույսի աղոթքով, որը խղճի և սրբության երդում էր տվել:տվել։ Նավակը կանգնում է ափի մոտ:մոտ։ Մարգարտի որսորդները ողջունում են իրենց ապագա բարեխոսին:բարեխոսին։ Զուրգան հիշեցնում է կույսին սիրուց հրաժարվելու մասին նրա տված երդումը:երդումը։ Կույսը կրկնում է իր երդումը և այդ պահին նրա հայացքը կանգ է առնում Նադիրի վրա, որը, ինչպես և կույսը, ցնցվում է անսպասելի հանդիպումից:հանդիպումից։ Հանձին մենաստանի կույսի, Նադիրը ճանաչում է իր նախկին սիրեցյալին՝ Լեյլային:Լեյլային։
 
'''Երկրորդ արար'''
 
Իջնում է գիշերը:գիշերը։ Քրմապետ Նուրաբադը Լեյլային ուղեկցում է դեպի ծովի գահավեժ ափին կառուցված տաճարը` շրջապատված ահռելի ժայռերով:ժայռերով։ Մենաստանի նոր կույսի մենակեցությունը պահպանելու է զինյալ պահակը:պահակը։ Նուրաբադը հարցնում է, թե արդյոք Լեյլան կարող է պահել տված երդումը:երդումը։ Ի պատասխան աղջիկը պատմում է, թե ինչպես մի անգամ մանուկ հասակում թաքցրել է մի փախստականի, որին փնտրում էին թշնամիները, և, հակառակ սպառնալիքներին, չի մատնել նրան:նրան։ Ի նշան երախտապարտության, փրկվածն իրեն մանյակ է նվիրել:նվիրել։ Լեյլան Նուրաբադին է ցույց տալիս այն:այն։ Քրմապետի հեռանալուց հետո Լեյլան տարվում է Նադիրի հետ անսպասելի հանդիպման և անցյալում նրա հետ ունեցած սիրո մասին մտքերով:մտքերով։ Շունչը պահելով նա ականջ է դնում. հեռվից լսվում է Նադիրի երգը:երգը։ Ձայնը մոտենում է, բայց երբ նա մտնում է տաճար, աղջկան համակում է սարսափը. ի՞նչ կլինի, եթե իրենց տեսնեն միասին:միասին։ Լեյլան խնդրում է իր սիրեցյալին հեռանալ:հեռանալ։ Սա համաձայնում է՝ պայմանով, որ հաջորդ օրը կրկին կգա:կգա։ Ետդարձի ճանապարհին նրան բռնում է պահակը:պահակը։ Մենակյացներն ու մարգարտորսները պահանջում են մահապատժի ենթարկել հանցավորներին:հանցավորներին։ Սակայն Զուրգան հանգստացնում է նրանց. ինքն է առաջնորդը և ինքն էլ կորոշի երիտասարդների ճակատագիրը:ճակատագիրը։ Այդ ժամանակ Նուրաբադն աղջկա վրայից դեն է նետում ծածկոցը, և Զուրգան ճանաչում է Լեյլային՝ այն աղջկան, որի սիրո համար ինքը թշնամացել էր Նադիրի հետ:հետ։ Կուրանալով խանդից ու վրեժի ծարավից, նա փոխում է որոշումը. թող երկուսն էլ մեռնեն:մեռնեն։
 
'''Երրորդ արար'''
 
