Վիքիպեդիա

«Մասնակից:Մեծն Աննա/Սևագրություն 1»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
Պիտակ՝ հետշրջված
No edit summary
Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ Պետական գործիչ}}
'''ДжонՋոն ФостерՖոսթեր ДаллесԴալես''' ({{lang-en|John Foster Dulles}}; [[25 февраля]] [[1888 год]]а, [[Вашингтон (округ Колумбия)|Вашингтон]], — [[24 мая]] [[1959 год]]а, [[Вашингтон (округ Колумбия)|Вашингтон]]), —ամերիկացի американскийքաղաքական политикգործիչ-республиканецհանրապետական, занимавшийորը постզբաղեցրել [[Государственныйէ секретарьԱՄՆ-ի США|государственногоպետական секретаряքարտուղարի США]]պաշտոնը приնախագահ президентеԴուայթ [[Эйзенхауэр,Էյզենհաուերին Дуайт|Дуайте Эйзенхауэре]].առընթեր:
 
== Կենսագրություն ==
РодилсяԾնվել вէ ВашингтонеՎաշինգտոնում<ref name=":0">{{Книга|автор=Иванян Э. А.|заглавие=Энциклопедия российско-американских отношений. XVIII-XX века.|ответственный=|издание=|место=Москва|издательство=Международные отношения|год=2001|страницы=|страниц=696|isbn=5-7133-1045-0|isbn2=}}</ref> вերիցական семьеքարոզչի пресвитерианскогоընտանիքում։ проповедника.Ջոն ДедушкаԴալեսի Джонаպապը՝ ДаллесаՋոն [[ФостерՖոսթերը, Джонեղել Уотсон|Джонէ Фостер]]նախագահ былԲենջամին госсекретарёмՀարրիսոնեին приկից президенте [[Гаррисонպետքարտուղար, Бенджамин|Бенджаминеիսկ Гаррисоне]],քեռին՝ аՌոբերտ дядяԼանսինգը՝ [[Лансинг,Վուդրո Роберт|РобертՎիլսոնին Лансинг]] —կից госсекретаремպետքարտուղար։ приՋոնի [[Вильсон,կրտսեր Вудро|Вудроեղբայրը՝ Вильсоне]].Ալեն Младший брат Джона [[ДаллесԴալեսը, Аллен|Алленդարձել Даллес]]է сталհատուկ крупнымծառայությունների руководителемխոշոր спецслужб.ղեկավար։
 
Փրինսթոնի համալսարանն ու Ջորջ Վաշինգտոնի համալսարանի իրավաբանական ֆակուլտետն ավարտելուց հետո աշխատել է Նյու Յորքի «Սալիվեն ընդ Կրոմվել» (Sullivan & Cromwell) իրավաբանական ընկերությունում, որտեղ մասնագիտացել է միջազգային իրավունքում։ 1920 թվականին դարձել է գործընկեր, իսկ 1927 թվականին՝ ընկերության ղեկավար։ Դարձել է «Նիկել քոմփանի» (Կանադա) միջազգային ընկերության տնօրեն:
После окончания [[Принстонский университет|Принстонского университета]] и юридического факультета [[Университет Джорджа Вашингтона|Университета Джорджа Вашингтона]] работал в [[Нью-Йорк]]ской юридической фирме «Салливэн энд Кромвелл» (Sullivan & Cromwell), где специализировался в [[Международное право|международном праве]]. В [[1920]] году стал партнёром, а в [[1927]] — главой фирмы. Директор международной компании «Никель компани» ([[Канада]]).
 
Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ աշխատել է որպես մայոր ռազմական արդյունաբերության խորհրդում։ 1918 թվականին Նախագահ Վուդրո Վիլսոնի կողմից նշանակվել է Փարիզի խաղաղության խորհրդաժողովում ամերիկյան պատվիրակության իրավաբանական խորհրդական։ Խորհրդաժողովի ավարտից հետո աշխատել է ռեպարացիաների հանձնաժողովում։ Մասնակցել է Դաոսի պլանի մշակմանը (1924)։
Во время [[Первая мировая война|Первой мировой войны]] работал в чине майора в Совете по военной промышленности (англ. War Industries Board). В [[1918]] году был назначен президентом [[Вильсон, Вудро|Вудро Вильсоном]] юридическим советником американской делегации на [[Парижская мирная конференция|Парижской мирной конференции]]. После завершения конференции работал в комиссии по репарациям. Принимал участие в разработке [[План Дауэса|плана Дауэса]] ([[1924]]).
 
