|
'''Էթիլացետատ''' ([[Քացախաթթու|քացախաթթվի]] էլիլէսթեր) СН<sub>3</sub>−СОО−CH<sub>2</sub>−CH<sub>3</sub>՝ սուր հոտով, անգույն, ցնդող հեղուկ է:է։
== Ֆիզիկական հատկություններ ==
Անգույն, բնորոշ սուր հոտով հեղուկ է:է։ [[Մոլային զանգված|Մոլային զանգվածը]] 88,11 գ/մոլ է, [[Հալման ջերմաստիճան|հալման ջերմաստիճանը]] −83,6 °C, եռման ջերմաստիճանը 77,1 °C, [[Խտություն|խտությունը]] 0,9001 գ/սմ³, n<sup>20</sup><sub>4</sub> 1,3724: Լուծելիությունը ջրում 12 % է (ըստ զանգվածի):։ Լուծվում է էթանոլում, դիէթիլ էսթերում, [[Բենզոլ|բենզոլում]], [[Քլորոֆորմ|քլորոֆորմում]]:։ Առաջացնում է երկկոմպոնենտ խառնուրդներ՝ ջրի (70,4 °C-ում ըստ զանգվածի 8,2 % ջուր է պարունակում), [[Էթիլ սպիրտ|էթանոլի]] (71,8; 30,8), [[Մեթիլալկոհոլ|մեթանոլի]] (62,25; 44,0), իզոպրոպանոլի (75,3; 21,0), CCl<sub>4</sub> (74,7; 57), ցիքլոհեքսանի հետ (72,8; 54,0) և եռկոմպոնենտ խառնուրդ՝ ջրի և էթանոլի հետ (70,3 °C-ում, խառնուրդի բաղադրությունն ըստ զանգվածի այսպիսին է՝ էթիլացետատ 83,2%, ջուր 7,8%, էթանոլ 9 %)<ref name="ХЭ-5">{{Книга|автор=Присяжнюк 3. П|заглавие=Этилацетат|ответственный=ред. И. Л. Кнунянц и Н. С. Зефиров|издание=Химическая энциклопедия|место=Москва|издательство=Советская энциклопедия|год=1998|страницы=494|страниц=783|isbn=5-85270-310-9|язык=ru|том=5. Триптофан - Ятрохимия|ссылка часть=http://www.cnshb.ru/AKDiL/0048/base/R3/160003.shtm|часть=Этилацетат}}</ref>:
== Ստացում ==
Էթիլացետատը ստացվում է էթանոլի և քացախաթթվի անմիջական փոխազդեցությունից (Էսթերացման ռեակցիա):։
:: <math>\mathsf{CH_3COOH + C_2H_5OH \rightarrow CH_3COOC_2H_5 + H_2O}</math>
Լաբորատորիայում էթիլացետատը ստացվում է [[Էթանոլ|էթիլ սպիրտի]] ացետատացումից՝ ացետիլքլորիդի կամ [[Քացախաթթվի անհիդրիդ|քացախաթթվի անհիդրիդի]] միջոցով:միջոցով։
:: <math>\mathsf{CH_3COCl + C_2H_5OH \rightarrow CH_3COOC_2H_5 + HCl}</math>
Էթիլացետատի ստացման արդյունաբերական եղանակը ընթանում է հետևյալ փուլերով.
# [[Էթիլ սպիրտ|Էթիլի սպիրտի]], [[Քացախաթթու|քացախաթթվի]] և [[Ծծմբական թթու|ծծմբական թթվի]] [[Թորում|թորում]]:։
# Կետենով (կարբոմեթիլեն, էթենոն) էթիլ սպիրտի մշակում:մշակում։
# Էթիլ սպիրտի դեհիդրատացիա բարձր ջերմաստիճանում, ճնշման տակ <ref>Меньщиков В. А., Семенов И. П. Разработка процесса получения этилацетата дегидрированием этанола // Катализ в промышленности, № 5, 2012. — с. 32-36.</ref>:։
# Տիշչենկոյի ռեակցիա՝ էթիլացետատի ստացումը ացետալդեհիդից ալյումինի ալկոհոլյատի առկայությամբ:առկայությամբ։
: <math>\mathsf{2CH_3CHO \rightarrow CH_3COOC_2H_5}</math>
== Կիրառություն ==
Էթիլացետատը լայնորեն կիրառվում է որպես [[լուծիչ]]՝ ցածր գնի, քիչ թունավորության, և տանելի հոտի շնորհիվ:շնորհիվ։ Որոշ լուծիչների՝ պոլիուրետանի, նիտրոցելյուլոզի, ացետիլցելյուլոզի, ճարպերի, ոսկերի նման կիրառվում է տպագրական տախտակները մաքրելու համար:համար։ Էթիլացետատի և սպիրտի խառնուրդը կիրառվում է արհեստական կաշվի արտադրությունում:արտադրությունում։ 1986 թվականին էթիացետատի տարեկան համաշխարհային արտադրությունը կազմել է 450-500 հազար տոննա, իսկ 2014 թվականին՝ 3,5 միլիոն տոննա:տոննա։
Միջատաբանության (էնտոմոլոգիա) մեջ կիրառվող ամենատարածված միջատասպան թույներից մեկն է:է։ Էթիլացետատի գոլորշու մեջ սպանված միջատներն ավելի փափուկ և հեշտ մշակվող են դառնում, քան [[Քլորոֆորմ|քլորոֆորմի]] գոլորշիում մշակվածները:մշակվածները։
