«Դենիզլիի մարզ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ →‎Աշխարհագրություն: մանր-մունր oգտվելով ԱՎԲ
չ Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589)
Տող 60.
|ծանոթագրություններ =
}}
'''Դենիզլիի մարզ''' ({{lang-tr|Denizli ili}}, վարչական միավոր [[Թուրքիա]]յի արևմուտքում՝ [[Եգեյան տարածաշրջան]]ում:ում։
 
== Աշխարհագրություն ==
Դենիզլիի մարզը գտնվում է Փոքր Ասիայի արևմուտքում, սահմանակցում է հետևյալ մարզերով. [[Ուշաքի մարզ|Ուշաք]] (հյուսիս), [[Աֆյոնքարահիսարի մարզ|Աֆյոնքարահիսար]], [[Բուրդուրի մարզ|Բուրդուր]] և [[Ըսփարթայի մարզ|Ըսփարթա]] (արևելք), [[Այդընի մարզ|Այդըն]] և [[Մանիսայի մարզ|Մանիսա]] (արևմուտք), [[Մուղլայի մարզ|Մուղլա]] (հարավ):։
 
Տարածքի մոտավորապես 28-30% -ը հարթավայրային է, 25% -ը բարձր սարահարթեր, իսկ 47%-ը՝ լեռնային:լեռնային։ Հոնազ լեռը (2571 մետր) ամենաբարձրն է ինչպես մարզում, այնպես էլ Փոքր Ասիայի արևմուտքում:արևմուտքում։ Ամենամեծ լիճը [[Աջըգյոլ (լիճ)|Աջըգյոլ]]ն է:է։ Այդ աղի լիճը հարուստ է նաև արդյունաբերական աղերով ([[նատրիումի սուլֆատ]]):։ Մեծ Մենդերես գետի աղբյուրների մոտ կան բիկարբոնատներ և սուլֆատներ:սուլֆատներ։ Քըզըլդերե քաղաքում կա ևս մեկ տաք աղբյուր՝ 200˚C ջերմությամբ:ջերմությամբ։ Երկրաջերմային գոլորշու աղբյուրը տարածաշրջանում առաջին անգամ հայտնաբերվել է 1965 թվականին՝ հորատման աշխատանքների ընթացքում:ընթացքում։ Այսօր կա երկրաջերմային գոլորշուց էլեկտրաէներգիա արտադրող էլեկտրակայան:էլեկտրակայան։ Երկրաջերմային էներգիայի աղբյուրի միայն 11%-ը օգտագործվում է էլեկտրաէներգիա արտադրելու համար, և դրա 89%-ը, որը թափվում է Մեծ Մենդերես, աղբյուրի շրջանում 150 °C է (մոտավորապես նույնչափ էներգիա, որ հավասար է 35,000-40,000 տոննա բենզինի):։
 
Կլիման մեղմ է, լեռներում՝ երբեմն սառը:սառը։ Ամռանը ջերմաստիճանը կարող է բարձրանալ մինչև 55 °C, իսկ ձմռանը՝ մինչև -5 °C: Տեղումների քանակը մոտ 80 օր է, հիմնականում՝ ձմռանը:ձմռանը։
 
== Պատմություն ==
Դենիզլիի մարզի տարածքը բնակեցված է եղել հնագույն ժամանակներից:ժամանակներից։ Այստեղ առաջին բնակավայրերը ([[Լիկուսի Լաոդիկեա]], [[Մեանդրի Տրիպոլիս]], [[Կոլոսսա]]) կառուցվել են մ.թ.ա. 2-րդ հազարամյակի ընթացքում՝ [[Խեթական պետություն|խեթերի]], ապա նրանց իրավահաջորդ [[լիդիա]]ցիների և [[փռյուգիա]]ցիների կողմից:կողմից։ Մ.թ.ա. 1-ին հազարամյակում այստեղ իրենց գերիշխանությունն են հաստատել [[Մարաստան|մարերը]], ապա և [[Աքեմենյան պետություն|պարսիկները]]:։ [[Ալեքսանդր Մակեդոնացի|Ալեքսանդր Մակեդոնացու]] արշավանքներից հետո այստեղ սկսել է հունականության, ապա բյուզանդական դարաշրջանը, որը տևել է մոտ 1.5 հազարամյակ (մ.թ.ա. 4-րդ դար - մ.թ. 11-րդ դար):։ Մ.թ.ա. 2-րդ դարում հիմնադրվում է [[Հիերապոլիս]] քաղաքը, որն ի սկզբանե բնակեցվում է [[հրեաներ]]ով:ով։
 