ВместеԻր соեղբոր՝ своимԱլենի братомհետ Алленомմիասին являлисьեղել однимиեն изՄիջազգային основателейհարաբերությունների [[Советխորհրդի поհիմնադիրներից международным отношениям|Совета по международным отношениям]]մեկը<ref>[[Овинников, Ричард Сергеевич|Овинников Р. С.]] Уолл-стрит и внешняя политика / Р. С. Овинников. М.: Международные отношения, 1980. ([http://site-kommutator.narod.ru/omer/kni.htm Глава III. Аппарат проведения])</ref>.։
 
Նա եղել է 1944 թվականի ընտրություններում Հանրապետական կուսակցությունից նախագահի թեկնածու Թոմաս Դուիի մերձավոր աշխատակիցներից մեկը։ Ընտրությունների ժամանակ աշխատել է որպես խորհրդական Դյուի արտաքին քաղաքականության գծով։
Был одним из ближайших сотрудников [[Дьюи, Томас Эдмунд|Томаса Дьюи]] — кандидата в президенты от [[Республиканская партия (США)|Республиканской партии]] на [[Президентские выборы в США (1944)|выборах 1944 года]]. Во время выборов работал советником Дьюи по внешней политике.
 
1945 թվականին մասնակցել է Սան Ֆրանցիսկոյի խորհրդաժողովին, մասնակցել ՄԱԿ-ի կանոնադրության մշակմանը<ref name=":0" />։ ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայում եղել է ԱՄՆ-ի պատվիրակը 1946, 1947 և 1950 թվականներին։ Մարշալի և Աչեսոնի հետ միասին Մարշալի ծրագրի հեղինակն էր։ 1950 թվականին հրատարակել է War or Peace (Պատերազմ կամ խաղաղություն) գիրքը, որում քննադատել է նախագահ Թրումենի արտաքին քաղաքականությունը։ ԽՍՀՄ-ի նկատմամբ ԱՄՆ-ի հետպատերազմյան կոշտ արտաքին քաղաքական կուրսի մշակման ամենաակտիվ մասնակիցներից մեկն էր, որը, Դալեսի համոզմամբ, «վստահորեն շարունակում էր խաղաղության նվաճման իր ծրագրի իրականացումը»։ «Հավասարակշռումը եզրին է» վարդապետության հեղինակներից մեկն է<ref name=":0" />։
В [[1945]] году участвовал в [[Сан-Францисская конференция|Сан-Францисской конференции]], участвовал в выработке [[Устав ООН|Устава ООН]]<ref name=":0" />. Был делегатом США на [[Генеральная Ассамблея ООН|Генеральной Ассамблее ООН]] в [[1946]], [[1947]] и [[1950]] годах. Вместе с [[Маршалл, Джордж|Маршаллом]] и [[Ачесон, Дин|Ачесоном]] являлся автором [[План Маршалла|плана Маршалла]]. В [[1950]] году опубликовал книгу War or Peace (Война или мир), в которой критиковал внешнюю политику президента [[Трумэн, Гарри|Трумэна]]. Один из наиболее активных участников выработки послевоенного жесткого внешнеполитического курса США в отношении [[Союз Советских Социалистических Республик|СССР]], который, по убеждению Даллеса, «уверенно продолжает осуществление своего плана завоевания мира». Один из авторов доктрины «[[Балансирование на грани|балансирования на грани]]»<ref name=":0" />.
 
1950-1952 թվականներին եղել է ԱՄՆ-ի պետական քարտուղարի խորհրդական։
В [[1950]]—[[1952]] годах советник государственного секретаря [[США]].
 
=== Պետական քարտուղար ===
=== Государственный секретарь ===
Դալեսը մերժել է «զսպման» քաղաքականությունը՝ պաշտպանելով «զանգվածային հատուցման» անհրաժեշտությունը։ 1952 թվականի նախագահական ընտրարշավի ընթացքում Հանրապետական կուսակցության թեկնածու Դուայթ Էյզենհաուերը, ելույթ ունենալով ամերիկյան լեգեոնի անդամների առջև, կոչ է արել «խաղաղ ճանապարհով ազատել կոմունիստական բռնապետության տակ ընկած երկրներին»<ref name=":0" />։ Ավելի ուշ, ելույթ ունենալով Բուֆալոյում, Դալեսը, քննադատելով թրումենովյան արտաքին քաղաքականությունը, կրկնեց այդ կոչը, բայց ասաց՝ «խաղաղ ճանապարհով»<ref name=":0" />։
Даллес отвергал политику «[[Сдерживание|сдерживания]]», отстаивая необходимость «[[Массированное возмездие|массированного возмездия]]». В ходе президентской предвыборной кампании 1952 года кандидат Республиканской партии [[Эйзенхауэр, Дуайт Дэвид|Дуайт Эйзенхауэр]], выступая перед членами [[Американский легион|Американского легиона]], призвал к «освобождению мирным путем стран, подпавших под коммунистическую тиранию»<ref name=":0" />. Несколько позднее, выступая в г. Буффало, Даллес, критикуя трумэновскую внешнюю политику, повторил этот призыв, но опустил слова «мирным путем»<ref name=":0" />.
 
