«Էլեկտրոնային առևտուր»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Էլեկտրոնային առևտուր''', [[Համացանց|համացան]]ցի միջոցով իրականացվող ձեռնարկատիրական գործունեություն կամ ցանկացած գործարք, որը իրականացվում է էլեկտրոնային եղանակով տվյալների փոխանակմամբ և հանգեցնում է ապրանքների կամ ծառայությունների ամբողջական կամ մասնակի սեփականության իրավունքի փոխանցմանը<ref>{{Cite web|url=http://www.irtek.am/views/act.aspx?aid=150068|title=ԻՐՏԵԿ - Իրավական տեղեկատվական կենտրոն|website=http://www.irtek.am|language=hy|accessdate=2019-05-31}}</ref>:։ Ինտերնետը գլոբալ հասկացություն է և այդ հասկացության մեջ է մտնում նաև էլեկտրոնային առևտուրը, որը էլեկտրոնային բիզնեսի մի ճյուղ է հանդիսանում։ էլեկտրոնային առևտուրը գլոբալ ցանցի միջոցով կատարվող առք ու վաճառքն է, ապրանքների կամ ծառայութնունների փոխանակումը։ Ինչպես նաև էլեկտրոնային առևտրի հիմքում ընկած են առևտրային գործողությունների իրականացումը և տվյալների փոխանակման, էլեկտրոնային եղանակով արտադրողական գործընթացների կառավարման, նոր տեղեկատվական տեխնոլոգիաները:տեխնոլոգիաները։

Էլեկտրոնային առևտուրն ունի ինտենսիվ զարգացման մոտ 25 տարվա պատմություն, որը տնտեսության այլ ճյուղերի հետ համեմատած կարելի է համարել ոչ այդքան երկար ժամանակահատված:ժամանակահատված։ Էլեկտրոնային առևտրի առաջին համակարգերն ու մեթոդներն իրենց ծագման համար պարտական են ավիատոմսերի և պլաստիկ քարտերի վաճառքի ավտոմատացման տեխնոլոգիաների առաջացմանը և կազմակերպության ռեսուրսների կառավարման ավտոմատացման համակարգերի կառուցմանը<ref>{{Cite book|title=Էլեկտրոնային առևտուր|last=Պողոսյան|first=Ալբերտ|publisher=|year=2005|isbn=|location=Երևան|pages=}}</ref>:։

Էլեկտրոնային առևտուրն առաջինն օգտագործվել է բանկային համակարգում եւ ստացել է << հեռագրային փոխանցումներ>> անվանումը:անվանումը։ Այս տարբերակում  գնորդը լիազորում  է բանկին հեռագիր փոխանցել մեկ այլ բանկի հաշվին:հաշվին։ Այսինքն, գործընթացը ներառում էր միջոցների շարժը երկրից երկիր կամ աշխարհի մյուս ծայրը:ծայրը։ Սովորաբար, այս հնարավորությունն օգտագործվում էր պետական համակարգի,  խոշոր ձեռնարկությունների եւ այլ անկախ խոշոր առեւտրային կազմակերպությունների կողմից:կողմից։ Ժամանակին զուգընթաց հեռագրային փոխանցումները փոխարինվեցին ֆինանսական տեղեկատվության փոխանցման էլեկտրոնային եղանակներով `գործընթաց, որի ընթացքում մեկ բանկը հեռագրերի, հեռահաղորդակցության կամ էլեկտրոնային փոստի միջոցով ինֆորմացիա է   ուղարկում մյուսին` հրահանգելով փոխանցել միջոցներ:միջոցներ։

Էլեկտրոնային  առևտուրը ինտերնետի եւ մասնավոր կապի ցանցերի միջոցով, շահույթ ստանալու նպատակով, իրականացվող ֆինանսական գործարքի, ապրանքի, ծառայության, տեղեկատվության առք ու վաճառքի  գործընթաց է, որը բիզնեսի կազմակերպման ժամանակակից  և զարգացած, ինչպես նաև ժամանակախնայող ձև է ինչպես պետական մարմինների, այնպես էլ իրավաբանական և ֆիզիկական անձանց համար:համար։