Զուրգան միայնակ է իր վրանում:վրանում։ Ծանր խոհերը տանջում են նրան. ինչպե՞ս կարող էր ինքը, տեղի տալով զայրույթին, մահվան դատապարտել ընկերոջն ու սիրելիին:սիրելիին։ Մարգարիտ որոնողները վրան են առաջնորդում Լեյլային, որը կամեցել էր խոսել առաջնորդի հետ:հետ։ Ինքը խախտել է երդումը և պատրաստ է պատիժ կրել, բայց Նադիրն անմեղ է, և Լեյլան թախանձագին խնդրում է ազատել նրան:նրան։ Սակայն Լեյլայի բարեխոսությունը միայն ավելի է բորբոքում Զուրգայի խանդը:խանդը։ Վիրավորված համարելով իր սերը և վրեժ կամենալով, նա կրկին պահանջում է մահապատժի ենթարկել երկուսին:երկուսին։ Լեյլան երիտասարդ մարգարտորսին խնդրում է կատարել իր վերջին խնդրանքը՝ մորը հանձնել մարգարտե մանյակը:մանյակը։ Զուրգան ցնցվում է ճանաչելով զարդը. դա մի ժամանակ ինքն էր նվիրել իր կյանքը փրկած աղջնակին:աղջնակին։ Փաստորեն ինքը մահվան է դատապարտում նրան, որին կյանքով է պարտական:պարտական։
Բորբոքվող խարույկի շուրջ մարգարիտ որոնղները վրեժխնդրության սրբազան պարն են բռնել:բռնել։ Լեյլան ու Նադիրը պատրաստվում են մտնել ճակատագրական շրջագծի մեջ:մեջ։ Հանկարծ հորիզոնը բռնկվում է հրդեհի բոցերով:բոցերով։ Զուրգան լուր է բերում, թե զայրացած աստվածները հուր ու մոխիր են ուղարկել իրենց հյուղակների ու ցանքերի վրա:վրա։ Մոռանալով դատապարտվածներին, մարգարտորսները վազում են:են։ Մնում է միայն Նուրաբադը, որին տեղի ունեցածը կասկածելի է թվում:թվում։ Թաքնվելով, նա լսում է Զուրգայի խոսքն այն մասին, թե ինքն է այրել գյուղը, որպեսզի օգնի Լեյլային ու Նադիրին փախչել:փախչել։ Սիրահարները թաքնվում են անանցանելի անձավում, իսկ քրմապետը զանգահարությամբ կանչում է ժողովրդին:ժողովրդին։ Գազազած մարգարտորսները դաժանորեն հաշվեհարդար են տեսնում խաբեության համար՝ Զուրգային նետելով սրբազան խարույկի բոցերի մեջ:մեջ։
 
