«ԽՍՀՄ Պետական անվտանգության կոմիտե»–ի խմբագրումների տարբերություն

Ստեղծվել է [[1954]] թվականին՝ որպես [[ՉԵԿԱ]]-ի, [[ՆԿԳԲ]]-ի և [[ՄԿԲ]]-ի անմիջական իրավահաջորդ՝ և մտնելով [[ԽՍՀՄ Մինիստրների խորհուրդ|ԽՍՀՄ Մինիստրների խորհրդի]] ենթակայության տակ գործել է 1954-1991 թվականները:թվականները։

ՊԱԿ-ի հիմնական գործունեություններն են եղել [[Ներքին հետախուզություն]]ը, [[հակահետախուզություն]]ը, օպերատիվ-հետախուզությունը, ԽՍՀՄ պետական սահմանների, Կոմունիսական կուսակցության և ԽՍՀՄ կառավարության պաշտպանությունը, նաև [[Այլակարծություն|այլակարծության]] և [[Ազգայնականություն|ազգայնականության]], հանցագործությունների և ենթադրյալ հակասովետական գործունեության դեմ:դեմ։ Նաև ՊԱԿ-ի իրավասությունների մեջ է մտել [[Կենտրոնական կոմիտե (ԽՄԿԿ)|ԽՄԿԿ-ի]] (մինչև 1990 թվականի մարտի 14-ը), բարձրագույն պետական իշխանության և ԽՍՀՄ ղեկավարության, ազգային անվտանգության և երկրի սահմանների պահպանության, Խորհրդային Միության սոցիալտնտեսական վիճակի անվտանգության ապահովումը:ապահովումը։

ԽՍՀՄ ՊԱԿ համակարգի մեջ էին մտնում [[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն|ԽՍՀՄ]] երկրների տասնչորս պետական անվտանգության կոմիտեներ:կոմիտեներ։

Տարբեր տարիների ընթացքում ՊԱԿ-ը ունեցել է տարբեր միջազգային անվանումներ և տարբեր կարգավիճակներ կենտրոնական պետական կառավարման համակարգում:համակարգում։

«Օպերատիվ-հետախուզական գործակալությունների եւ վարչությունների» [[ԽՍՀՄ Ներքին Գործերի Նախարարություն]]ից անջատման նախաձեռնությունը, որպես առանձին գերատեսչություն՝ պատկանում է [[Ներքին Գործերի Նախարարություն|Ներքին Գործերի Նախարար]]՝ [[Սերգեյ Կրուգլով]]ին, ով 1954 թվականի փետրվարի 4-ին (ԽՄԿԿ)կենտրոնական կոմիտեին ներկայացրեց պաշտոնական դիմում՝ համապատասխան նոտայով:նոտայով։ [[Սերգեյ Կրուգլով]]ի այդ առաջարկը քննարկվեց [[1954 թվական]]ի [[փետրվարի 8|փետրվարի 8-]]ի [[Կենտրոնական կոմիտե (ԽՄԿԿ)|(ԽՄԿԿ)Կենտրոնական կոմիտեի]] նախագահության նիստի ժամանակ և ամբողջությամբ ընդունվեց բացառությամբ, որ առաջարկված անվանումից՝ «[[ԽՍՀՄ]] Նախարարների խորհրդի կից Պետական անվտանգության հետ կապված գործերի կոմիտե» մնաց միայն «[[ԽՍՀՄ]] Նախարարների խորհրդի կից Պետական անվտանգության կոմիտե» անվանումը<ref>[http://sovdoc.rusarchives.ru/elib/prezidium-ck-kpss-1954-1964-volume-2/index.html#/14/ Постановление Президиума ЦК КПСС «Об образовании Комитета государственной безопасности при Совете Министров СССР»]</ref>:։

1 ամիս անց, [[ԽՍՀՄ Գերագույն խորհուրդ|ԽՍՀՄ Գերագույն Խորհրդի]] նախագահության հրամանով՝ [[1954 թվական]]ի [[մարտի 13|մարտի 13-ին]] ձևավորվեց «[[ԽՍՀՄ Նախարարների խորհրդի կից Պետական անվտանգության կոմիտե]]»-ն<ref name="spravochnik">{{книга|автор = Кокурин А. И., Петров Н. В.|заглавие = Лубянка. Органы ВЧК—ОГПУ—НКВД—НКГБ—МГБ—МВД—КГБ. 1917—1991: Справочник|ссылка = |ответственный = Ред. Р. Г. Пихоя|место = {{М.}}|издательство = Международный фонд Демократия (МФД. Фонд Александра Н. Яковлева)|год = 2003|страницы = |страниц = 766|серия = Россия. XX век. Документы|isbn = 5-8564-6109-6|тираж = 3000}}</ref>:։ Նոր կազմավորված կոմիտեի կազմի մեջ մտան [[ԽՍՀՄ Ներքին Գործերի Նախարարություն|ԽՍՀՄ Ներքին Գործերի Նախարարության]] մաս կազմող այն ծառայություններն և բաժինները, որոնք զբաղվում էին պետական անվտանգության հարցերով:հարցերով։ Կոմիտեի նախագահ նշանակվեց [[ԽՍՀՄ]] ներքին գործերի նախարարի նախկին տեղակալ, [[Գեներալ-գնդապետ (զինվորական կոչում)|գեներալ-գնդապետ]] [[Իվան Սերով]]ը:ը։ Նույն տարվա ապրիլի 26-ին ՊԱԿ-ի նախագահն ընդգրկվեց նախարարների խորհրդի կազմի մեջ<ref>[[s:Закон СССР от 26.04.1954 Об утверждении Указов Президиума Верховного Совета СССР]]</ref>:։

Հատկանշական է, որ [[ՊԱԿ]]-ն չի ձևավորվել որպես կենտրոնական պետական մարմին, որպիսիք իր նախորդներ ՝ [[ԽՍՀՄ պետական անվտանգության նախարարություն]]ն և [[ԽՍՀՄ Ներքին Գործերի Նախարարություն|ԽՍՀՄ Ներքին Գործերի Նախարարությունն]] էին, այլ ուներ [[ԽՍՀՄ կառավարություն|ԽՍՀՄ կառավարությանը]] կից գերատեսչության կարգավիճակ:կարգավիճակ։

Պատմաբանների կարծիքով՝ [[ՊԱԿ]]-ի կարգավիճակի իջեցումը կապված էր պետության կուսակցական վերնախավի ձգտումների հետ,որոնք էին [[ՊԱԿ]]-ին զրկել ինքնուրույնությունից, այսինքն ենթարկեցնել [[Խորհրդային Միության կոմունիստական կուսակցություն|Խորհրդային Միության կոմունիստական կուսակցությանը]]<ref name="pozharov1999">Пожаров, А. И. [http://infopoisk.info/index.php?option=com_content&view=article&id=638:-------1950----1960--&catid=115:2010-12-21-16-32-39&Itemid=6 Некоторые аспекты деятельности органов безопасности СССР в 1950-е — первой половине 1960-х годов] // Исторические чтения на Лубянке. 1997 год. Российские спецслужбы: история и современность. — Москва: Великий Новгород, 1999. с. 42-48.</ref>:Այնուամենայնիվ, [[ՊԱԿ]]-ի նախագահները նշանակվել են ոչ թե [[ԽՍՀՄ]] Նախարարների Խորհրդի ակտերով, ինչպես սովորաբար նշանակվում էին գերատեսչությունների ղեկավարները, այլ ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի նախագահության հրամանագրերով, ինչպես նշանակում էին նախարարների և պետական հանձնաժողովների նախագահներին:նախագահներին։