«Արևապաշտություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589)
Տող 26.
Հունական դիցարանը ամենաուսումնասիրված դիցարաններից մեկն է, դիցարանում արևի աստվածը կրում է Հելիոս անունը։ Հելիոս (հին․նունարենἭλιος, Ἠέλιος) հին հունական դիցաբանության մեջ Հելիոսը զավակն է Տինան Հիպերիոնաի, եղբայրն է Սելենի և էոսի։ Նույնացվել է Ապոլոնի [http://dugward.ru/library/zelinskiy/zelinskiy_istoria_antichnoy_kultury.html#a051] հետ և ստացել է Ֆեբոս անունը։ Ընդհանուր առմամբ հայտնի է հինգ Հելիոս Զևսի որդին և Էֆիրի թոռը, Հիպերոնի որդին, Հեփեստոսի որդին և թոռը Նիլի Հելիոպոլի, Ականֆոնի սերունդ և Ռոդոսացիների նախահայր, հայրը կոլխիդացի էտաի և Կիրկի ։ Ապոլլոն (հին․նունարենἈπόλλων), մականունը Ֆեբ՝ «ճառագայթող, փայող»։ Ֆեբ մականունը խորհրդանշում է նրա արևի ճառագայթները, հովանավորում էր արվեստը։ Համաձայն ընդունված տեսակետի նա հայտնի էր նաև Փոքր Ասիայում որպես Ապպալիունաս <ref>А. А. Тахо-Годи.«Греческая мифология».— ООО «Издательство ОСТ», 2002. SBN 5-17-014097-5.</ref> ։
== Հայոց Արևապաշտություն ==
Վերջին 200 տարվա ընթացքում հայտնաբերված հնագիտական նյութերը հաստատում են, որ Արևապաշտությունը հայոց բարձրավանդակում նվազագույնը ունի 12 000 տարվա պատմություն։ Մեր տարածաշրջանում Արևապաշտության հետ կապված այսօր հայտնի է երեք վաղնջենական կենտրոններ՝ [[Պորտասար]], Զորաց Քարեր [http://www.magaghat.am/2016/10/%D5%A1%D6%80%D5%A5%D6%82%D5%AB-%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D6%81-%D5%A5%D6%80%D5%AF%D5%AB%D6%80%D5%A8-%D5%BA%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%BD-%D5%B0%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170426073415/http://www.magaghat.am/2016/10/%D5%A1%D6%80%D5%A5%D6%82%D5%AB-%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D6%81-%D5%A5%D6%80%D5%AF%D5%AB%D6%80%D5%A8-%D5%BA%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%BD-%D5%B0%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82/ |date=2017-04-26 }} և Տաթև [http://www.magaghat.am/2017/03/%d5%bf%d5%a1%d5%a9%d5%a5%d6%82%d5%ab-%d5%b3%d5%b8%d5%b3%d5%be%d5%b8%d5%b2-%d5%bd%d5%b5%d5%a1%d5%b6-%d5%a3%d5%a1%d5%b2%d5%bf%d5%b6%d5%ab%d6%84%d5%a8-%d5%bf%d5%a5%d5%bd%d5%a1%d5%af%d5%a5%d5%bf/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170514155705/http://www.magaghat.am/2017/03/%D5%BF%D5%A1%D5%A9%D5%A5%D6%82%D5%AB-%D5%B3%D5%B8%D5%B3%D5%BE%D5%B8%D5%B2-%D5%BD%D5%B5%D5%A1%D5%B6-%D5%A3%D5%A1%D5%B2%D5%BF%D5%B6%D5%AB%D6%84%D5%A8-%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A5%D5%BF/ |date=2017-05-14 }}։ Արիական աշխարհի իմաստասերները <ref>М.Элиаде, ИСТОРИЯ ВЕРЫ И РЕЛИГИОЗНЫХ ИДЕЙ, ТОМ ПЕРВЫЙ, ОТ КАМЕННОГО ВЕКА ДО ЭЛЕВСИНСКИХ МИСТЕРИЙ</ref> վստահ էին Արևը կենտրոնում է, իսկ մնացած մոլորակները պտտվում են Արևի շուրջ և բնության բոլոր փոխակերպումները հիմնականում կապված են Արևի ցիկլերի հետ։ Արիական մարդու իմաստասիրության բնական առանցքը կազմում է Արևապաշտությունը և Բնապաշտությունը <ref name="ReferenceA">Tom Harpur, «The Pagan Christ» 2004 ISBN 0-88762-145-7</ref> ։ Սանասարը նայելով երկինք և ցույց տալով ԱՐԵՎԻՆ հարցնում է. «Բա էս վերին տեխինն ի՞նչ ա»; Բաղդասարը պատասխանում է. «Կա՛ չկա՛ սա (ԱՐԵՎԸ) աստված ա:ա։ Անպայման մենք պտի ավտանք աստված (ԱՐԵՎԻՆ)»<ref>http://armenianhouse.org/sasuntsi-david/preface.html, Սասնա Ծռեր</ref>։
 
Արևապաշտությունը հայոց իմաստասիրության մեջ հատուկ ընկալում է ձևավորել իրերի աշխարհի, բնության, փոխհարաբերությունների նկատմամբ։ Այդ հայացքների առանցքն է հանդիսանում հինգի դրույթները։ Այդ հինգ դրույթների կրոնածիսական փիլիսոփայության կենտրոնն էր [[Համադան|Հինգմադանա]] քաղաքը։
Տող 40.
