«Ահմադ Շահ Մասուդ»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Ահմադ Շահ Մասուդ''' ({{lang-prs|احمد شاه مسعود}} - ''Ahmad Šāh-e Mas'ūd'', {{ԱԾ}}), մոջահեդների դաշտային հրամանատար, [[Աֆղանստան]]ի պաշտպանության նախարար ([[1992]]-[[1996]]), հայտնի է նաև փանջշերյան առյուծ մականվամբ։ Մասուդ՝ արաբերենից նշանակում է երջանիկ, ինչին նա արժանացել է Աֆղանստանի իսլամական ընդդիմության զինված առաջին հարձակաման ժամանակ<ref>[http://militera.lib.ru/db/lapshin_um/12.html Сведения на военного лидера партии «Исламское Общество Афганистана» Ахмад Шаха]</ref><ref>{{книга|автор=Халед Хоссейни|заглавие=И эхо летит по горам |ссылка=https://books.google.am/books?id=RNYlAgAAQBAJ&pg=PT357&dq==масуд+счастливый+1975&hl=ru&sa=X&ei=lLMzVJrtOIi_ygP7uoGoBQ&ved=0CBsQ6AEwAA#v=onepage&q=масуд%20счастливый%201975&f=false|место=М.|издательство=Фантом Пресс|год=2013 |страниц=480|isbn=978-5-86471-672-4}}</ref>:։ Ըստ նրա տղայի պատմածի՝ հենց այդ ժամանակ Մասուդ անունը նա ստացել է Աֆղանստանի իսլամական համայնքի առաջնորդներից մեկի կողմից՝ 1970 թվականին, երբ նա դեռ 17 տարեկան էր<ref name="afghanistan.ru">{{cite web|url=http://afghanistan.ru/doc/1680.html|title=Ахмад, сын Ахмад Шаха |quote=В 17 лет его отец взял себе псевдоним - это у афганцев в порядке вещей - «счастливый».|date=2003-10-14|publisher=Афганистан.Ру|accessdate=2014-10-07}}</ref>:։

Ծնվել է [[Քաբուլ]]ից հյուսիս՝ Փանջշերյան կիրճի Ջանգալակ գյուղում, թագավորական ոստիկանության գնդապետ Դոստա Մուհամեդ Խանի ընտանիքում<ref>[http://www.massoudhero.com/English/biography.html * * * Biography * * *Lion of Panjshir Ahmad Shah Massoud]</ref>, ով ազգությամբ տաջիկ էր:էր։ Սովորել է [[Քաբուլ]]ի Էստեգլյալ (նշանակում է անկախություն) վարժարանում:վարժարանում։ 1973 թվականին ընդունվել է Քաբուլի պոլիտեխնիկ ինստիտուտի շինարարության և ճարտարապետության ֆակուլտետը, սակայն արքայազն Դաուդայի դեմ հեղաշրջումից հետո 1973 թվականին գաղթել է [[Պակիստան]]՝ [[Փեշավար]], որտեղ էլ միացել է իսլամական ընդդիմությանը, որը ղեկավարում էր Բուրխանուդդին Ռաբանին։ 1975 թվականին մասնակցել է Փանջշերյան ապստամբությանը, որը դեմ էր Դաուդայի դիկտատուրային<ref>{{Cite web |url=http://www.avu.univ.kiev.ua/content/view/361 |title=Ввод войск в Афганистан можно считать ошибкой, но он был неизбежен :: Спілка ветеранів Афганістану (воїнів-інтернаціоналістів) Голосіївського р-ну м. Києва<!-- Заголовок добавлен ботом --> |accessdate=2017-02-10 |archive-date=2017-04-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170427195004/http://www.avu.univ.kiev.ua/content/view/361 |dead-url=yes }}</ref>. հակամարտության ժամանակ վիրավորվում է ոտքից՝ թաքնվելով եգիպտացորենի դաշտերում և երջանիկ պատահականությամբ փրկվում կալանքից:կալանքից։ 1979-1989 թվականների Աֆղանական պատերազմի վետերան է. ընդդեմ նրան՝ խորհրդային բանակը 9 զինվորական օպերացիա է իրականացրել:իրականացրել։ Հայտնի է նաև, որ նա մոջահեդների միակ հրամանատարն էր, ով 1982 թվականին խորհրդային բանակի հետ հաշտեցման է գնացել, երբ ԽՍՀՄ-ում դեռ նոր էր նախագահության անցել Անդրոպովը:Անդրոպովը։ «Եթե ինձ հնարավորություն ընձեռվի, Աֆղանստանին խաղաղություն կբերեմ»,- ասել է նա:նա։

