«Լևոն III Իսավրացի»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589)
Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ Պետական գործիչ}}
 
'''Լևոն III Իսավրացի -''' բյուզանդական կայսր (717-741), [[Իսավրյան դինաստիա|Իսավրյան դինաստիայի]] հիմնադիր:հիմնադիր։ Նրա իշխանության օրոք [[Բյուզանդական կայսրություն|Բյուզանդիայում]] սկսվել է [[Պատկերամարտություն|պատկերամարտական]] շարժումը:շարժումը։
 
== Կենսագրություն ==
 
=== Իշխանության սկիզբը ===
Լևոն III -ի տոհմի իսավրական{{ref+|… исаврийское происхождение Льва подтверждается как традицией, так и эпитетом «исавра», сросшимся с его именем<ref>{{книга|автор=[[Успенский, Фёдор Иванович|Успенский Ф. И.]]|заглавие=История Византийской империи|место={{М.}}|издательство=Астрель|год=2001|том=2|страницы=235|страниц=624|isbn=5-17-011750-7}}</ref>}} կամ հայկական<ref>[http://www.world-history.ru/countries_about/582/2291.html Всемирная История. Византия]</ref> <ref>''Устян А. Р.'' [http://novarm.narod.ru/arch052006/visant.htm Византийская империя и место в ней армян-халкидонитов.] // Армянство в условиях глобального общества: геополитические и цивилизационные аспекты. М., 2002.</ref> ծագումը կապված է, հավանաբար, փոքրասիական Իսավրիա մարզի հետ, իսկ ինքը ծնվել է Գերմանիկում (քաղաք [[Փոքր Ասիա|Փոքր Ասիայում]]):։ Թեոֆանի խոսքերով՝ նա հայկական ծագում ուներ<ref>стр. 330. Εξόσων ειρήνην εξειΒ μετά των Αρμενίων, ειρηνουσών και μετεμου και γενού υπό την βασιέλειαν Ρωμαίων., сказал раз Лев арабскому предводителю. http://www.vostlit.info/Texts/rus11/Gewond/frametext1.htm Примечание 112.</ref>:։
 
Անաստասիոս II-ը (713—715) նրան տվել է պատրիկի տիտղոս և նշանակել Փոքր Ասիայի կառավարիչ:կառավարիչ։ Երբ զորքի կողմից կայսր է ճանաչվում Թեոդոսիոս III-ը, Լևոն III-ը չի ճանաչում նրա իշխանությունը և ապստամբություն է բարձրացնում:բարձրացնում։ Թեոդոսիոսը հրաժարվում է գահից՝ ստանալով խոստում, որ անվնաս կմնա:կմնա։ 717 թվականի մարտին գահն անցավ Լևոն III-ին, որն անմիջապես ձեռնամուխ եղավ երկրի պաշտպանությանն արաբներից, որոնք արդեն գրավել էին Սիրիան և ներխուժել Փոքր Ասիա:Ասիա։
 
=== Պատերազմ արաբների հետ ===
Մասլաման՝ արաբ խալիֆ Սուլեյմանի եղբայրը, որին Լևոնը խոստացել էր հարկ վճարել, անցավ [[Դարդանելի նեղուց|Հելլեսպոնտոսը]] և ցամաքային զորքով շարժվեց դեպի Կոստանդնուպոլիս, որպեսզի պատժի Լևոնին խոստումը չպահելու համար:համար։ Մյուս կողմից Եգիպտոսից և Սիրիայից արաբական հսկա նավատորմը պաշարեց Կոստանդնուպոլիսը:Կոստանդնուպոլիսը։ Պաշարումը տևեց մեկ տարի (մինչև 718 թվականի օգոստոս) և ավարտվեց արաբների անհաջողությամբ՝ շնորհիվ, այսպես կոչված, [[Հունական կրակ|«հունական կրակի»]] և բուլղար խան Թերվելի օգնության, որը ջախջախեց թշնամու ցամաքային զորքը:զորքը։
 