'''Հինգերորդ դրույթ՝''' Բարեպաշտություն, ամրագրում է մարդու բացառիկ իրավունքը և ամրագրում է այն ամենը ինչ կատարվում է պիտի բարություն բերի բոլորին։
 
Խորենացին նշում է, որ Վաղարշակ թագավորը «Արմավիրում մեհյան շինելով` արձաններ է կանգնեցնում իր նախնիների, ինչպես և արեգակի և լուսնի պատկերներով» այնուհետև նշում է, որ Արշակ թագավորի զինակից Վարդանը երդվում էր թագավորի արևով<ref>Մ․ Խորենացի. Հայոց պատմություն, էջ 188:188։</ref>։ Միջնադարի մեծ մտածող [[Գրիգոր Մագիստրոս Պահլավունի|Գրիգոր Մագիստրոսը]] ԺԱ դարի կեսերին գրում էր, որ արևապաշտներն իրենց արևորդի անվանելով, թեև արտաքնապես քրիստոնյա էին ձևանում, բայց մնացել էին հին կրոնին:կրոնին։ Արեգակի ֆետիշի տարածված լինելու մասին է խոսում հին հայկական մի շարք անձնանունների ու տեղանունների կապը Արեգակի հետ:հետ։ Հայոց տոմարի 8-րդ ամիսը ևս կոչվել է Արեգ <ref>Ա․Շիրակացի. Մատենագրություն, Երևան, 1979, էջ 256–257</ref>, որը տևել է մարտի 9-ից ապրիլի 7-ը:ը։ Միջնադարի մեծ իմաստասեր [[Գրիգոր Տաթեւացի|Գրիգոր Տաթևացին]] իր «Գիրք հարցմանց» հանրագիտարանում գրում է, որ Արեգը Հայկի դուստրերից մեկի անունն էր:էր։ Նույն կարծիքին են նաև [[Անանիա Շիրակացի|Ա.Շիրակացին]] և Հ. Իմաստասերը:Իմաստասերը։ Արեգ ամսանունը Արև բառից են ծագեցնում նաև [[Ղևոնդ Ալիշան|Ղ. Ալիշանը,]] [[Հրաչյա Աճառյան|Հր. Աճառյանը]] և ուրիշներ:ուրիշներ։ Արեգ է կոչվել նաև բոլոր ամիսների 1-ին օրը:օրը։ Ա. Կ. Տրևերը գրում է, որ Գառնիի տաճարը «…նվիրված է եղել Արևի աստծու պաշտամունքին, հնարավոր է, որ այդ աստվածությունը ժողովրդի մեջ դեռևս կրում էր Արեգ անունը, իսկ Արշակունիների թագավորական առօրյա կենցաղում կոչվում էր Միհր, այսինքն՝ Միթրա» <ref>«Очерки по истории культуры древней Армении», Москва - Ленинград, Издательство АН СССР, 1953․ Նշվ. աշխ., էջ 67</ref>։Հայոց Արևապաշտակն համակարգը ամբողջովին վերականգնված է և հոդվածաշարը հրապարակված է <ref>Ա.Մկրտչյան,
03.04.2016թ. «Լուսանցք» թիվ 11-18 (405), 2016թ.</ref>։ Թոմ Հարպուրը կարծում էր, որ Հիսուսը հանդիսանում է արևապաշտության շարունակողը<ref name="ReferenceA"/> ։