«Էվլիյա Չելեբի»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Էվլիյա Չելեբի''' ({{lang-ota|اوليا چلبى}}, {{lang-tr|Evliya Çelebi}}, {{ԱԾ}}), [[Օսմանյան կայսրություն|օսմանյան]] գրող, ճանապարհորդ և ռազմական գործիչ:գործիչ։ Ավելի քան 40 տարի ճանապարհորդել է [[Օսմանյան կայսրություն|Օսմանյան կայսրության]] տարածքով և հարակից երկրներով:երկրներով։ Իր աշխատություններում մեծապես ներկայացրել է [[հայեր|հայ]] և [[թուրքեր|թուրք]] ժողովուրդների բարքն ու կենցաղը:կենցաղը։

Էվլիյա Չելեբին ծնվել է [[1611]] թվականին [[Ստամբուլ]]ում օսմանյան պալատական-ոսկերիչ Դերվիշ Մեհմեդ Զիլլիի ընտանիքում:ընտանիքում։ Ստացել է բարձրագույն կրթություն:կրթություն։ Նրա մայրը մեծ վեզիր Մելեք Ահմեդ փաշայի հարազատ քույրն էր, ովքեր ծնունդով [[Աբխազիա]]յից էին:էին։ Շատ հավանական է այն փաստը, որ Չելեբին անդամակցել է [[սուֆիզմ|սուֆիստական]] [[Գյուլշենի]] միաբանությանը:միաբանությանը։ Գիտնականները այս եզրահանգմանն են եկել` ուսումնասիրելով ճանապարհորդի տունը [[Կահիրե]]ում, որտեղ նրանք գտել էին այսպիսի գրություն` «Evliya-yı Gülşenî» (Էվլիյան Գյուլշենից):։ [[Ստամբուլ]]ում առաջին ճանապարհորդությունից հետո, որի ժամանակ Էվլիյան հավաքել էր քաղաքի շենքերի, շուկաների, մշակույթի և սովորույթների վերաբերյալ հարուստ տեղեկատվություն, [[1640]] թվականին նա մեկնում է իր առաջին ճանապարհորդությանը:ճանապարհորդությանը։ Ճանապարհորդությունների վերաբերյալ նրա բոլոր գրառումները հավաքվել են [[Սեյահաթնամե]] 10 հատորանոց աշխատության մեջ, որը [[օսմաներեն]]ից թարգմանած նշանակում է «Գիրք ճանապարհորդության»:։ Չնայած, որ գրքում կան մի շարք չափազանցություններ, այն համարվում է [[17-րդ դար]]ի օսմանյան կյանքի լիարժեք արտացոլումը:արտացոլումը։

Սկզբնական շրջանում Էվլիյա Չելեբին ճանապարհորդել է [[Օսմանյան կայսրություն]]ով:ով։ Այնուհետև այցելել է [[Կովկաս]], [[Ավստրիա]] և [[Հունգարիա]]:։ [[1655]] թվականին ժամանել է [[Ղրիմ]], որտեղ ծանոթացել է թաթար խան Մեհմեդ IV Հերայի հետ (1641—1644, 1654—1666): Նա նշում էր, որ [[Ղրիմի թաթարներ]]ի հյուսիսային սահմանը Օրքափը ամրոցն է, բայց այնտեղ իշխում են [[նոգայացիներ]]ը, ովքեր հարկ էին մուծում թաթար խանին<ref>Эвлия Челеби. Книга путешествия, стр. 46—47.</ref>:։ Լքելով [[Ղրիմ]]ը [[Դոն]]ի [[կազակներ]]ի տարածքներով նա բարձրացել է [[Վոլգա]]յի վերին հոսանքներ և հավանաբար հասել [[Կազան]]:։ Նա տվել է Կազանի անհավանական նկարագիրը, որից հետազոտողները կարծում են, որ նա այնտեղ չի եղել:եղել։ Ընդհանրապես մասնագետները նշում են, որ Չելեբի նկարագրողական ոճից կարելի է հասկանալ, թե նա եղել է տվյալ տեղանքում, թե ոչ:ոչ։ Նա ճանապարհորդել է նաև [[Թրակիա]]յում, [[Մակեդոնիա (Հունաստան)|Մակեդոնիայում]], [[Կրետե]] կղզում, [[Մեքքա]]յում և [[Եգիպտոս]]ում:ում։

Ենթադրվում է, որ մահացել է [[1682]] թվականին [[Կահիրե]]ում:ում։

Չելեբիի աշխատությունները ունեն մեծ նշանակություն և ինչպես պատմական, այնպես էլ աշխարհագրական, լեզվաբանական, ճարտարագիտական կարևորագույն աղբյուր են:են։ Նրա աշխատություններում առկա է հարուստ տեղեկատվության ոչ միայն օսմանահպատակ, այլև հարևան երկրների ժողովուրդների վերաբերյալ:վերաբերյալ։ Նրա ամենամեծ հետազոտողներից մեկը ավստրիացի Յոզեֆ ֆոն Համմերը նշում է, որ Չելեբին աղբյուր է, ով հարյուրամյակներ անց կունենա դեռևս չբացահայտված գաղտնիքներ:գաղտնիքներ։

''İstanbul Kanatlarımın Altında'' (Ստամբուլը իմ թևերի տակ, 1996)` ֆիլմ [[Հեզարֆեն Ահմեդ Չելեբի]]ի, նրա եղբոր [[Լագարի Հասան Չելեբի]]ի և [[Մուրադ IV]]-ի կառավարման տարիների մասին:մասին։ Ֆիլմը սցենարը հիմնված է Էվլիյա Չելեբի աշխատությունների վրա:վրա։