«Գուրիայի մարզ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589) |
|||
Տող 14.
'''Գուրիայի մարզ''' ({{lang-ka|გურიის მხარე՝ Գուրիիս մխարե}}), վարչական միավոր [[Վրաստան]]ի արևմտյան մասում։ Կենտրոնը [[Օզուրգեթ]] քաղաքն է։
Գուրիայի մարզի տարածքը 2 033 կմ² է, ըստ մեծության այն [[Վրաստանի մարզեր|Վրաստանի ամենափոքր մարզերից]] է։ Ներառում է 3 շրջան։ Բնակչությունը 2015 թվականի դրությամբ կազմել է 113 100 մարդ, միջին խտությունը՝ 55,5 մարդ/կմ²
== Անվանում==
«Գուրիա» անվանումն անգամ հանդիպվում է վրացական ժամանակագրությունում՝ Ջուանշեր անունով պատմիչի մոտ, [[800]] թվականին<ref name="Rapp">Rapp Stephen H. ''Studies In Medieval Georgian Historiography: Early Texts And Eurasian Contexts''. Peeters Bvba, 2003. p. 427. ISBN 90-429-1318-5.</ref>
== Պատմություն ==
Տող 23.
Ժամանակակից Գուրիայի մարզը ներառում է [[Պատմական Վրաստան]]ի գավառներից երկուսի՝ [[Իմերեթի թագավորություն|Իմերեթ]]ի և [[Լազիկե]]ի տարածքներ։ [[Հունական բանահյուսություն|Հունական բանահյուսության]] համաձայն, այստեղ է գտնվել [[Կոլխիդա]]յի թագավորությունը, և [[Յասոն]]ն իր [[արգոնավորդներ]]ի հետ այստեղ է եկել՝ [[Ոսկե գեղմ]]ին տիրանալու նպատակով։
[[Պատկեր:Natanebi river valley. View from Shemokmedi monastery.jpg|մինի|[[Նաթանեբ]] գետի հովիտ]]
Վաղ շրջանում Գուրիան չի եղել [[Վիրք]]ի մաս. այն հռոմեահպատակ Լազիկեի թագավորության տարածքն է եղել։ [[Վաղմիջնադարյան Վիրք|Վաղ միջնադարում]]՝ բյուզանդա-սասանյան հերթական պատերազմի (572-591) արդյունքում [[Հայաստանի երկրորդ բաժանում|Հայաստանի երկրորդ անգամ]] բաժանվել է երկու մասի։ Ժամանակակից Վրաստանի կենտրոնական ու արևելյան հատվածները, որոնք կազմում էին [[Վրաց մարզպանություն]]ը, որոշ ժամանակ անց նույնպես անցնում են [[Բյուզանդական կայսրություն|Բյուզանդական կայսրությանը]]
[[Զարգացած միջնադարյան Վրաստան|Զարգացած միջնադարում]] եղել է [[Աբխազիայի թագավորություն|Աբխազիայի թագավորության]], ապա՝ [[Վրացական թագավորություն|Վրացական թագավորության]] կազմում։ 1352 թվականից Վարդանիսձե-Դադիանի տոհմը Գուրիայում հասնում է ինքնուրույնության և հիմնում [[Գուրիայի իշխանություն]]ը՝ ներառելով հարավում գտնվող [[Աջարիա]]
Վրաց թագավորության անկումից հետո [[Վրաստանը ուշ միջնադարում|ուշ միջնադարում]] Գուրիան մտնում է [[Իմերեթի թագավորություն|Իմերեթի թագավորության]] մեջ, ապա գրավվում է [[Օսմանյան կայսրություն|օսմանյան զորքերի]] կողմից։ 1828-1829 թվականների [[Ռուս-թուրքական պատերազմ (1828-1829)|ռուս-թուրքական պատերազմի]] արդյունքում Գուրիան մտել է [[Ռուսական կայսրություն|Ռուսական կայսրության]] կազմի մեջ։
Վարչականորեն Գուրիան սկզբում մտել է [[Վրացա-Իմերեթական նահանգ]]ի, ապա՝ [[Քութայիսի նահանգ]]ի մեջ։ 1905-1906 թվականներին այստեղ գոյություն է ունեցել [[Գուրիայի Հանրապետություն]]