Արաբների դեմ պայքարը շարունակվում է թագավորության ողջ ընթացքում:ընթացքում։ Արաբական զորքերը հաճախ էին ներխուժում Բյուզանդիայի ասիական տիրույթներ:տիրույթներ։ Լևոնին հաջողվում է պարտության մատնել արաբական զորքին 739 թվականին Ակրոինիոնի ճակատամարտում, որը վերջինն էր [[Օմայաններ|Օմայյանների]] հետ Բյուզանդիայի տարածքում, քանզի Օմայյանները զբաղված էին ներքին խնդիրներով՝ սկսած [[Բերբերներ|բերբերների]] ապստամբությունից, վերջացրած՝ [[Օմայյան խալիֆայություն|Օմայյան խալիֆայության]] անկումով:անկումով։
 
=== Ներքին քաղաքականությունը ===
Լևոն Իսավրացին հաջողությամբ ճնշում է Սիցիլիայի կառավարիչ Սերգիոսի և Նախկին կայսր Անաստասիոս II-ի ապստամբությունը, որը բուլղարական զորքով շարժվել էր դեպի [[Կոստանդնուպոլիս]]:։ Քաղաքը չընդունեց Անաստասիոսին, իսկ բուլղարները նրան հանձնեցին Լևոնին՝ վերջինիս հետ հաստատելով բարիդրացիական հարաբերություններ նրա թագավորության ընթացքում:ընթացքում։
 
Լևոնի օրոք էականորեն փոխվեց կայսրության պետական կարգը, զարգացավ իրավունքը:իրավունքը։ Ի հայտ եկավ իսկապես բյուզանդական առաջին օրենսդիր փաստաթուղթը՝ [[Эклога (законодательство)|«Էկլոգա»]]
 
անունով, որը պահպանել էր նաև հռոմեական իրավունքի տարրերը:տարրերը։
 
Լևոն III-ը համարում էր, որ սրբապատկերների երկրպագությունը կռապաշտություն է, և նրա օրոք սկսվեց [[Պատկերամարտություն|պատկերամարտական շարժումը]], ոչնչացվեցին մեծ թվով որմնանկարներ և [[Խճանկարչություն|խճանկարներ]]:։
 
=== Պատկերամարտություն ===
Լևոն III-ն իր ռազմական արշավանքների ժամանակ ձգտում էր ոչ միայն ենթարկեցել արաբների գրաված տարածքները, այլ նաև [[Իսլամ|մահմեդականների]] և [[Հուդայականություն|հուդայականների]] մեջ տարածել քրիստոնեությունը:քրիստոնեությունը։ Նա համարում էր, որ կայսրը կարող է մասնակցել եկեղեցական կյանքին, Հռոմի պապ Գրիգորիոս II-ին գրում է. «Ես կայսր եմ և քահանա»<ref>Gregorii II Epistola XIII ad Leonem Isaurum Imperatorem (PL, t. LXXXIX, col. 521: «imperator sum et sacerdos»)</ref>:։
 
Իր իշխանության առաջին տասը տարիներին Լևոնն ակտիվ գործունեություն չի իրականացրել եկեղեցական ոլորտում:ոլորտում։ Հայտնի է, որ 723 թվականին պահանջել է, որ հրեաները և մոնտանիստները մկրտվեն:մկրտվեն։ Միայն 726 թվականին, ինչպես վկայում է Ֆեոֆանը, «... սրբապիղծ արքա Լևոնը սկսեց խոսել սրբերի և սրբապատկերների ոչնչացման մասին:մասին։ Իմանալով այդ մասին Գրիգորիոսը՝ Հռոմի պապը, զրկեց նրան շնորհներից Հռոմում և Իտալիայում և ուղարկեց խրատական ուղերձ, որ արքան չպետք է խառնվի հավատի գործերին և փոխի սուրբ հայրերի կողմից հաստատված ուսմունքները»<ref name="feof726">''Хронография Феофана'', год 6217 / 717 (726)</ref>:։
 
