Վիքիպեդիա

«Գրիգորիս (սուրբ)»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8
Տող 7.
 
== Ընդհանուր տեղեկություններ ==
Սբ.Սուրբ Գրիգորիսը ծնվել է [[Կապադովկիա]]յի [[Կեսարիա]]յում ([[Թուրքիա]]) և վաղ տարիքում<ref name="b3-5">''[[Фавстос Бузанд|Бузанд Ф.]]'' [http://www.vostlit.info/Texts/rus14/Buzand/frametext3.htm История Армении] / Пер. М. А. Геворгяна.— Кн. 3. Гл.5.<br />«…Потом старший сын Григорис, обладавший прекрасной наружностью, исполненный духовных добродетельных достоинств и сведущий в божественном знании, получил епископство стран Иверии и Албании. Он не женился и '''уже в пятнадцатилетнем возрасте''' достиг степени епископа над иверской и албанской странами…»</ref><ref name="kh3-3">''[[Мовсес Хоренаци|Хоренаци М.]]'' [http://www.vehi.net/istoriya/armenia/khorenaci/03.html История Армении] / Пер. Г. Саркисяна.— Кн. 3, Гл. 3.<br />«…Блаженный Трдат соглашается и дает им в епископы '''юного''' Григориса, старшего сына Вртанеса. Хотя у царя и были сомнения в правильности этого шага, вызванные '''несовершеннолетним возрастом''' (Григориса)…»</ref> ձեռնադրվել է եպիսկոպոս իր հորեղբոր՝ սուրբ Արիստակեսի կողմից<ref name="penc">{{Православная энциклопедия|168085|Григорис Албанский|13|86—87|Никоноров А.}}</ref> (մեկ այլ վարկածի համաձայն՝ պապի՝ Սուրբ Գրիգոր ԼուսավորիչըԼուսավորչի կողմից<ref name="penc"/>): 4-րդ դարի սկզբին նա քրիստոնեություն էր տարածում Կովկասում Հայաստանին մոտ երկու երկրներում՝ [[Վրաստան]]ում և [[Աղվանք]]ում<ref name="b3-5"/>։ Այնտեղ ծառայելը նրան հասցրեց վախճանի։ Ըստ [[կասպիական արշավանքներ]]ի հեթանոս արքայի՝ ([[Մովսես Խորենացի|Մովսես Խորենացու]] ավանդությունը նրան անվանում է Սանատրուկ, Փայտակարանի տիրակալ<ref name="kh3-3"/>, ըստ [[Փավստոս Բուզանդ]]ի, դամազքութների ՄասկուտիՍանեսան թագավորն էր, Սանեսան անունով<ref name="b3-5"/>) սուրբ Գրիգորիսին բռնել էին, կապել ձիերին և քարշ տվել առափնյա քարերի վրայով, մինչև նրա մահանալը։  Խորենացին և Բուզանդը հայտնում են, որ Գրիգորիսը նահատակվել է [[Կասպից ծով]]ի ափին գտնվող Վատնեան կոչվող դաշտում<ref>Поле Ватнеан (Ватнеан дашт) — находилось в долине низовьев Аракса и Куры. См. ''[[Мовсес Хоренаци|Хоренаци М.]]'' История Армении / Пер. Г. Саркисяна.— Кн. 3, Гл. 3., [http://www.vehi.net/istoriya/armenia/khorenaci/03.html#_ftn7 прим. 8]</ref>, Կասպից ծովի ափին։ Նրա աշակերտները սրբի մարմինը բերեցին Ամարասի վանք, որը կառուցվել էր Ս. Գրիգոր Լուսավորչի հրահանգով<ref name="MK">''[[Мовсес Каганкатваци|Каланкатуаци М.]]'' История страны Алуанк.— Кн. 3, Гл. 20.</ref>, և թաղել այնտեղ։
 
== Գրիգորիսի թաղման վայրը ==
Տող 25.
Վերածնվեց մի ավանդույթ, որով Դերբենդի հայկական համայնքը և Դաղստանի, Ռուսաստանի հարավի և արտերկրի այլ վայրերից հայ ընտանիքներն ամեն տարի գալիս են եկեղեցի՝ երկրպագելու Սուրբ Գրիգորիսին օգոստոսի նախավերջին կիրակի օրը (խորհրդային ժամանակներում Սրբին երկրպագելու էին գալիս միայն Դերբենդի հայերի առանձին ընտանիքներ): Այս երկրպագությանը մասնակցում են Հայ Առաքելական եկեղեցու Հարավային Ռուսաստանի թեմի հոգևոր ներկայացուցիչները:
 