#B to C (Business-to-Consumer), փոխհարաբերություն առևտրային կազմակերպության և սպառողների միջև:միջև։ Այս մոդելի օրինակ են Էլեկտրոնային խանութները:խանութները։

#B to B (Business-to-Business), փոխհարաբերություն առևտրային կազմակերպությունների միջև:միջև։ Այս մոդելի օրինակ են Էլեկտրոնային առևտրային հարթակները՝ Էլեկտրոնային բորսաներ, Էլեկտրոնային աճուրդներ

#B to G (Business-to-Government), փոխհարաբերություն առևտրային կազմակերպությունների և պետական կառույցների միջև:միջև։ Այս մոդելի հիմքում ընկած է պետությունը:պետությունը։

#C to C (consumer to consumer) (costomer to costomer ), այս ձևը վերջերս է առաջ քաշվել՝ փոխհարաբերություն հաճախորդների միջև:միջև։ Այս մոդելի օրինակ է Էլեկտրոնային հասարակությունը:հասարակությունը։

Ամենակիրառականը B2B ուղղությունն է, որն իրենից ներկայացնում է բիզնեսի մի մաս՝ ուղղված ձեռնարկությունների միջև արտադրության կազմակերպման հեշտացմանը և զարգացմանը<ref>{{Cite web |url=http://novoseloff.tv/prodazhi-b2c-i-b2b-chto-eto-prostym-yazykom/ |title=Продажи b2c и b2b - что это простым языком? |website=novoseloff.tv |accessdate=2019-05-31}}</ref>:։ Այս մասում, բացի կորպորատիվ գնորդներին հասարակ հումքի վաճառքից որպես այդպիսին, գոյություն ունեն հատուկ ավտոմատացված բիզնես համագործակցման համակարգեր, որոնք հանդիսանում են բարդ կորպորատիվ խնդիրների լուծման տարբերակներ:տարբերակներ։ Դրանք հիմնվում են տեղեկատվական բազաների, շուկայական տեղեկատվության որոնումների և այլ լուծումների վրա:վրա։

Ամբողջ գործընթացը կառուցված է այնպես, որ հատուկ համակարգն աշխատում է ավտոմատ ռեժիմով:ռեժիմով։ Այս ամենի կատարման համար օգտագործվում է Ինտերնետային կամ այլ կոմերցիոն ցանցեր՝ կատարելով այդ համակարգում այնպիսի փոխանակումներ, ինպիսիք են մարքեթինգային տեղեկատվության մատակարարումը, պատվերների ուղարկումը, հաշիվների ստացումը և, իհարկե, վճարումները:վճարումները։ B2B համակարգը բացատրելու համար կարող ենք դիտարկել www.business.com B2B պորտալի օրինակը:օրինակը։ Յուրաքանչյուր ձեռնարկություն, որը կգրանցվի այս պորտալում և կվճարի ծառայությունների դիմաց, հնարավորություն կունենա օգտվել ահռելի շտեմարաններից, որոնք հավաքված են այստեղ:այստեղ։ Նրանք իրենց մեջ են ներառում տեղեկատվական շտեմարաններ տարբեր ոլորտներում աշխատող ձեռնարկությունների մասին, մարքեթինգային հետազոտություններ այդ ձեռնարկությունների և շուկաների վերաբերյալ, բիզնես առաջարկներ և այլ տեղեկատվական շտեմարաններ, որոնք կարող են նպաստել ձեռնարկությունների՝ միմյանց հետ արդյունավետ համագործակցությանը:համագործակցությանը։

