|
|ծանոթագրություններ =
}}
'''Մանիսայի մարզ''' ({{lang-tr|Manisa ili}}), վարչական միավոր [[Թուրքիա]]յի արևմուտքում՝ [[Եգեյան տարածաշրջան]]ում:ում։
== Աշխարհագրություն ==
Մանիսայի մարզը գտնվում է Փոքր Ասիայի արևմուտքում, սահմանակցում է հետևյալ մարզերով. [[Իզմիրի մարզ|Իզմիր]] (արևմուտք), [[Այդընի մարզ|Այդըն]] (հարավ), [[Դենիզլիի մարզ|Դենիզլի]] (հարավ-արևելք), [[Ուշաքի մարզ|Ուշաք]] (արևելք), [[Քյութահյայի մարզ|Քյութահյա]] (հյուսիս-արևելք), [[Բալըքեսիրի մարզ|Բալըքեսիր]] (հյուսիս):։
Մարզկենտրոն Մանիսայի մերձակայքում է գտնվում [[Սփիլ լեռ ազգային պարկ]]ը (Spil Dağı Milli Parkı), որը հարուստ է անտառներով ու տաք աղբյուրներով:աղբյուրներով։ Այդտեղ գտնվում է խեթական մայր-աստվածուհի [[Կիբելա]]յի խեթական փորագրությունը:փորագրությունը։ Ազգային պարկը լեռնագնացություն և ճամբարային հնարավորություններ է ընձեռում:ընձեռում։ Մարզի տարածքը հիմնականում լեռնային է, կտրատված գետերի մեծ ու փոքր հովիտներով:հովիտներով։
== Պատմություն ==
Մանիսայի մարզի տարածքը բնակեցված է եղել հնագույն ժամանակներից:ժամանակներից։ Այստեղ առաջին բնակավայրերը կառուցվել են մ.թ.ա. 2-րդ հազարամյակի ընթացքում՝ [[Խեթական պետություն|խեթերի]], ապա [[լիդիա]]ցիների կողմից:կողմից։ Առավել հայտնի է Լիդիայի մայրաքաղաք [[Սարդես]]ը՝ ներկայիս [[Սալիհլի]]ի շրջանում:շրջանում։ Բազմաթիվ երկրաշարժերի պատճառով տեսանելի մնացորդների մեծ մասը թվագրվում է միայն հռոմեական ժամանակների:ժամանակների։ Այստեղ կան հունական աստվածուհի Արտեմիսի տաճարի մնացորդները և վերականգնված մարզադահլիճը, ինչպես նաև 3-րդ դարի մեծ սինագոգը:սինագոգը։ Մ.թ.ա. 1-ին հազարամյակի կեսերին այստեղ իրենց գերիշխանությունն են հաստատել [[Աքեմենյան պետություն|պարսիկները]]:։ [[Ալեքսանդր Մակեդոնացի|Ալեքսանդր Մակեդոնացու]] արշավանքներից հետո այստեղ սկսել է հունականության, ապա բյուզանդական դարաշրջանը, որը տևել է մոտ 1.5 հազարամյակ (մ.թ.ա. 4-րդ դար - մ.թ. 11-րդ դար):։ Մարզկենտրոն [[Մանիսա]]ն հիմնադրվել է ավելի քան 2 հազար տարի առաջ` որպես Մագնեսիա:Մագնեսիա։ Մ.թ.ա. 190 թվականին այստեղ տեղի է ունեցել [[Մագնեսիայի ճակատամարտ|պատմական ճակատամարտ]] [[Հռոմեական հանրապետություն|Հին Հռոմի]] և [[Սելևկյան պետություն|Սելևկյան կայսրության]] միջև:միջև։ Դրանից հետո Պերգամոնի արքան կառուցել է Ֆիլադելֆիա (այժմ՝ Ալաշեհիր) քաղաքը:քաղաքը։ Աքհիսարի տարածքում պահպանվել են Թիաթիրա քաղաքի ավերակները:ավերակները։ Տեղի եկեղեցին [[Հայտնություն Հովհաննեսի|Հայտնության գրքում]] նշված է որպես մեկը հայտնի յոթից:յոթից։