Երբ 1953 թվականի հունվարին Էյզենհաուերը զբաղեցնում է ԱՄՆ-ի նախագահի պաշտոնը, նա Դալլեսին նշանակել Է ԱՄՆ-ի պետական քարտուղար։ Որպես այդպիսին նա ակտիվորեն անձնական դիվանագիտության կուրս է անցկացրել արտասահմանյան առաջնորդների հետ հանդիպումներում<ref name=":0" />։ Նա ուներ բոլոր լիազորությունները, որպեսզի իր անունից ձևակերպեր ամերիկյան իշխանությունների նախաձեռնությունները և վայելում էր նախագահի լիակատար վստահությունը, որի հետ, Դալեսի օգնականներից մեկի հուշերով, համաձայնեցվում էին «արդեն ընդունված որոշումներն ու պլանները, որոնք մանրամասնորեն հասունացել էին Դալեսի հնարամիտ և անխոնջ մտքում»<ref name=":0" />։
Когда в январе [[1953]] года Эйзенхауэр занял пост [[Президент США|президента США]], он назначил Даллеса государственным секретарём США. В этом качестве он энергично проводил курс личной дипломатии во встречах с зарубежными лидерами<ref name=":0" />. Он имел все полномочия, чтобы от своего имени формулировать инициативы американских властей и пользовался полным доверием со стороны президента, с которым, по воспоминаниям одного из помощников Даллеса, согласовывались «уже принятые решения и планы, созревшие в деталях в изобретательном и неутомимом уме Даллеса»<ref name=":0" />.
 
Դալեսը մեծ ջանքեր է ծախսել ՆԱՏՕ-ի և ԱՆԶՅՈՒՍԻ ռազմական բլոկներ կառուցելու համար, որոնք նախատեսված են այսպես կոչված «խորհրդային սպառնալիքի» զսպման համար։ 1953 թվականին Դալեսը խնդրել է ԿՀՎ-ին, որը գլխավորում է իր եղբայր Ալլենը, MI6-ի հետ համատեղ կազմել Իրանի վարչապետ Մոհամմադ Մոսադիկին տապալելու ծրագիրը, որը երիտասարդ շահ Մոհամմադ Ռեզա Փահլավիին իշխանությունից հեռացրել է և ազգայնացրել անգլո-իրանական նավթային ընկերությունը, և շահին իշխանության վերադարձնելու ծրագիրը ։ Դալեսը նաև ՍԵԱՏՈ-ի բլոկի ստեղծողն էր։ ԱՄՆ-ի, Ավստրալիայի, Մեծ Բրիտանիայի, Ֆրանսիայի, Նոր Զելանդիայի, Պակիստանի, Ֆիլիպինների և Թաիլանդի կողմից ստորագրված պայմանագիրը համատեղ գործողություններ էր նախատեսում տարածաշրջանում ագրեսիայի դեմ։
Даллес потратил много усилий на построение военных блоков [[НАТО]] и [[АНЗЮС]], предназначенных для сдерживания так называемой "советской угрозы". В [[1953]] году Даллес попросил [[Центральное разведывательное управление|ЦРУ]], возглавляемое его братом [[Даллес, Аллен|Алленом]], составить совместного с [[MI6]] план свержения иранского премьер-министра [[Мосаддык, Мохаммед|Мохаммеда Мосаддыка]], оттеснившего молодого шаха [[Мохаммед Реза Пехлеви|Мохаммеда Реза Пехлеви]] от власти и национализировавшего Англо-Иранскую нефтяную компанию, и возвращения шаха к власти. Даллес также был создателем блока [[СЕАТО]]. Договор, подписанный [[США]], [[Австралия|Австралией]], [[Великобритания|Великобританией]], [[Франция|Францией]], [[Новая Зеландия|Новой Зеландией]], [[Пакистан]]ом, [[Филиппины|Филиппинами]] и [[Таиланд]]ом предусматривал совместные действия против агрессии в регионе.
 