Ունենալով մրգային հոտ հանդիսանում է մրգային էսենցիայի բաղադրիչ:բաղադրիչ։ Գրանցված է որպես սննդային հավելում E1504 (բուրահաղորդիչ):։ Ավելացվում է [[Օղի|օղու]] բաղադրության մեջ (կամ էլ առաջանում է էթիլ սպիրտի մեջ քացախաթթու կամ քացախաթթվի աղեր ավելացնելիս) սպիրտի համը և հոտը մեղմելու համար<ref>[http://library.nuft.edu.ua/ebook/file/techiobpro.pdf Ильина Е. В., Макаров С. Ю., Славская И. Л. ''Технология и оборудование для производства водок и ликёроводочных изделий''] // Учебное пособие — М.: ДеЛи плюс, 2013. — 492 с. ISBN 978-5-905170-40-9 С. 24, 27, 92, 102—104, 118.</ref>:։
=== Լաբորատոր կիրառություն ===
Էթիլացետատը հաճախ կիրառվում է լուծազատման, ինչպես նաև [[Քրոմատագրաֆիա|քրոմատոգրաֆիայի]] մեջ:մեջ։ Որպես լուծիչ հազվադեպ կիրառվում է այն ռեակցիաներում, որոնք հակված են [[Հիդրոլիզ|հիդրոլիզվելու]] և տրանսէստերիֆիկայի:տրանսէստերիֆիկայի։
Կիրառվում է ացետոքացախաթթվական էսթերի ստացման մեջ<ref>Органикум. Том 2. Москва, Мир, 1992, с. 180.</ref>:։
: <math>\mathsf{2CH_3COOC_2H_5 \rightarrow CH_3COCH_2COOC_2H_5}</math>
== Մաքրում և չորացում ==
Վաճառվող էթիլացետատը պարունակում է ջուր, սպիրտ և քացախաթթու:քացախաթթու։ Այս խառնուրդներից ազատվելու համար նախ լվանում են հավասար քանակությամբ 5 %-անոց նատրիումի կարբոնատի լուծույթով, չորացնում կալցիումի քլորիդով, ապա թորում են:են։ Խոնավությունից պաշտպանելու համար էթիլացետատը մշակում են ֆոսֆորական թթվի անհիդրիդով, ֆիլտրում և թորում են:են։ Մոլեկուլային մաղի միջոցով ջրի պարունակությունը կարելի է նվազեցնել մինչև 0,003%:։
== Աշխատանքի անվտանգություն ==
Աշխատանքային տարածքի օդում էթիլացետատի սահմանային թույլատրելի կոնցենտրացիան 50 մգ/մ<sup>3</sup> է (միջին 8 ժամյա աշխատանքային օրվա համար և առավելագույնը 200 մգ/մ<sup>3</sup> մեկ անգամվա համար)<ref name="ГН-2-2-5-3532-18">{{Книга|автор=''(Роспотребнадзор)''|заглавие=ГН 2.2.5.3532-18 «Предельно допустимые концентрации (ПДК) вредных веществ в воздухе рабочей зоны»|ответственный=утверждены Попова, Анна Юрьевна|А.Ю. Поповой|место=Москва|год=2018|страницы=164|страниц=170|язык=ru|ссылка=https://www.rospotrebnadzor.ru/documents/details.php?ELEMENT_ID=9967|часть=№ 2428. Этилацетат (уксусной кислоты этиловый эфир). |серия=Санитарные правила}}</ref>:։ Սակայն որոշ տվյալների համաձայն հոտի ընկալումը մի խումբ մարդկանց մոտ միջինում կարող է հասնել օրինակ 1120 մգ/մ³<ref>{{Статья|автор=Janicek G., V. Pliska, and J. Kubátová|заглавие=Olfactometric Estimation of the Threshold of Perception of Odorous Substances by a Flow Olfactometer|язык=cs|издание=Československá hygiena|год=1960|issn=0009-0573|место=Praha|volume=5|pages=441–447}}</ref>: Առանձին մարդկանց մոտ այն կարող է լինել ավելի բարձր քան միջին ցուցանիշը:ցուցանիշը։ Էթիլացետատից պաշտպանվելու համար պետք է ընտրել ավելի արդյունավետ տեխնոլոգիաներ և կոլեկտիվ անվտանգության մեթոդներ:մեթոդներ։
Մկների համար [[LD50|LD<sub>50</sub>]]-ը 11,6 գ/կգ է, ցուցաբերելով ցածր թունավորություն:թունավորություն։ Էթիլացետատի գոլորշիները գրգռում են աչքի լորձաթաղանթը և շնչառական ուղիները:ուղիները։ Մաշկի վրա ազդելիս առաջացնում է [[մաշկաբորբ]] (դերմատիտ) և [[էկզեմա]]:։ Աշխատավայրում օդում էթիլացետատի սահմանային թույլատրելի կոնցենտրացիան 200 մգ/մ<sup>3</sup> է, բնակեցված տարածքում՝ 0,1 մգ/մ³<ref>[http://www.dioxin.ru/doc/gn2.1.6.1338-03.htm Предельно допустимые концентрации (ПДК) загрязняющих веществ в атмосферном воздухе населенных мест]</ref>:
Բոցավառվում է — 2°C-ում, — 400 °C-ում ինքնաբոցավառվում է, օդում էթիլացետատի գոլորշու պայթյունի դեպքում ԹՍԿ-ն կազմում է 2,1—16,8 % (ըստ ծավալի):։
Տեղափոխելիս պահպանել անվտանգության կանոնները համաձայն ADR (ADR) վտանգի դաս 3-ին, ՄԱԿ-ի 1173 գրանցման կոդին:կոդին։
== Գրականություն ==
| 