#Բոլոր մասնակիցների հավասար տեղը էլեկտրոնային առևտրի համակարգում:համակարգում։

Business-to-Consumer (B2C) ուղղությունը վերապահվում է այն սեկտորին, որի ձեռնարկությունները աշխատում են յուրահատուկ հաճախորդների հետ:հետ։ Այս համակարգի առանձնահատկությունը և տարբերությունը ավանդականից կայանում է նրանում, որ հաճախորդը կարող է գնում կատարել էլեկտրոնային խանութից առանց տնից դուրս գալու՝ օգտագործելով միայն համակարգիչը, ինտերնետ կապը և պլաստիկ քարտը:քարտը։ Այս համակարգը նոր հնարավորություններ է բացում հաճախորդի առջև:առջև։

Էլեկտրոնային առևտրի ուղղությունների երրորդ տարատեսակը՝ B to G (Business-to-Government), (Government-to-Citizens (G2C), Government-to-Government (G2G)), որը ներառում է իր մեջ այն բոլոր բիզնես գործարքները, որոնք կատարվում են ձեռնարկության և պետական ձեռնարկությունների միջև:միջև։ Օրինակ՝ [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|ԱՄՆ]]-ում պետության կողմից գնվող ապրանքների ցուցակը հայտարարվում է Ինտերնետում և բոլոր ձեռնարկությունները, որոնք հետաքրքրված են դրանում, կարող են ուղարկել իրենց առաջարկները՝ էլեկտրոնային տեսքով:տեսքով։ Բացի այդպիսի գործարքներից արդեն կարելի է կատարել շահութահարկի վճարումներ Ինտերնետի միջոցով և անգամ կնքել հատուկ պայմանագրեր:պայմանագրեր։ Այս ուղղությունը դեռ գտնվում է զարգացման սկզբնական փուլում, սակայն, ՀՀ-ում ևս հնարավոր է Էլեկտրոնային մրցույթներին մասնակցելու միջոցով պայմանագրեր կնքել պետական սեկտորի հետ, իհակե, եթե տվյալ ձեռնարկությունը համապատասխանում է պետության կողմից առաջ քաշված մրցույթի պարամետրերին:պարամետրերին։ B2G ուղղության օգնությամբ տեղի է ունենում պետական ծախսերի կրճատում և հարկատուների ֆոնդերի տնտեսում:տնտեսում։ Միայն ԱՄՆ-ի կառավարությունը տարեկան ծախսում է $225 մլրդ, որն էլ կարելի է կրճատել՝ էլեկտրոնային ցանցերի և տեխնոլոգիաների օգտագործմամբ:օգտագործմամբ։ Իսկ G2C ուղղության կիրառումը կօգնի ապահովել քաղաքացիների ազատ մուտքը պետության տեղեկատվական ծառայություններ, ազատականացնել որոշ ոլորտներ և թափանցիկ դարձնել կառավարության աշխատանքը:աշխատանքը։ Մատչելի օրինակ է G2C-ի ուղղության ՀՀ Կենտրոնական բանկի (www.cba.am) կայքը:կայքը։ Մենք կարող ենք այցելել, գրանցվել կայքում որպես օգտվող, նշելով, թե ի՞նչ է հետաքրքրում մեզ:մեզ։ Մեր կողմից նշված տեղեկությունները, կարող են ուղարկվել մեզ էլ. փոստով:փոստով։ Օրինակ , կարող ենք գրանցվել արտարժույթի փոխարժեքի ստացման համար:համար։ Այսպիսով, պետությունը ծառայություն է մատուցում օգտվողին, որը կարող է, անգամ, վճարովի լինել:լինել։