2008 թվականին նկարահանվել է «Ճանապարհ դեպի տաճար» վավերագրական ֆիլմը (Դաղստանի հեռուստատեսություն, հեղինակներ՝ Կարեն Արզումանով և Գուլլեր Կամիլովա)՝  նվիրված Սուրբ Գրիգորիսի պատմությանը և նրա եկեղեցու վերածննդին Նյուգդի գյուղի մոտ՝ Դաղստանի հայկական էթնոսի պատմության համատեքստում։
 
2010 թվականին «[[Նոյան տապան (թերթ)|Նոյան տապան]]» թերթում տպագրվել է «Մեր հավատքի ակունքներում գտնվող տաճարը» ամփոփ հոդվածը<ref name="gev">''Геворкьян Д.'' [http://www.noev-kovcheg.ru/issue.php?id=2222&search_str=%F5%F0%E0%EC+%F3+%E8%F1%F2%EE%EA%EE%E «Храм у истоков нашей веры»] // [[Ноев Ковчег (газета)|«Ноев ковчег»]], 2010.— № 10 (157).</ref>, որում պատմվում է Դաղստանում Ս.Գրիգորիսի և նրա եկեղեցու պատմության մասին:
 
== Լեգենդներ և տարբերակներ ==
 
* Սուրբ Կարապետ եկեղեցու վանահայր (ք. Դոնի Ռոստով) վանահայր Թադեոս Ավագյանը 36 տարի իր մոտ պահել է երկու հնագույն հայերեն Ավետարաններ, որոնք հրատարակվել են Վենետիկում 1661 թվականին։ 1975 թվականին Ավետարանն իրեն է հանձնել անհայտ մի կին։ Դրանցից մեկի շապիկին պատկերված քարում, ըստ ավանդության, գտնվում են Սուրբ Գրիգորիսի՝ Սուրբ Գրիգոր Լուսավորչի թոռան մասունքները։ Հովհաննես Թադեոսը 2011 թվականին տեսիլք էր ունեցել, որտեղ նրան առաջ հայտնվել էր Սուրբ Գրիգորիսը և նշել, որ ժամանակն է վերադարձնել գրքերը։ Այդ ժամանակ նա սուրբ գրքերը բերեց Էջմիածին և դրանք փոխանցեց Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Բ-ին՝ որպես նվեր իր ծննդյան և գահակալության տոնակատարությանը<ref>''Арутюнян К.'' Евангелия для его Святейшества // «Веруем». Газета армянской общины Санкт-Петербурга, 2011.— № 11 (221).— С. 1</ref>։
* Մուրադ Աջիևի կեղծ գիտական<ref name="folk-pseudo">Термин [[Фолк-хистори|«фолк-хистори»]] по отношению к произведениям Аджиева применяется в следующих работах:
 