11-րդ դար վերջից մարզի և ամբողջ Փոքր Ասիայի տարածքը նվաճվել էր թյուրքալեզու առաջնորդների կողմից:կողմից։ Տեղի հույն կամ հելլենացած բնակչությունն աստիճանաբար կորցնում է իր ինքնությունը, հայտնվում են բազմաթիվ թյուրքալեզու ցեղեր:ցեղեր։ [[Իկոնիայի սուլթանություն|Իկոնիայի սուլթանության]] թուլացումից հետո մարզի տարածքը հայտնվում է [[Այդընիներ]]ի թյուրքական (1300-1425) իշխանության տակ:տակ։ Օսմանյան պետության գերիշխանությունն այստեղ հաստատվել է 14-րդ դարի վերջից:վերջից։ Տարածքը մտել է [[Անատոլիայի կուսակալություն|Անատոլիայի կուսակալության]] (1393-1864) մեջ:մեջ։ Տարածքը մտել է [[Անատոլիայի կուսակալություն|Անատոլիայի կուսակալության]] (1393-1827), ապա [[Այդընի կուսակալություն|Այդընի կուսակալության]] (1827-1864) մեջ:մեջ։ 19-րդ դարի թանզիմաթի դարաշրջանում ստեղծվում է առանձին միավոր՝ [[Այդընի վիլայեթ]]ը:ը։
 
Դարեր շարունակ մարզը ղեկավարվել է թուրքերի կողմից:կողմից։ Բացառություն է կազմել [[Հույն-թուրքական պատերազմ (1919-1922)|հույն-թուրքական պատերազմում]] (1919-1922) մարզի նվաճումը, որը կարճ ժամանակ է տևել:տևել։ [[Թուրքիայի անկախության պատերազմ]]ում քեմալական զորքերն իրենց իշխանությունը հաստատել են ինչպես Դենիզլիում, այնպես էլ ամբողջ Փոքր Ասիայում:Ասիայում։ 1920-ական թվականներին ձևավորվել են ժամանակակից մարզերը, այդ թվում՝ Դենիզլին:Դենիզլին։
 
== Վարչական բաժանում ==
{{Հիմնական|Թուրքիայի շրջաններ}}
Մարզի տարածքը 12,321 կմ² է, բաժանվում է 19 շրջանների:շրջանների։ Դրանք են՝
{{Սյուն|2}}
# '''[[Դենիզլի]]''', {{lang-tr|Denizli}}
Տող 101.
{{Սյունակ ավարտ}}
 
Բնակչությունը հասել է 1,027,782 մարդու (2018 թվականի տվյալներով)<ref>"[http://www.citypopulation.de/Turkey-C20.html Population of provinces by years - 2000-2018]". Turkish Statistical Institute. Retrieved 9 March 2019.</ref>։ Կենտրոնը [[Դենիզլի]] քաղաքն է:է։ Այստեղ գործում է մարզի միակ՝ [[Փամուքքալեի համալսարան|Փամուքքալեի]] ({{lang-tr|Pamukkale}} համալսարանը, հիմնադրված 1992 թվականին:թվականին։
 
== Տնտեսություն ==
Մարզի եկամտի հիմնական աղբյուրներն են [[Գյուղատնտեսությունը Թուրքիայում|գյուղատնտեսությունը]] ու [[Զբոսաշրջությունը Թուրքիայում|զբոսաշրջությունը]]:։ Առավել հայտնի է մարզի թռչնաբուծական արտադրանքը (Դենիզլիի հավեր)՝ 3-3.5 կգ քաշով:քաշով։ Տեղացիներն ու արտասահմանցիները այցելում են մարզի տարբեր հնադարյան մշակութային կոթողներ, ինչպես նաև ջերմային աղբյուրներ:աղբյուրներ։ Մարզում պահպանվել են նաև սելջուկյան դարաշրջանի հուշարձաններ:հուշարձաններ։ Հիմնական օդային դարպասը [[Դենիզլիի Չարդաք օդանավակայան]]ն է:է։ Երկաթուղով կապված է [[Աֆյոնքարահիսար]]ի և [[Այդըն]]ի հետ, ավտոբուսային կապով՝ միջերկրածովյան [[Ֆեթհիե]] նավահանգստի:նավահանգստի։
 
== Պատկերասրահ ==