Ըստ [[ՄԱԿ-ի Առևտրի և զարգացման համաժողով|UNCTAD]]-ի հետազոտության համաշխարհային կազմակերպությունների միջև իրականացվող էլեկտրոնային առևտուրը 2017թ. հասել է 25,3 տրլն $, (B2B)-ին բաժին է ընկնում 22,4 տրլն $, իսկ (B2C)–ին՝ 2,9 տրլն $: Ընդ որում բաժին է ընկնում ԱՄՆ-ին, [[Միացյալ Թագավորություն|Մեծ Բրիտանիա]]յին, [[Հյուսիսային Իռլանդիա]]յին, [[Ճապոնիա]]յին և [[Չինաստան]]ին:ին։ Անկախ ձևից էլ. առևտրի ողջ գործընթացն իրականացվում է ինտերնետի և Էլեկտրոնային փոստի միջոցով:միջոցով։ Որպես հիմնական գործիք ծառայում է բանկային քարտն ու բանկային հաշիվը:հաշիվը։ Աշխարհի բնակչության թիվն անցել է 7.5 մլրդ, որի 58%-ն օգտվում է ինտերնետից:ինտերնետից։ Իսկ օգտվողների 1.4 մլրդ մարդ ինտերնետից գնումներ է կատարում:կատարում։ [[Հայաստան]]ում 2017թ դրությամբ օնլայն գնումների կատարողների թիվը կազմում է մոտ 20%:։ Եթե մինչ այդ Հայաստանը հաքերների համար այնքան էլ հետաքրքրություն չէր ներկայացնում, քանի որ խոշոր մուծումները, հիմնականում, կատարվում էր առձեռն, ապա այսօր անհրաժեշտություն կա վտանգից պաշտպանվելու, հատկապես, ըստ իս, շատ կարևոր է բանկային քարտի պաշտպանվածությունը:պաշտպանվածությունը։ Ու, չնայած բանկի ներկայացուցիչների հավաստման, որ ներդրված են անվտանգության համապատասխան մեխանիզմներ, սակայն, Հայաստանում այն ընդլայնման փուլում է և կարող է այս փաստը օգտագործվել հաքերների կողմից:կողմից։

Էլեկտրոնային առևտրի կազմակերպումն ու զարգացումը մեծապես պայմանավորված է ինտերնետի հասանելիությամբ:հասանելիությամբ։ Այն իրենից ներկայացնում է ներքոնշյալ գործողությունները՝

ՀՀ-ում էլեկտրոնային առևտուրը, համեմատաբար, նոր ուղղություն է:է։ Հայկական էլեկտրոնային խանութները սկսել են ակտիվորեն գործել 2008 թվականից, իսկ արտասահմանյան էլեկտրոնային խանութներից հնարավոր էր գնումներ կատարել դեռ 2000-ականների սկզբից:սկզբից։ Ելելով 2015 թ. հունիսին իրականացված մարքեթինգային հետազոտության արդյունքներից՝ 2014թ-ի ընթացքում հայաստանյան էլեկտրոնային խանութներից գնումներ է կատարել Երևան քաղաքի բնակչության 4,2 %-ը, իսկ արտասահմանյան էլեկտրոնային խանութներից ՝ 14,2 %-ը<ref>{{Cite journal|last=Աբգարյան|first=Դավիթ|date=2017|title=ՀՀ-ում էլեկտրոնային առևտրի վերաբերյալ վիճակագրական աղբյուրների վերլուծություն|url=http://ysu.am/files/05D_Abgaryan.pdf|journal=Բանբեր Երևանի համալսարանի|doi=|pmid=|access-date=2019}}</ref>, որոնք շատ ցածր ցուցանիշներ են:են։ Մինչդեռ էլեկտրոնային առևտրի համաշխարհային ծավալները 2015 թ. հասել են 1.548 տրիլիոն դոլարի, և կանխատեսվում է, որ այն ավելի քան կկրկնապատկվի 2019 թ. : Վերջինս կարևոր ազդեցություն կարող է ունենալ Հայաստանի նման փոքր, զարգացող երկրի տնտեսության վրա:վրա։ Համաշխարհային տնտեսության մեջ բարեհաջող ինտեգրացիայի համար Հայաստանը պարտավոր է հետևել  առևտրի զարգացման ընդհանուր տենդենցներին, այդ թվում էլեկտրոնային առևտրի ոլորտում:ոլորտում։ Տեղեկատվական տեխնոլոգիաների զարգացման տեմպը ամբողջովին կախված է տնտեսության դրությունից:դրությունից։ Էլեկտրոնային առևտրի միջազգային համակարգին Հայաստանի Հանրապետության ինտեգրումը հանդիսանում է տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ոլորտի առաջնահերթություններից մեկը,  որը կխթանի մի շարք սպառողական ապրանքների և ծառայությունների, առևտրային կազմակերպությունների և բանկերի զարգացմանը, որոնք նախատեսված են բավարարել սպառողների պահանջները առևտրային հիմունքներով:հիմունքներով։ Այնուամենայնիվ, Հայաստանում էլեկտրոնային առևտրի զարգացման տենդենցը դրական է:է։ Գործարքների քանակը, որն իրականացվում է էլեկտրոնային տվյալների փոխանակման միջոցով, օրեցօր աճում է:է։ Սակայն, էլեկտրոնային առևտրի զարգացումը, որն ամենաուղղակի կերպով կախված է  ինտերնետ հասանելիությունից, չենք կարող համեմատել ՀՀ-ում տեղեկատվական տեխնոլոգիաների զարգացման տեմպի հետ:հետ։