==Երաժշտությունը==
[[Պատկեր:Young Georges Bizet.png|thumb|mini|250px|ձախից|[[Ժորժ Բիզե]]ն 1860 թվականին:]]
«Մարգարիտ որոնողները» օպերան թարմ և վառ տաղանդի արդյունք է:է։ Հաղթահարելով իրադրության ավանդական պայմանները, [[Ժորժ Բիզե|Բիզեին]] հաջողվել է երաժշտության մեջ ուրվագծել գլխավոր հերոսների անհատականությունը, ծիսական ու կենցաղային էկզոտիկ տեսարաններին հաղորդել զգացմունքայնություն և կոլորիտի գունեղություն, արտահայտել Արևելքի բնության անրջային բանաստեղծականությունը:բանաստեղծականությունը։ «Մարգարիտ որոնողների» մեղեդիները տպավորիչ են իրենց գեղեցկությամբ ու ճկունությամբ:ճկունությամբ։ Դրանցից լավագույնները զարդարում են տարբեր համերգային ծրագրեր:ծրագրեր։
'''Առաջին արարին''' նախորդում է նվագախմբային փոքրիկ նախերգանքը, որը կառուցված է վալսային սահուն ռիթմով:ռիթմով։ Առաջին տեսարանը ուղեկցվում է խմբերգով («Բոցավառ ափին» {{lang-fr|Sur la grève en feu}}) և մարգարիտ որոնողների պարով:պարով։ Նրա հնչողությունը մե՛րթ խորհրդավոր կերպով մեղմանում է ու կարծես տարրալուծվում է միատոն հնչող հատվածի մեջ, մե՛րթ էլ աշխուժանում է հերոսական մեղեդու շնորհիվ («Առա՛ջ, մինչև ծովի հատակը» (երգչախմբի արական կազմ):։ Տեսարանի կենտրոնում է Նադիրի առաջին պատմությունը («Տափաստաններով, թավուտ անտառներով»), որն առնական երգ է, իսկ մեղեդին լի է կյանքով:կյանքով։ Նադիրի և Զուրգայի՝ անցյալի հիշողության վերաբերյալ զուգերգը («Եվ այնտեղ, ծաղիկների մեջ») ողողված է խանդավառությամբ:խանդավառությամբ։ Արևելյան ոգով հարուստ սահուն մեղեդին հնչում է նվագախմբի եթերային ու դյութիչ նվագակցությամբ:նվագակցությամբ։ Լեյլայի հայտնվելը նախապատրաստվում է նվագախմբային նախերգանքով:նախերգանքով։ «Ողջույն քեզ, կույս» խմբերգը զարդարված է պարային թեթև շարժումներով:շարժումներով։ Կոլորիտի նրբությունը, մեղմ գույների ընտրությունը, որ հատուկ է հարավին, արտահայտված են Նադիրի հանրահայտ «Լուսաշող գիշերին» ռոմանսում (Je crois entendre encore): Առաջին արարն ավարտվում է Լեյլայի աղոթքով («Ով Բրահմա ամենազոր»):։ Նրա երգի նրբագեղ հնչյուններն ուղեկցվում են երգչախմբի զուսպ ձայնակցությամբ:ձայնակցությամբ։ Այդպիսի հետնապատկերի առջև է հնչում նաև Լեյլայի և Նադիրի թաքուն երկխոսությունը:երկխոսությունը։
'''Երկրորդ արարը''' սկսվում է կուլիսներից այն կողմ հնչող «Ահա իջնում է գիշերը» խմբերգով:խմբերգով։ Նրա ինքնատիպ, աշխույժ և լուսավոր մեղեդին ընդգծվում է բասերի պարային ռիթմով:ռիթմով։ Նվագախումբը լռում է, իսկ խմբերգը ասես շրջանակվում է Լեյլայի ու Նուրաբադի ասերգային կատարմամբ, ապա Լեյլայի «Երեխա էի ես» պատմությամբ:պատմությամբ։ Ասերգը և Լեյլայի [[կավատինա]]ն («Գիշերն իջավ, մենակ եմ ես») փոխարինվում են Նադիրի՝ հեռվից հնչող «Աղավնյակս քնել է անուշ» երգով, որի արևելյան ճոխ մեղեդին ուղեկցվում է միայն [[տավիղ]]ի նվագածությամբ:նվագածությամբ։ Լեյլայի և Նադիրի «Բայց ինչպես ես դու որոշել» զուգերգի սկզբում նվագախումբը ձայնակցում է կարճ արտահայտություններով, ապա հնչյունները զորեղանում են՝ արտահայտելով սիրո պոռթկումը:պոռթկումը։ Երկրորդ արարի փոթորկուն ավարտը նշանավորվում է «Այդ ո՞ւմ ձայնն է հասնում մեզ» խմբերգով:խմբերգով։
'''Երրորդ արարը''' սկսվում է ամպրոպի սիմֆոնիկ պատկերով:պատկերով։ Զուրգայի ասերգն ու [[արիա]]ն լի են դրամատիզմով:դրամատիզմով։ Նադիրի անվան հիշատակության պահին նվագախմբի կատարման մեջ հնչում են Առաջին արարում նրա երգած ռոմանսի արձագանքները:արձագանքները։ Ուժեղ հակադրությունը արտահայտվում է Լեյլայի և Զուրգայի զուգերգի տեսարանում. թախանձագին աղաչանքին հակադրվում են կարճ ռեպլիկները:ռեպլիկները։
Երրորդ արարի երկրորդ տեսարանը սկսվում է մռայլ ծիսական պարով, ապա միանում է «Հենց որ շողա լուսինը երկնքում» խմբերգը:խմբերգը։ Այն ուղեկցվում է «Բրահմա» մոլեգին կանչերով:կանչերով։ Երաժշտությունը փոխանցում է աճող զայրույթի տպավորություն:տպավորություն։ Այս տեսարանի կենտրոնական մասն է «Ահա հիացմունքի պահը» [[տերցետ]]ը, որտեղ Լեյլայի ու Նադիրի ոգեշունչ մեղեդիներին ի պատասխան հնչում են Զուրգայի առնական և խիստ հնչերանգներով արտահայտությունները:արտահայտությունները։ «Խարույկը վառվում է, իր զոհին է սպասում» եզրափակիչ խմբերգը կրկնությունն է առաջին խմբերգի:խմբերգի։
 
==Աղբյուրներ==