|
'''Հիպերհսկան''' հսկայական զանգվածի և չափի [[Աստղ|աստղ է]], որն ունի լուսարձակման 0 դաս [[Հերցեպրունգ-Ռեսելի դիագրամ|Հերցպպրունգ -Ռասելի գծապատկերում]]:։ Հիպերգիաները սահմանվում են որպես ամենահզոր, ամենածանր, ամենապայծառ և միևնույն ժամանակ ամենահազվագյուտ և կարճատև կյանքի տևողությամբ գերհսկաներ:գերհսկաներ։ Ս ովորաբար հիպերգիգանտներ են համարվում -8 <sup>m</sup>-ից պայծառ սուպերգիգանտները :։ KY Կարապը սահմանային աստղի օրինակ է. ավելի ցածր լուսավորությամբ օբյեկտն այլևս չի դասվի որպես հիպերգիգանտ:<ref>{{Cite journal|last=de Jager|first=Cornelis|date=1998-03-01|title=The yellow hypergiants|url=http://link.springer.com/10.1007/s001590050009|journal=Astronomy and Astrophysics Review|volume=8|issue=3|pages=145–180|doi=10.1007/s001590050009|issn=0935-4956}}</ref>։
== Հիպերգիգանտ բնութագրեր ==
Հիպերհսկայի զանգվածը շատ ավելի մեծ է, քան ցանկացած աստղի զանգվածը, անգամ գերհսկայի զանգվածից. օրինակ, տիպիկ գերհսկան 6 անգամ ավելի ծանր է, քան այնպիսի հզոր աստղը, ինչպիսին [[Ռիգել]]ն է:է։ Հիպերհսկայի բնորոշ զանգվածը 100-120 կամ ավելի արեգակնային զանգված է` մինչև 200-250 արևային զանգված (այս պահին հայտնի առավելելագույն զանգվածով աստղը համարվում է [[R136a1]], որն ունի 315 արևն զանգված):։ Չափի առումով հիպերհսկաները ավելի մեծ չեն, քան գերհսկաները, բայց դրանց զանգվածը շատ ավելի մեծ է, ուստի դրանց զանգվածը մոտենում է սեւ խոռոչի ձևավորման համար անհրաժեշտ զանգվածին և չափազանց անկայուն է:է։ Գիտությանը հայտնի ամենամեծ աստղը UY Shield- ն (Վահան) է :։ Աստղի շառավիղը 1708 անգամ գերազանցում է Արեգակի շառավղը:շառավղը։ Նրանց ճառագայթումը նույնպես շատ հզոր է, և գործընթացները, որոնք տեղի են ունենում դրանում շատ արագ էվոլյուցիայի ընթացքում, շքեղ են:<ref>{{Cite book|title=Owocki, S. P.; Gayley, K. G.; Shaviv, N. J. (2004). "A porosity-length formalism for photon-tiring limited mass loss from stars above the Eddington limit". The Astrophysical Journal. 616 (1): 525–541. arXiv:astro-ph/0409573. Bibcode:2004ApJ...616..525O. doi:10.1086/424910. S2CID 2331658|last=|first=|publisher=|year=|isbn=|location=|pages=}}</ref>։
Հիպերհսկաների պայծառությունը կարող է գերազանցել Արևի լուսավորությանը 500 հազար անգամ, և երբեմն դա կարող է հասնել արևի միլիոնավոր լուսավորությունների, օրինակ՝ տիպիկ հիպերհսկան ավելի քան տասն անգամ պայծառ է, քան Ռիգելը:Ռիգելը։
Հիպերհսկաների մակերեսն ջերմաստիճանը տատանվում է. այն կարող է լինել ինչպես 3200 Կ, այնպես էլ 35 000 Կ-ից բարձր:բարձր։ Հիպերհսկաներից շատերը դասակարգվում են որպես [[S Դորադուս|S Ոսկե ձկան]] պայծառ կապույտ փոփոխական աստղեր:աստղեր։
Հիպերհսկաներն ունեն չափազանց կարճ կյանքի տևողություն. օրինակ, հիպերհսկայի կյանքի տևողությունը միջինում մեկ կամ երկու է, առավելագույնը մի քանի միլիոն տարի է:է։ դրա պատճառն այն է, որ հսկայական զանգվածի պատճառով հիպերհսկան պետք է ստեղծի հսկայական ճնշում, որը փոխհատուցում է ձգողականության ուժերը՝ չփլուզվելու համար:համար։ Նման ծանր աստղերը շատ հազվադեպ են հանդիպում. մեր Գալակտիկայում կան մոտ մեկ տասնյակ հիպերհսկաներ:հիպերհսկաներ։