Նույն թվականին տեղի է ունենում հրաբխային ուժգին ժայթքում Կրետեից հյուսիս - արևմուտք, և Կիկլադյան կղզիների միջև առաջանում է նոր կղզի:կղզի։ Դա Լևոնի կողմից մեկնաբանվում է որպես Աստծո զայրույթի նշան կռապաշտության համար<ref>''Хронография Феофана'', год 6218 / 718 (726)</ref>, և նա պայքար սկսեց պատկերապաշտության դեմ:դեմ։ Առաջին վճռական քայլը եղավ Հիսուսի սրբապատկերի հանումը Խալկոպրատիի դարպասներից:դարպասներից։ Արդյունքում բախում է տեղի ունենում քաղաքացիների և զինվորականների միջև. «Սպանվեցին արքայի մի քանի մարդիկ, որոնք հանեցին Հիսուսի պատկերը եկեղեցու պղնձե դարպասներից, իսկ շատ բարեպաշտներ պատժվեցին մտրակահարությամբ, աքսորով, սեփականության բռնագրավումով, հատկապես կրթությամբ և ծագումով նշանավորները»<ref name="feof726" />:։
 
Սրբապատկերները հեռացվում էին տեսանելի տեղերից, եկեղեցիներում դրանք բարձրացնում էին, որպեսզի ժողովուրդը չհամբուրի և չերկրպագի:չերկրպագի։ Բայց Լևոն Իսավրացու օրոք սրբապատկերները չհեռացվեցին Սուրբ Սոֆիայի տաճարից:տաճարից։ Կայսեր այդ գործողությունները առաջացրեցին պատկերապաշտների դժգոհությունը, որոնց պատկանում էին հիմնականում հոգևորականները, հասարակ ժողովուրդը և հասարակական բոլոր խավերի կանայք:կանայք։ Բախումներ էին ընթանում սրբապատկերների ոչնչացման ժամանակ:ժամանակ։ Հելլադա թեմի և Կիկլադյան կղզիների բնակչությունը զորահրամանատար Ագալլիանոս Կոնտոսկելեսի գլխավորությամբ ապստամբություն է բարձրացնում:բարձրացնում։ Ապստամբները նոր կայսր են հռչակում Կոսմային և շարժվում են դեպի Կոստանդնուպոլիս, սակայն պարտություն են կրում Լևոն III-ի գերակշիռ ուժերից<ref>''Хронография Феофана'', год 6218 / 718 (727)</ref>:։ Կայսրության ներքին շրջաններից շատերը հեռանում են ծայրամասեր, Բյուզանդիայի իտալական տիրույթների նշանակալի մասը՝ Ռավեննայի հետ, անցնում են [[Լանգոբարդներ|լանգոբարդներին]]:։ Վենետիկը պատկերամարտության դեմ ապստամբություն է բարձրացնում և, որպես առաջնորդ, ընտրում է դոժին, որին Լևոն III-ը ստիպված է լինում ճանաչել որպես իպատ, որպեսզի սկսի բանակցել Հռոմի պապ Գրիգորիոս II-ի հետ լանգոբարդների դեմ համատեղ պայքարի համար:համար։
 
