«Բուլղարիայի թագավորություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Բուլղարիայի թագավորություն''' ({{lang-bg|Царство България}}, ''Ցարստվո Բուլղարիա''), նաև անվանում են '''Բուլղարիայի ցարություն''' կամ '''Երրորդ բուլղարական ցարություն''':։ Եղել է [[սահմանադրական միապետություն]], որը հիմնադրվել է 1908 թվականի հոկտեմբերի 5-ին երբ բուլղարական պրինցիպալատը դարձավ թագավորություն:թագավորություն։ [[Ֆերդինանդ I (Բուլղարիայի թագավոր)|Ֆերդինանդ I]]-ը թագադրվեց որպես [[Ցար]] համաձայն անկախության հռչակագրի, որով Բուլղարիան անկախացավ [[Օսմանյան կայսրություն]]ից:ից։

Երկիրը իր կողմից մղված պատերազմներում ստացել էր "Բալկանյան [[Պրուսիա]]" մականունը:մականունը։ Մի քանի տարում Բուլղարիայի բանակը հասել էր մեկ միլիոնի, 5 միլիոն բնակչության պայմաններում և մյուս տասնամյակում (1910–1920 թվականներ) այն ներքաշվեց երեք պատերազմներում` [[Առաջին Բալկանյան պատերազմ|Առաջին]] ու [[Երկրորդ Բալկանյան պատերազմ|Երկրորդ]] [[Բալկանյան պատերազմներ]]ում և [[Առաջին համաշխարհային պատերազմ]]ում:ում։ Առաջին համաշխարհային պատերազմից հետո բուլղարական բանակը մասնատվեց և բոլոր պլանները միավորել բուլղարաբնակ տարածքները չիրագործվեցին:չիրագործվեցին։ Չանցած երկու տասնամյակ Բուլղարիան նորից մտավ պատերազմի մեջ բուլղարական հողերի միավորմեան համար, որպես [[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]ի մասնակից և նորից դարձավ պարտվող կողմ, մինչև որ փոխվեց Դաշնակիցների կողմը 1944 թվականին:թվականին։ 1946 թվականին Բուլղարիայի ցարը արտաքսվեց և թագավորությունը դարձավ [[Բուլղարիայի ժողովրդական հանրապետություն]]:։

Չնայած Բուլղարիայի նահանգի հիմնադրմանը 1878 թվականին և Բուլղարիայի վերահսկողությանը Արևելյան Ռումելիայի նկատմամբ, 1885 թվականին բալկաններում ապրող բուլղարացիներից շատերը մնում էին Օսմանյան կայսրության ենթակայության տակ, հատկապես Մակեդոնիայում:Մակեդոնիայում։ Մակեդոնիայի նկատմամբ հավակնություններ ուներ նաև [[Սերբիայի թագավորություն|Սերբիան]] և [[Հունաստանի թագավորություն|Հունաստանը]]:։ Այսպիսով սկսվեց եռակողմ հակամարտություն այս տարածքնի նկատմամբ, ինչը տևեց մինչև [[Առաջին համաշխարհային պատերազմ]]ը:ը։ 1908 թվականին Մեծ տերությունների աջակցությամբ Բուլղարիայի թագավորությունը անկախացավ, Ֆերդինանդ ցարի գլխավորությամբ:գլխավորությամբ։

1911 թվականին ազգայնական վարչապետ [[Իվան Գեշով]]ը հայտարարեց Հունսատանի և Սերբիայի հետ դաշնության կնքման մասին, որը պետք է հարձակվեր Օսմանյան կայսրության վրա:վրա։

1912 թվականին Սերբիան և Բուլղարիան կքնեցին գաղտնի դաշնության պայմանագիր և 1912 թվականի մայիսին նույնատիպ պայմանագիր կնքեցին նաև Հունաստանի հետ:հետ։ Չեռնոգորիան նույնպես հետագայում միացավ դաշնությանը:դաշնությանը։ Դաշնությամբ Մակեդոնիան և [[Թրակիա]]ն պետք է բաժանվեր դաշնակիցների միջև, չնայած հստակ բաժանման վերաբերյալ համաձայնություններ չեղան:չեղան։ Երբ օսմանցիները հրաժարվեցին բարեփոխումներ իրականացնել վիճելի տարածքներում 1912 թվականի հոկտեմբերին բռնկվեց [[Առաջին բալկանյան պատերազմ]]ը:ը։