== Նշանավոր հիպերհսկաներ ==
=== Վառ կապույտ փոփոխականներ<ref>{{Cite journal|last=Van Genderen, A. M.; Jones, A.; Sterken, C. (2006). "Light variations of alpha Cygni variables in the Magellanic Clouds". The Journal of Astronomical Data. 12: 4. Bibcode:2006JAD....12....4V.|first=|date=|title=|url=|journal=|doi=|pmid=|access-date=}}</ref> ===
* Կարապի P, որը գտնվում է մեզանից 5000-6000 [[Լուսային տարի|լուսավոր տարի]] հեռավորության վրա:վրա։
* Ս Դորադուս
* Eta Carinae- ը մեր Գալակտիկայի ամենամոտ և ամենահզոր և անկայուն հիպերհսկաներից մեկն է:է։ Հեռավորությունը Էթա Կարինայից 7500-8000 լուսային տարի է:է։ Աստղի լուսավորությունը Արեգակի 5 միլիոն լուսավորություն է:է։ Ենթադրաբար, մի քանի տասնյակ հազարավոր տարի անց աստղը [[Գերնոր աստղեր|գերնոր]] կդառնա:կդառնա։ Տեսանելի է հյուսիսից հարավ՝ 27 ° լայնությունից:լայնությունից։
* [[Ատրճանակ (աստղ)|Ատրճանակ աստղը]], որը գտնվում է [[Ծիր Կաթին]]ի կենտրոնի շրջակայքում՝ մեզանից 25000 լուսային տարի հեռավորության վրա:վրա։ Աստղի զանգվածը հավասար է 150 արեգակի զանգվածի, իսկ լուսավորությունը գերազանցում է արեգակի լուսավորույթանը մոտ մեկ միլիոն անգամ:անգամ։ Աստղը մոտ 2 միլիոն տարեկան է:է։
* 1806-20 կլաստերի աստղերը:աստղերը։ Աստղերից մեկը՝ LBV 1806-20, ամենահզոր աստղն է, որը ներկայումս հայտնի է 1806-20 փնջում, նրա պայծառությունը 2 միլիոն անգամ ավելի է, քան Արեգակինը, իսկ զանգվածը գրեթե 200 անգամ գերազանցում է Արեգակի զանգվածին:զանգվածին։ Աստղի չափերը նույնպես շատ մեծ են. եթե այն լիներ Արեգակնային համակարգում՝ Արեգակի տեղում, այն մոլորակները կուլ կտար մինչև [[Մարս (մոլորակ)|Մարս]] :։ Աստղը նույնպես տեղակայված է [[Աղեղնավոր]] համաստեղությունում, բայց անզեն աչքով տեսանելի չէ, հեռավորությունը մեզնից տատանվում է 30 000-ից 49 000 լուսային տարի:տարի։
=== Կապույտ հիպերհսկաներ ===
* [[R136a1|R136a1-]] ը ներկայումս գիտությանը հայտնի տիեզերքի ամենածանր, ամենաթեժ և լուսավոր աստղն է:է։ Գտնվելով NGC 2070 («Տարանտուլա» նեբուլա-Tarantula Nebula) արտանետման միգամածությունում, նրա զանգվածը կազմում է 315 արեգակնային զանգված:զանգված։
* Zeta-1 Scorpio-ն (Zeta-1 Կարիճ) OB- խմբի OB1 ամենավառ աստղն է և վառ կապույտ փոփոխականների թեկնածու է։
* MWC 314-ը [[Արծիվ (համաստեղություն)|Արծիվի]] համաստեղությունում `վառ կապույտ փոփոխականների մեկ այլ թեկնածու է։
=== Դեղին հիպերհսկաներ ===
* [[ρ Կասսիոպեի]], արևի պայծառությունից 550 000 անգամ գերազանցող աստղ:աստղ։ Այս աստղը անզեն աչքով կարելի է տեսնել պարզ գիշերը որպես ակնհայտ 4,52 <sup>մ</sup> մեծությամբ աստղ:աստղ։ Հեռու է մեզանից 12,000 լուսային տարի։
* HR 8752 ;
* IRC + 10420 :
* VY Մեծ Շուն ;
* WOH G64 ;
* UY Վահան :։
== Ծանոթագրություններ ==
| 