«Հովհաննես Թումանյան»–ի խմբագրումների տարբերություն

}}

 

 

Հովհաննես Թումանյանը ծնվել է 1869 թվականի [[փետրվարի 19]]-ին Լոռվա Դսեղ գյուղում<ref name="encyclopedia.am" />: 1877-1879 թվականներին Թումանյանը սովորել է Դսեղի ծխական դպրոցում։ 1879-[[1883]] սովորել է Ջալալօղլու (այժմ [[Ստեփանավան]]) նորաբաց երկսեռ դպրոցում<ref name="education">{{cite web|url=http://toumanian.am/toumanian/html/kens/krtut.html|titթանգարան|accessdate=հուլիսի 11, 2012}}</ref>: 1883 թվականից բնակվել է [[Թիֆլիս]]ում: 1883-1887 թվականներին սովորել է [[Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոց]]ում, սակայն նյութական ծանր դրության պատճառով 1887 թվականին կիսատ թողնելով ուսումը` աշխատել է Թիֆլիսի հայ եկեղեցական դատարանում, այնուհետև Հայ Հրատարակչական միության գրասենյակում (մինչև [[1893]] թ.)։ [[1893]] թվականից աշխատակցել է «Աղբյուր», «Մուրճ», «Հասկեր», «Հորիզոն» գրական պարբերականներին:

Ըստ ավանդության` Թումանյանները սերել են Լոռու Մամիկոնյաններից։ 17-րդ դարի մի քանի վավերագրերում Թումանյան և Մամիկոնյան ազգանունները հիշատակվում են որպես միևնույն տոհմանուններ<ref>{{cite book|title=Պատմություն, հատոր 2|author=Զաքարիա Սարկավագ|year=1870|location=Վաղարշապատ|pages=95-98}}</ref><ref>{{Cite book|title=Բազմավեպ, N4|year=1851|pages=59-60}}</ref><ref>{{Cite book|title=Խեթուբան գյուղ և Թումանյան-Մամիկոնյանց հայ իշխանազունք|last=Մեծուղյանց|first=Մովսես քահանա|publisher=Արարատ|year=օգոստոս-սեպտեմբեր, 1878|pages=353}}</ref><ref>{{Cite book|title=Պատմութիւն հռչակաւոր վանից Հաղբատայ Ս․ Նշանին|last=Ղրիմեցւոյ|first=Յովհաննու|publisher=Համազասպ Ոսկեան|year=1965|location=Վիեննա|pages=112-113}}</ref><ref>{{Cite book|title=Հաղբատ․ ճարտարապետական կառուցվածքները և վիմական արձանագրությունները|last=Ղաֆադարյան|first=Կարո|year=1963|pages=224 (արձանագրություն N117)}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://tert.nla.am/archive/NLA%20AMSAGIR/sovetakangrakE/1943(3).pdf|title=Թումանյանների ծննդաբանությունը Եփրեմ կաթողիկոսի 1813 թվի «կոնդակը»|last=Մելիքսեթ-բեկ|first=Լ․|date=1943|website=tert.nla.am|publisher=Սովետական գրականություն, N3, էջ 79-85|accessdate=մարտի 3, 2019}}</ref>։ Թումանյանի՝ 1880-90-ական թվականների նամակների մի մասը կրում է «Հովհաննես Թումանյանց-Մամիկոնյան» կնքադրոշմը։ 18 տարեկանում բանաստեղծը, տոհմական ավանդությունների ու տարեցների հուշերի հիման վրա, փորձել է գրել իր նախնիների «վարքագրությունը», որը վերնագրել է «Գործք հարանց»։ Ձեռագիրը գտնվում է Թումանյանի ընտանիքի արխիվում։ Ըստ ճյուղագրության՝ պարոն Թուման-Բարխուդար-Մեհրաբ-Հովակիմ-Հովհաննես (աղա)-Ասլան (Տեր-Թադևոս)-Հովհաննես (բանաստեղծը)։

 

Բարխուդարի ավագ որդու անունը Մեհրապ էր, որի ծննդյան և մահվան օրերն անհայտ են{{Ն|Իսահակյանի կազմած՝ Թումանյանների տոհմացուցակում Մեհրապի ծննդյան թվականը նշված է 1740։ Թումանյանը մի այլ տեղ նշել է, որ Մեհրապն ապրել է 120 տարի, հետևաբար նրա մահվան թվականը կարող է լինել 1860։}}։ Ամուսնացել է ղազախեցի Ղազար քյոխվայի դստեր՝ Շահրուբանի հետ։ Ըստ Թումանյանի բանավոր աղբյուրների և տոհմական ավանդությունների՝ Մեհրապը անբերրիության և համաճարակ հիվանդությունների պատճառով ամբողջ ընտանիքով տեղափոխվում է [[Վրաստան]] և բնակություն հաստատում [[Թիֆլիս]]ի [[Հավլաբար]] թաղամասում, այնուհետև [[Մուխրան]]ում։ Համաճարակն ավարտվելուց հետո Մեհրապն ազգականների հետ վերադառնում է Դսեղ։ Մահացել է ծեր հասակում։ «Քաջերի կյանքից» պատմվածքում Թումանյանը ստեղծել է իր Մեհրապի էպիկական կերպարը։ Ըստ Թումանյանի ընտանեկան արխիվի տվյալների՝ Մեհրապը եղել է Դսեղի գյուղապետ և կոչվել է «յուզբաշի»։