[[Առաջին Բալկանյան պատերազմ]]ի սկզբնական փուլում Դաշնակիցները հաղթանակներ տարան [[Թրակիա]]յում և [[Մակեդոնիա (շրջան)|Մակեդոնիայում]]:։ Մեկ ամսվա ընթացքում բուլղարացիները ստիպեցին թուրքերին նահանջել [[Ստամբուլ|Կոստանդնուպոլսից]] ընդամենը 40 կիլոմետր հեռավորության վրա, միաժամանակ պարտություն կրեցին սերբերից և հույներից<ref name="Hall1">Hall, The Balkan Wars... pp.43, 66–67</ref>:։ Կարճ հրադադարը ոչինչ չտվեց և ռազմական գործողությունները վերսկսվեցին 1913 թվականի հունվարին:հունվարին։ Օսմանյան բանակի հիմնական հակագրոհը տեղի ունեցավ բուլղարացիների ուղղու2յամբ դեպի Ադրիանապոլիս, սակայն նորից բուլղարացիների կողմից պարտություն կրելով, օսմանցիները վերադարձան հաշտության սեղանին:սեղանին։ Մինչդեռ բուլղարական բանակը շարունակում էր հաղթարշավը, նոր վտանգ առաջացավ հյուսիսից:հյուսիսից։ Ռումինիան տարածքային պահանջներ ներկայացրեց Բուլղարիային, որպեսզի չեզոք մնա այս պատերազմում<ref name="Crampton5">Crampton, pg.133</ref>:։ [[Սանկտ Պետերբուրգ]]ում կայացած կոնֆերանսի ընթացքում փորձվեց հարթել Բուլղարիայի և Ռումինիայի հարաբերությունները` Ռումինիային զիջելով բուլղարական քաղաք [[Սիլիստրա]]ն, սակայն այս որոշումը չգոհացրեց երկու կողմերին, արդյունքում հարաբերությունները գնալով վատացան<ref name="Hall0">Hall, The Balkan Wars... pp.97</ref>:։

Պատերազմը պաշտոնապես ավարտվեց 1913 թվականի [[Լոնդոնի պայմանագիր (1913)|Լոնդոնի պայմանագրով]], որով Միդիա-Էնոս գծից արևմուտք բոլոր օսմանյան տարածները բացառությամբ Ալբանիայի անցան դաշնակիցներին<ref name="Crampton4">Crampton, pg.134</ref><ref name="Hall2">Hall, The Balkan Wars... pp.111</ref>:։

Նախկին օսմանյան տարածների բաժանումը դաշնակիցների միջև վեճերի առիթ հանդիսացան և արդյունքում [[Բալկանյան լիգա]]ն կազմալուծվեց:կազմալուծվեց։ Գեշով չհասնելով իր հիմնական նպատակին, որը Բուլղարիան նպատակադրել էր մինչև պատերազմը տարածքային առումով հրաժարական տվեց:տվեց։ Նրան փոխարինեց [[Ստոյան Դանև]]ը<ref name="Hall6">Hall, The Balkan Wars... pp.102</ref>:։ Նոր կառավարությունը չէր ցանկանում զիջել բուլղարաբնակ տարածները Մակեդոնիայում, նույնը չէին անում սերբերը և հույները:հույները։ Ռուսաստանը, որը հանդիսանում էր Բալկանյան լիգայի հովանավորը, անկարող էր վերահսկել հարաբերությունները նախկին դաշնակիցների միջև:միջև։ Ռուսական դիվանագիտության անհաջողությունը հաղթանակ էր Ավստրո-Հունգարիայի համար, ում ձեռք էր տալիս Բալկանյան երկրների միջև պատերազմը:պատերազմը։ Հունիսին Բուլղարիայի կառավարությունը խնդրեց Գլխավոր շտաբին սկսել ագրեսիվ գործողություն կամ զորահավաք կազմակերպել 10 օրվա ընթացքում:ընթացքում։ Բուլղարիայի գլխավոր հրամանատարությունը մտահոգված էր Սերբիայի և Հունաստանի նոր դաշինքի կառուցման հարցում, ինչպես նաև բանակում տիրող դժգոհություններից, որը սկսվել էր դեռ 1912 թվականի սեպտեմբերից:սեպտեմբերից։ Դանևը պատրաստվում էր մեկնել Ռուսաստան, որտեղ պետք է քննարկեր Ցար Ֆերդինանդի և գեներալ [[ՄիԽայիլ Սավով]]ի որոշումները հարձակվել Սերբիայի և Հունաստանի վրա և հետ բերել տարածքները Մակեդոնիայում<ref name="Stavrinos">Stavrinos pg.539</ref>:։ Դանևը հրամայեց Սավովին չսկսել ռազմական գործողություններ, և նա համաձայնվեց, չնայած մինչ այդ Ցարը հրամայել էր հակառակը:հակառակը։ Սերբերը և հույները այնուամենայնիվ չկորցրեցին պահը և պատերազմ հայտարարեցին Բուլղարիային<ref name="Stavrinos">Stavrinos pg.539</ref>:։ Ունենալով տարածքային պահանջներ [[Հարավային Դոբրուդիա]]յի հարցում` Ռումինան նույնպես պատերազմ հայտարարեց Բուլղարիային:Բուլղարիային։ Ռումինիային միացավ նաև Օսմանյան կայսրությունը, որը ցանկանում էր վերադարձնել [[Արևելյան Թրակիա]]ն<ref name="Hall8">Hall, The Balkan Wars... pp.117–119</ref>:։