[[Վրացական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|Վրացական ԽՍՀ]] (1921-1990) կառավարման տարիներին տարածքը բաժանված է եղել շրջանների։ Մարզկենտրոն [[Օզուրգեթ]]ը 1929-1991 թվականներին կոչվել է «Մախարաձե»
== Աշխարհագրություն ==
[[Պատկեր:GeorgiaGuriateaplnatation.jpg|մինի|Թեյի պլանտացիա Գուրիայում]]
Գուրիայի մարզը Վրաստանի հարևան երկրների հետ ընդհանուր սահմաններ չունի։ Հյուսիսում սահմանակցում է [[Ռաճա-Լեչխում և Քվեմո Սվանեթ]], արևելքում՝ [[Իմերեթի մարզ|Իմերեթ]], հարավ-արևելքում՝ [[Սամցխե-Ջավախք]] մարզերին։ Հարավում գտնվում է [[Աջարիայի Ինքնավար Հանրապետություն]]
Գուրիան գրեթե ամբողջությամբ ընկած է [[Ռիոնի դաշտավայր]]
Մերձարևադարձային ծովափնյա կլիման նպաստում է [[Գյուղատնտեսություն|գյուղատնտեսության]] զարգացմանը։ Դարեր ի վեր այստեղ զբաղվել են [[Անասնապահություն|անասնապահությամբ]] ու [[Երկրագործություն|երկրագործությամբ]], զարգացած է եղել խաղողագործությունը և թեյի մշակումը։
Վարչականորեն մարզը բաժանված է 3 [[Վրաստանի շրջաններ|շրջանի]]
== Բնակչություն ==
2015 թվականի հունվարի 1-ի դրությամբ մարզի բնակչությունը 113 100 մարդ էր<ref name="оценка">{{cite web|url=http://www.geostat.ge/cms/site_images/_files/english/population/01%20Population%20by%20municipalities%20for%20the%20beginning%20of%20the%20year.xls|title=Численность населения краёв и муниципалитетов Грузии на начало года в 2005—2015 гг.|publisher=[http://www.geostat.ge/index.php?action=page&p_id=473&lang=eng Национальная статистическая служба Грузии]|accessdate=1 мая 2015}}{{ref-en}}</ref>, իսկ դրանից մեկ տարի առաջ՝ 2014 թվականի հունվարի 1-ին 138 800 մարդ<ref name="янв.2014">[http://www.geostat.ge/cms/site_images/_files/english/population/01%20Population%20by%20municipalities%20for%20the%20beginning%20of%20the%20year.xls Վրաստանի բնակչությունն ըստ շրջանների՝ 2004-2014 թվականների դրությամբ: Վերցված է Վրաստանի վիճակագրության դեպարտամենտի տվյալներից] {{ref-en}}</ref>
Մարզի բնակչությունը [[Վրաստանի մարդահամար (2014)|2014 թվականի մարդահամարի տվյալներով]] 113 221 մարդ էր<ref name="Перепись2014">{{cite web|url=http://www.geostat.ge/cms/site_images/_files/english/population/According%20to%20preliminary%20results%20of%20the%202014%20population%20census%20Final.pdf|title=Предварительные итоги переписи населения Грузии 2014|publisher=Национальная статистическая служба Грузии|accessdate=1 мая 2015}}{{ref-en}}</ref>, իսկ [[Վրաստանի մարդահամար (2002)|2002 թվականի մարդահամարի տվյալներով]]՝ 143 357 մարդ (կազմում էր երկրի բնակչության 3,3 %-ը)։
|