11-րդ դար վերջից մարզի և ամբողջ Փոքր Ասիայի տարածքը նվաճվել էր թյուրքալեզու առաջնորդների կողմից:կողմից։ Տեղի հույն կամ հելլենացած բնակչության կողքին աստիճանաբար հայտնվում են բազմաթիվ թյուրքալեզու ցեղեր:ցեղեր։ Այդուհանդերձ՝ հույները շարունակել են մնալ բացարձակ մեծամասնություն:մեծամասնություն։ [[Իկոնիայի սուլթանություն|Իկոնիայի սուլթանության]] թուլացումից հետո մարզի տարածքը հայտնվում է [[Սարուխաններ]]ի թյուրքական (1300-1410) իշխանության տակ:տակ։ Օսմանյան պետության գերիշխանությունն այստեղ հաստատվել է 14-րդ դարի վերջից:վերջից։ Տարածքը մտել է [[Անատոլիայի կուսակալություն|Անատոլիայի կուսակալության]] (1393-1827), ապա [[Այդընի կուսակալություն|Այդընի կուսակալության]] (1827-1864) մեջ:մեջ։ 19-րդ դարի թանզիմաթի դարաշրջանում ստեղծվում է առանձին միավոր՝ [[Այդընի վիլայեթ]]ը:ը։
Դարեր շարունակ մարզը ղեկավարվել է թուրքերի կողմից:կողմից։ Բացառություն է կազմել [[Հույն-թուրքական պատերազմ (1919-1922)|հույն-թուրքական պատերազմում]] (1919-1922) մարզի նվաճումը, որը կարճ ժամանակ է տևել:տևել։ [[Թուրքիայի անկախության պատերազմ]]ում քեմալական զորքերն իրենց իշխանությունը հաստատել են ինչպես Մանիսայում, այնպես էլ ամբողջ Փոքր Ասիայում:Ասիայում։ 1920-ական թվականներին ձևավորվել են ժամանակակից մարզերը, այդ թվում՝ Մանիսան:Մանիսան։
== Վարչական բաժանում ==
{{Հիմնական|Թուրքիայի շրջաններ}}
Մարզի տարածքը 13,810 կմ² է, բաժանվում է 16 շրջանների:շրջանների։ Դրանք են՝
{{Սյուն|2}}
# '''[[Մանիսա]]''', {{lang-tr|Manisa}}
{{Սյունակ ավարտ}}
Բնակչությունը հասել է 1,429,643 մարդու (2018 թվականի տվյալներով)<ref>"[http://www.citypopulation.de/Turkey-C20.html Population of provinces by years - 2000-2018]". Turkish Statistical Institute. Retrieved 9 March 2019.</ref>։ Կենտրոնը [[Մանիսա]] քաղաքն է:է։ Այստեղ գործում է մարզի միակ՝ [[Մանիսայի Ջելալ Բայար համալսարան]]ը, հիմնադրված 1992 թվականին:թվականին։
== Տնտեսություն ==
Մարզի տնտեսությունը հիմնականում ապավինում է հիմնականում արդյունաբերությանը, մասամբ նաև՝ [[Զբոսաշրջությունը Թուրքիայում|զբոսաշրջությանը]] և [[Գյուղատնտեսությունը Թուրքիայում|գյուղատնտեսությանը]]:։ Մարզը զարգացած է արդյունաբերական գործունեության առումով, որի կենտրոններն են Մանիսան, Թուրգութլուն, Աքհիսարը և Սալիհլին:Սալիհլին։ Մարզում գործում է Աքհիսար ռազմական ավիաբազան, որը միակ ավիաբազան է:է։
== Պատկերասրահ ==
| 