[[Երկրորդ Բալկանյան պատերազմ]]ի բռնկումից հետո վատթարացան Բուլղարիայի և Ռուսաստանի հարաբերությունները, իսկ Դանևի կառավարությունը հրաժարական տվեց մի քանի ճակատամարտերում պարտությունից հետո:հետո։ Նոր լիբերալ կոալիցիոն կառավարությունը [[Վասիլ Ռադոսլավով]]ի գլխավորությամբ անմիջապես սկսեց խնդրի լուծման դիվանագիտական ճանապարհը և օգնություն խնդրեց Ավստրո-Հունգարիայից<ref name="Hall7">Hall, The Balkan Wars... pp.118–119</ref>:։ Սերբերի և հույների հետ հարաբերություններ հաստատել չհաջողվեց, սակայն Ռումինային Հարավային Դոբրուդիայի զիջումը համուզեց նրանց նստել խաղաղության սեղանի շուրջ:շուրջ։ Միևնույն ժամանակ Բուլղարական բանակը հակագրոհի անցավ սերբական և բուլղարական ճակատներով:ճակատներով։ Բուլղարական զորքերը գրեթե կազմալուծել էին հունական բանակը, սակայն քանի որ ռումինացիները մայրաքաղաք [[Սոֆիա]]յից մի քանի կիլոմետր հեռավորության վրա էին, իսկ թուրքերը հարմար դիրք ունեին նվաճելու ամբողջ հարավ արևմտյան Բուլղարիան, բուլղարացիները ստիպված հաշտություն խնդրեցին 1913 թվականի հուլիսին<ref name="Hall9">Hall, The Balkan Wars... pp.120–122</ref>:։

Ռազմական գործողությունների ավարտից հետո Բուխարեստում սկսվեցին հաշտության քննարկումները:քննարկումները։ Բուլղարիան մնացել էր լքված իրավիճակում մասնակի Ռուսաստանի և Ավստրո-Հունգարիայի աջակցությամբ, որոնք ստիպեցին ստորագրել [[Բուխարեստի պայմանագիր (1913)|Բուխարեստի պայմանագիրը]] 1913 թվականին<ref name="Hall10">Hall, The Balkan Wars... pp.123–125</ref>:։ Պայմանագրով Բուլղարիան կորցրեց Հարավային Դոբրուդիան և Մակեդոնիայի մեծ մասը, որը նախապես Լոնդոնի պայմանագրով անցել էր Բուլղարիային, ինչպես նաև [[Կավալա]] քաղաքը:քաղաքը։

Օսմանյան կայսրության հետ խաղաղությունը պետք է կնքվեր երկողմ պայմանագրով:պայմանագրով։ Բուլղարացի դիվանագետները գտնում էին, որ [[Ադրիանապոլիս|Ադրիանապոլսի]] և [[Արևելյան Թրակիա]]յի հարցը կարգավորված էր միջազգային պայմանագրերով համաձայն Լոնդոնի պայմանագրի, սակայն այս տեսակետը աջակցություն չստացավ Մեծ տերությունների կողմից, որոնք չէին ցանկանում ճնշում գործադրել Օսմանյան կայսրության վրա:վրա։ Արդյունքում կնքվեց Կոստանդնուպոլսի պայմանագիրը 1913 թվականին, որով Օսմանյան կայսրությանը վերադարձվեց Առաջին Բալկանյան պատերազմի ընթացքում Բուլղարիայի կողմից նվաճված տարածքների մեծ մասը:մասը։