Կոստանդնուպոլսի պատրիարք Գերմանը Լևոնին մեղադրում է [[Հերետիկոսություն|հերետիկոսության]] մեջ:մեջ։ Լևոնը նրան հրավիրում է գաղտնի խորհրդի, բայց պատրիարքը պատկերապաշտության վերաբերյալ պատասխանում է, որ համաձայն չէ ինչ-որ բան փոխել հավատի հարցերում՝ առանց [[Տիեզերական ժողովներ|տիեզերական ժողովի]]:։ 729 թվականի հունվարի 17-ին կայսրը կրկին հրավիրում է պատրիարքին գերագույն խորհրդի և դարձյալ բարձրացնում պատկերապաշտության հարցը:հարցը։ Գերմանն առարկում է պատկերամարտությանը, սակայն, աջակցություն չստանալով կայսերական շրջապատում, վայր է դնում պատրիարքի լիազորությունները:լիազորությունները։ Նրա փոխարեն պատրիարք է դառնում պատկերամարտ Անաստասիոսը, որը սրբապատկերների երկրպագության դեմ ուղղված էդիկտ է ստորագրում:ստորագրում։ Այդ էդիկտը պատկերամարտական առաջին փաստաթուղթն էր՝ ստորագրված ոչ միայն կայսեր, այլ նաև եկեղեցու անունից<ref name="vasiliev1">{{книга|автор=Васильев А. А.|часть=Глава 5, раздел 4. Религиозные противоречия первого периода иконоборчества|заглавие=История Византийской империи|том=1|ссылка=http://www.kulichki.com/~gumilev/VAA/vaa152.htm}}</ref>:։
 
Արևմուտքում Լևոնի քաղաքականության մասին իմանում են արևմտյան առևտրականներից, որոնք ականատես էին եղել Քրիստոսի պատկերի իջեցմանը:իջեցմանը։ Գրիգորիոս II պապը գրում է կայսրին. «Գալով հայրենիք՝ նրանք պատմում են... քո երեխայական արարքների մասին:մասին։ Եվ ամենուր սկսեցին նետել քո պատկերը գետնին և տրորել ու այլանդակել քո դեմքը»<ref>Цит. // {{книга|автор=Карташёв А. В.|заглавие=Указ. соч|страницы=584—585}}</ref>:։ Պապը 727 թվականին ժողով է հրավիրում Հռոմում և հաստատում պատկերապաշտության օրինականությունը:օրինականությունը։ Սրվում են Բյուզանդիայի հարաբերությունները Արևմուտքի հետք:հետք։ Լանգոբարդների կողմից Ռավեննայի գրավումից հետո բյուզանդական կուսակալները բարձրացրեցին հարկերը Հարավային Իտալիայում, ինչի դեմ հանդես եկավ Գրիգորիոս II պապը:պապը։ Անաստասիոս պատրիարքի ուղերձի պատասխանում պապը մերժում ՝ «եղբայր և ծառայակից» մակդիրները, որոնք նրան տվել էր պատրիարքը, մեղադրում նրան հերետիկոսության մեջ և պահանջում վերադարձ ուղղափառությանը<ref name="kart588">{{книга|автор=Карташёв А. В.|заглавие=Указ. соч|страницы=588}}</ref>:։ Գրիգորիոս II-ի մահից հետո նրա հաջորդը՝ Գրիգորիոս III-ը, նույնպիսի կոշտ դիրքորոշում է ընդունում:ընդունում։ Նա Հռոմում հրավիրում է ժողով՝ 93 եպիսկոպոսների մասնակցությամբ, որը որոշում է. «Այսուհետ ով կհանի, կոչնչացնի կամ կանարգի ու կպղծի սրբապատկերները... թող հեռացվի եկեղեցուց»<ref name="kart588" />:։ Արևելքում պատկերամարտության ամենաուժեղ հակառակորդը [[Հովհաննես Դամասկոսցի|Հովհան Դամասկոսցին]] էր, որը 726-730 թվականներին գրում է «Երեք պաշտպանական խոսք սրբապատկերները պղծողներին»:։ Չնայած այդպիսի ուժեղ ընդդիմությանը՝ Լևոնը, հենվելով բանակի, պալատական արիստոկրատիայի վրա, որոնք կազմում էին պատկերամարտական կուսակցության հիմնական կորիզը, մինչև իր թագավորության վերջը պաշտպանեց պատկերամարտությունը:պատկերամարտությունը։
 
== Ծանոթագրություններ ==