Տող 45.
* ''[[Ажгихина, Надежда Ильинична|Ажгихина Н.]]'' Терминатор мировой истории // [[Независимая газета|НГ]]-Наука, 19.01.2000.— [https://www.webcitation.org/65WFdkobe?url=http://scireg.informika.ru/text/magaz/newpaper/messedu/cour0002/500.html Архивная копия от 17.02.2012]
* ''Бисенбаев А. К.'' [http://www.gumer.info/bibliotek_Buks/History/bisenb/05.php Глава XI. Центральноазиатский феномен фольк-хистори] // Другая Центральная Азия.— Алматы: Аркасс, 2003.— 300 с.— ISBN 9965-25-049-9
* ''Никитин Н.'' [http://nash-sovremennik.ru/p.php?y=2006&n=3&id=5 Паранаука на марше. Мурад Аджи против «официальных» историков] // «Наш современник», № 3, 2006. [http://www.adfontes.veles.lv/stirup_seen/m_adzi/nikitin.htm Версия — «Феномен Мурада Аджи»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120319112440/http://www.adfontes.veles.lv/stirup_seen/m_adzi/nikitin.htm |date=2012-03-19 }}
* ''Лучанский А.'' [http://www.ctt.sbras.ru/HBC/hbc.phtml?14+382+1 Мракобесие в эфире Первого канала] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140303230431/http://www.ctt.sbras.ru/HBC/hbc.phtml?14+382+1 |date=2014-03-03 }} // Наука в Сибири, № 28-29 (2563—2564). 20.07.2006.
* ''Колодяжный И.'' [http://www.litrossia.ru/article.php?article=126 Разоблачение фолк-хистори] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120415060747/http://www.litrossia.ru/article.php?article=126 |date=2012-04-15 }} // [[Литературная Россия]], № 11. — 17 марта 2006 года.
* ''Юрченко И. Ю.'' Казачество как феномен в жанре «фолк-хистори» постсоветской псевдоисториографии // Сборники конференций НИЦ «Социосфера», 2012.— № 15.<br />«''Отдельного упоминания заслуживают произведения в жанре фолк-хистори Мурада Аджи (М. Э. Аджиева)…''»<br />— По отношению к сочинениям Аджиева или к его гипотезе термины «лженаука (лжеистория)», «псевдонаука (псевдоистория)», «квазинаука (квазиистория)», «паранаука» и аналогичные применяются в следующих работах:
* {{книга|автор=Гаджиев М. С., Кузнецов В. А., Чеченов И. М.|часть=Глава III. Мифы о «великих предках»|заглавие=История в зеркале паранауки: Критика современной этноцентристской историографии Северного Кавказа|место=М.|издательство=Ин-т этнологии и антропологии РАН им. Н. Н. Миклухо-Маклая|год=2006|страницы=61—100|страниц=300}}
Տող 53.
* {{sfn0|Володихин|1999}}
* ''Семёнов Ю.'' [http://scepsis.ru/library/id_155.html История (историология) как строгая наука]
* ''Петров В. Б.'' [http://hbar.phys.msu.ru/fat/sc&kvazy.html История о квазиистории] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180821172137/http://hbar.phys.msu.ru/fat/sc%26kvazy.html |date=2018-08-21 }} // ''Найдыш В. М., РУДН.'' Наука и квазинаучные формы культуры.— М.: МПУ Сигналъ, 1999.— 306 с. (автор — кандидат философских наук, доцент РУДН, см. {{cite web|url=http://web-local.rudn.ru/web-local/prep/prep_1478/|title=Петров Василий Борисович. Личные данные|publisher=// Учебный портал РУДН|archiveurl=https://www.webcitation.org/65AAtHFB0?url=http://web-local.rudn.ru/web-local/prep/prep_1478/|archivedate=2012-02-02|accessdate=2011-12-21|author=|datepublished=}})
* ''Кошеленко Г. А., Маринович Л. П.'' [http://hbar.phys.msu.ru/gorm/fomenko/koshel2.htm Лысенковщина, фоменковщина — далее везде?] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110722031210/http://hbar.phys.msu.ru/gorm/fomenko/koshel2.htm |date=2011-07-22 }} // Мифы «новой хронологии». Материалы конференции на историческом факультете МГУ имени М. В. Ломоносова 21 декабря 1999 года.— М.: Русская панорама, 2000. {{ISBN с опечаткой|номер_с_опечаткой=5-93165-046x|номер_по_стандарту=5-93165-046-6}}
* ''Бисенбаев А. К.'' [http://www.gumer.info/bibliotek_Buks/History/bisenb/05.php Глава XI. Центральноазиатский феномен фольк-хистори] // Другая Центральная Азия.— Алматы: Аркасс, 2003.— 300 с.— ISBN 9965-25-049-9
* ''Никитин Н.'' [http://nash-sovremennik.ru/p.php?y=2006&n=3&id=5 Паранаука на марше. Мурад Аджи против «официальных» историков] // «Наш современник», № 3, 2006. [http://www.adfontes.veles.lv/stirup_seen/m_adzi/nikitin.htm Версия — «Феномен Мурада Аджи»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120319112440/http://www.adfontes.veles.lv/stirup_seen/m_adzi/nikitin.htm |date=2012-03-19 }}</ref> ակնարկներում տարածվող վարկածի համաձայն՝ Սուրբ Գրիգորիսի գերեզմանը գտնվում է Դաղստանում՝ Ջալգան գյուղում։  Իսկ Գրիգորիսն այդ տարբերակում նույնացվում է [[Սուրբ Գևորգ|Գեորգի Պոբեդոնոսեցի]] հետ<ref name="mogila">— Версия Аджиева о могиле св. Григориса вблизи Дербента и отождествление Григориса и Георгия Победоносца встречается, например, в следующих публикациях:
* ''Аджиев М. Э.'' Тайна святого Георгия, или подаренное Тенгри: Из духовного наследия тюрков.— М., 1997.— 150с.
* ''Аджиев М. Э.'' Европа. Тюрки. Великая Степь.— М.: «Мысль», 1998.— 334 с. (см. главу «Григорис — Георгий» в [http://www.adji.ru/ap01_00.html Приложении] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120510113549/http://www.adji.ru/ap01_00.html |date=2012-05-10 }})
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Գրիգորիս_(սուրբ)» էջից