1988 թվականին Ահմադն ամուսնացել է իր մտերիմ օգնականի դստեր հետ, ունեցել են 6 երեխաներ։ Բուրխանուդդին Ռաբանիի հետ միասին գլխավորել է Աֆղանստանի իսլամական համայնքը՝ 90-ականների սկզբներին ցանկանալով հիմնել ոչ փուշտունյան առանձին պետություն Հյուսիսային Աֆղանստանում:Աֆղանստանում։ [[1989]] թվականին, երբ խորհրդային զորքերը դուրս հանվեցին Աֆղանստանից, նա ղեկավարում էր Աֆղանստանի հյուսիս արևելյան մասը, որտեղ գրեթե 2,5 միլիոն տաջիկ էր բնակեցված՝ Փարվան, Թախար,Բագլան, Բադաշխան նահանգներում, իսկ մայրաքաղաքը Թալուքան էր, որն անվանեցին Մասուդստան։ Այն ուներ սեփական կառավարություն, դրամ և 60000-անոց զորք:զորք։ 1992 թվականին Մասուդի և Դուստումի բանակը մտավ [[Քաբուլ]] և Նաջիբուլայի կառավարությունը ցրեց, Մասուդը դարձավ Պաշտպանության նախարար:նախարար։ Սկսվեց հակառակությունը Գուլբեդին Հեկմատյարի հետ, ով գտնվում էր մայրաքաղաքի արվարձաններում:արվարձաններում։ 1994 թվականի հունվարին Գուլբեդինը արդեն Դուստումի հետ դաշինքի մեջ սկսեց հակամարտությունը Մասուդի հետ [[Քաբուլ]]ը վերցնելու համար:համար։ Հրետանային ռնբակոծություններից զոհվեցին մոտ 4000 խաղաղ բնակիչ<ref>[http://www.counterpunch.org/leupp02142003.html Gary Leupp: Meet Mr. Blowback, Gulbuddin Hekmatyar] // counterpunch.org</ref>:։ Թալիբների կողմից գրավվելուց հետո Մասուդիստանը 1996 թվականին մտավ Հյուսիսային դաշինքի մեջ,որը ղեկավարում էր Ահմադ Մասուդը:Մասուդը։ [[1999]] թվականից գաղտնի համագործակցում էր [[Կենտրոնական հետախուզական վարչություն|Կենտրոնական հետախուզական վարչության]] հետ<ref>''[[Джордж Теннет]].'' «В центре шторма»</ref>:։

2001 թվականի սեպտեմբերի 9-ին մահապարտները ժուռնալիստներ ձևանալով և տեսախցիկներում գաղնտի պայթուցիկներ պահելով մահացու վիրավորում են Մասուդին, որը մահանում է հաջորդ առավոտյան<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=JBwfFFd4aM0 Документальный фильм о Масуде, 6:38]</ref>:։ Ըստ տեղեկությունների Մասուդի մահը կազմակերպել էր [[Ուսամա բեն Լադեն]]ը՝ ամերիկացիների հետ համագործակցելու համար<ref>{{cite web|author=Игорь Плугатарев.|date=16 апреля 2004|url=http://nvo.ng.ru/spforces/2004-04-16/1_qatar.html|title=Приказ: «Ликвидировать!»|publisher=[[Независимая газета]]|accessdate=2012-11-08|archiveurl=https://www.webcitation.org/6C22M1sir?url=http://nvo.ng.ru/spforces/2004-04-16/1_qatar.html|archivedate=2012-11-08|dead-url=no}}</ref>:։ Եվ այսպես թալիբների իշխանությունն Աֆղանստանում ավարտվում է, իսկ Մասուդիստտանը դադարում է գոյություն ունենալ:ունենալ։

Մասուդը հետաքրքրասեր էր, շատ էր սիրում լսել իմաստուններին և գիտուններին, անընդհատ հարցնում էր, ոչ մի որոշում առանց համոզվելու չէր կայացնում:կայացնում։ Ուշադիր էր, չէր սիրում չափազանց ինքնավստահությունը և այդպիսիններին զրույցի ժամանակ դնում էր անհարմար վիճակում:վիճակում։

Հաճելի զրուցակից էր, առանց դիսկոմֆորտի կարելի էր շփվել հետը:հետը։ Գնահատում էր դաստիարակությունը ցանկացած միջավայրում՝ քաղաքային, գյուղական, հետևում էր վարքի կանոններին:կանոններին։ Սիրում էր կարդալ և միշտ իր կողքին գիրք ուներ:ուներ։ Տիրապետում էր փուշտուին և [[ֆրանսերեն]]ին<ref>[https://www.proza.ru/2010/08/20/1344 Ахмад Шах Масуд]</ref>։ Սիրած զենքը [[Կալաշնիկովի ինքնաձիգ|Կալաշնիկով ինքնաձիգն]] էր։