Էլեկտրոնային առևտրի  վերաբերյալ ՀՀ-ում իրականացված հետազոտությունները սակավաթիվ են և զարգացման դինամիկան, հիմնախնդիրները, դրանց կարգավորման ուղիներն ու էլեկտրոնային առևտրի դերը ՀՀ-ում  ներկայացնել ըստ տարիների բավականին բարդ է և թերի, այնուամենայնիվ ՀՀ-ում էլեկտրոնային առևտրի վերաբերյալ ինֆորմացիան կներկայացնեմ հաջորդիվ:հաջորդիվ։

Չնայած էլեկտրոնային առևտրի վերաբերյալ բացակայում են վիճակագրական տվյալներ, հետազոտություններ, տարեկան հաշվետվություններ, այնուամենայնիվ, դատելով իմ և շրջակա միջավայրիս վերաբերմունքից էլեկտրոնային առևտրի վերաբերյալ կարող եմ ասել, որ օր օրի ավելի լայն մասշտաբներ է ստանում և ,ուղղակիորեն, դարձել է յուրաքանչյուրիս կենցաղի անբաժան մասը:մասը։ Սակայն, այս ամենին զուգընթաց, անլուծելի են մնում մի շարք հիմնախնդիրներ, որոնց կարգավորումը կբերի ՀՀ-ում էլեկտրոնային առևտրի զարգացման տեմպերի աճին:աճին։ Դատելով նաև ոլորտի մասնագետների տեսակետներից՝ առաջնային խնդիրներից է էլեկտրոնային առևտրի օրենսդրական դաշտի անկատարությունը, որը թույլ չի տալիս օրինական համարել էլեկտրոնային գործարքները, որը նաև պետության կողմից էլեկտրոնային առևտրի բնագավառի ստեղծման և զարգացման հանդեպ հետաքրքրության բացակայության արդյունքն է ու չի խրախուսում էլեկտրոնային առևտուրը:առևտուրը։ Մյուս հիմնախնդիրներից են՝ Միջազգային ինտեգրման բացակայությունը, օր. վճարային համակարգերի մեծ մասը հայաստանյան բանկերի հետ չեն աշխատում, ինչպես, օրինակ, Paypal-ը, այսինքն, հայաստանյան օգտագործողները չեն կարողանում գումար ստանալ, այլ միայն կարողանում են գնումներ կատարել դրսում, քանի որ հայկական բանկերը Էլեկտրոնային փոխ չունեն, այսինքն համապատասխա չափով ներդրում չեն կատարում՝ ԿԲ-ում պահուստավորման համար, որը նախատեսված է ռիսկերի դեպքում փոխհատուցման համար:համար։