Դալեսը պնդում էր. «Պպատերազմի եզրին մոտենալու ունակությունը, փաստորեն, առանց դրա մեջ մտնելու, անհրաժեշտ արվեստ է․.. Եթե դուք վախենում մոտենալ ընդհուպ մինչև այդ եզրին, դուք մահացել եք։ Մենք պատերազմին նայում էինք հարցական դեմքով՝ Կորեական պատերազմի ընդլայնման հարցում, Հնդկաչինում պատերազմի մեջ մտնելու հարցում, Թայվանին վերաբերող հարցում: Մենք մոտենում էինք սահմանագծին, և մենք դեմքով նայում էինք պատերազմին»<ref name=":0" />։
Даллес утверждал: «Способность подойти вплотную к грани [войны], фактически не вступая в нее, является необходимым искусством... Если вы боитесь подойти вплотную к этой грани, вы погибли. Мы глядели войне в лицо в вопросе о расширении корейской войны, в вопросе вступления в войну в [[Индокитайская война|Индокитае]], в вопросе, касающемся [[Тайвань|Тайваня]]. Мы подходили к самой грани и мы глядели войне в лицо»<ref name=":0" />.
 
1956 թվականին Դալեսը կոշտ կերպով դեմ արտահայտվեց Սուեզի ջրանցքի գոտի անգլո-ֆրանսիական ներխուժմանը։
В [[1956]] году Даллес жёстко выступил против [[Суэцкий кризис|англо-французского вторжения в зону Суэцкого канала]].
 
1959 թվականի ապրիլի 16-ին հրաժարական տվեց պետքարտուղարի պաշտոնից։ Մահվանից քիչ առաջ պարգևատրվել է ԱՄՆ բարձրագույն քաղաքացիական պարգևով՝ Ազատության մեդալով։
[[16 апреля]] [[1959 год]]а ушёл в отставку с поста госсекретаря. Незадолго до кончины был награжден высшей гражданской наградой США — [[Медаль Свободы (США)|медалью Свободы]].
 
1959 թվականի մայիսի 24-ին Դալեսը մահացել է քաղցկեղից և թաղվել Արլինգթոնի ազգային գերեզմանատանը։
[[24 мая]] [[1959]] года Даллес умер от [[рак (болезнь)|рака]] и был похоронен на [[Арлингтонское национальное кладбище|Арлингтонском национальном кладбище]].
 
== Գրականության ցանկ ==
== Список литературы ==
'''Կենսագրություններ'''
'''Биографии'''
* ''Power and Peace: The Diplomacy of John Foster Dulles'' by Frederick Marks (1995) ISBN 0-275-95232-0
* ''John Foster Dulles: Piety, Pragmatism, and Power in U.S. Foreign Policy'' by Richard H. Immerman (1998) ISBN 0-8420-2601-0
Տող 39.
* ''The actor; the true story of John Foster Dulles, Secretary of State, 1953—1959'' by Alan Stang, Western Islands (1968)
* ''The John Foster Dulles Book of Humor'' by Louis Jefferson (1986), [[St. Martin's Press]], ISBN 0-312-44355-2
 
 
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}
 
== Արտաքին հղումներ և գրականություն ==
*{{gutenberg author|id=John+Foster+Dulles|name=ДжонаՋոն ФостераՖոսթեր ДаллесаԴալես}}
*[http://www.arlingtoncemetery.net/jfdulles.htm ДжонՋոն ФостерՖոսթեր ДаллесԴալեսը] наԱրլինգթոնի [[Арлингтонскоеազգային национальное кладбище|Арлингтонском национальном кладбище]]գերեզմանատանը
*Ջոն Ֆոսթեր Դալեսը // ''Իվանյան Է․ Ա․'' Ռուս-ամերիկյան հարաբերությունների հանրագիտարան։ XVIII-XX դարեր։ Մոսկվա․ Միջազգային հարաբերություններ, 2001. — 696 էջ. — ISBN 5-7133-1045-0։
*{{Find a Grave|306}}
*Джон Фостер Даллес // [[Иванян, Эдуард Александрович|''Иванян Э. А.'']] Энциклопедия российско-американских отношений. XVIII-XX века. — Москва: Международные отношения, 2001. — 696 с. — ISBN 5-7133-1045-0.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Մասնակից:Մեծն_Աննա/Սևագրություն_1» էջից