«Արշակ Բ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
չNo edit summary |
||
Տող 1.
{{Այլ կիրառումներ|Արշակ Բ (այլ կիրառումներ)}}
| հայերեն անուն = Արշակ Բ Արշակունի
| բնօրինակ անուն =
| պատկեր = [[Պատկեր:Arshak II of Armenia.jpg|220px]]▼
| պատկերի լայնություն = 220px
| նկարագրություն =
| կարգ =
| կարգ-ին =
| անվան տակ =
| դրոշ = Standard of the Arshakuni Arsacid dynasty.svg
| կառավարման սկիզբ =
| կառավարման ավարտ =
| կառավարման ժամանակ = [[350]] - [[368]]
| նախորդող = [[Տիրան Բ]]
| հաջորդող = [[Պապ]]
| ազգություն =
▲{{Տեղեկաքարտ Միապետ
| ծննդյան օր =
| ծննդավայր =
▲|տիտղոս=Մեծ Հայքի Արքա
| վախճանի օր =
▲|պատկեր=[[Պատկեր:Arshak II of Armenia.jpg|220px]]
| վախճանի վայր =
| դինաստիա =
| հայր =
| մայր =
| ամուսին =
| զավակներ =
| դավանանք =
| կուսակցություն =
| գործունեություն =
| կրթություն =
| մասնագիտություն =
| գիտական աստիճան =
| պարգևներ =
| կայք =
| ինքնագիր =
| Վիքիպահեստ =
}}
'''Արշակ Բ Արշակունի''' ({{ԱԾ}}), Մեծ Հայքի արքա (350-368): Տիրան Բ-ի որդին<ref name="Փարպեցի">«Հայոց պատմություն. Թուղթ Վահան Մամիկոնյանին», Ղազար Փարպեցի, աշխ. թարգմ.՝ Բագրատ Ուլուբաբյանի, Երևան, 1982, էջ 6-7.</ref>, [[Արտաշես Արշակունի|Արտաշեսի]] և [[Տրդատ Արշակունի (4-րդ դար)|Տրդատի]] եղբայրը, [[Անոբ]]ի և [[Պապ Արշակունի|Պապի]]<ref name="Փարպեցի" /> հայրը, [[Արշակունիներ]]ի արքայական հարստությունից: Հաջորդել է հորը՝ [[Տիրան Բ]]-ին (338-350):
== Գահակալման սկիզբ ==
Արշակը չի դարձել նրանց կամակատարը. վարել է ինքնուրույն քաղաքականություն, որից վրդովված, [[Վալենտինիանոս I]] կայսրը սպանել է նրա պատանդ եղբորը՝ Տրդատին և խոշոր ուժերով հարձակվել [[Մեծ Հայք]]ի վրա։ Արշակը հաշտություն է խնդրել և ճանաչել [[Հռոմ]]ի գերիշխանությունը։ Կայսրն իր սպանված եղբոր հարսնացու [[Օլիմպիա]]յին կնության է տվել Արշակին՝ իբրև երաշխիք երկու երկրների փոխհավատարմություն։ Միաժամանակ նա պատանդությունից արձակել է Տրդատի [[Տիրիթ]] և [[Գնել Արշակունի|Գնել]] որդիներին։▼
▲[[350]] թվականին [[Ոսխայի ճակատամարտ]]ում հայ–հռոմեական ուժերը հաղթել են պարսից [[Սասանյաններ|Սասանյան]] արքա [[Շապուհ Բ Երկարակյաց]]ին (309-379) և հարկադրել գերությունից ազատել հայոց թագավոր [[Տիրան]]ին։ Քանի որ Տիրանը կուրացվել էր, գահաժառանգ Արտաշեսը մահացել, իսկ մյուս որդին՝ Տրդատը, պատանդ էր [[Բյուզանդիոն]]ում, ուստի Հռոմի և Պարսկաստանի համաձայնությամբ թագավորել է Արշակ Բ-ն։
Մեկ այլ վարկածի համաձայն՝ երբ Արշակը գահ է բարձրացել, սկսել է վարել հավասարակշռման քաղաքականություն, ուստի տասը հոգուց բաղկացած պատգամավորություն է ուղարկել [[Հռոմեական կայսրություն]], որոնք դաշինք են կնքել և Հայաստան բերել Արշակի հարսնացու Օլիմպիային։ Վերջինս [[Կոստանդիանոս Ա Մեծ]] կայսեր մահացած եղբոր Կոստասի նշանածն էր, պրետորյաների պրեֆեկտ
▲Արշակը չի դարձել նրանց կամակատարը. վարել է ինքնուրույն քաղաքականություն, որից վրդովված, [[Վալենտինիանոս I]] կայսրը սպանել է նրա պատանդ եղբորը՝ Տրդատին և խոշոր ուժերով հարձակվել [[Մեծ Հայք]]ի վրա։ Արշակը հաշտություն է խնդրել և ճանաչել [[Հռոմ]]ի գերիշխանությունը։ Կայսրն իր սպանված եղբոր հարսնացու [[Օլիմպիա]]յին կնության է տվել Արշակին՝ իբրև երաշխիք երկու երկրների փոխհավատարմություն։ Միաժամանակ նա պատանդությունից արձակել է Տրդատի [[Տիրիթ]] և [[Գնել]] որդիներին։
▲Մեկ այլ վարկածի համաձայն՝ երբ Արշակը գահ է բարձրացել, սկսել է վարել հավասարակշռման քաղաքականություն, ուստի տասը հոգուց բաղկացած պատգամավորություն է ուղարկել [[Հռոմեական կայսրություն]], որոնք դաշինք են կնքել և Հայաստան բերել Արշակի հարսնացու Օլիմպիային։ Վերջինս [[Կոստանդիանոս Ա Մեծ]] կայսեր մահացած եղբոր Կոստասի նշանածն էր, պրետորյաների պրեֆեկտ Աբլաբիոսի աղջիկը։ Համարվում է, որ այս պատգամավորության մեջ եղել է նաև [[Ներսես Ա Մեծ|Ներսեսը]], ով այդ ժամանակ արքունի սենեկապետն էր։ Վերջինս մինչ այդ զինվորական էր։ Արշակի գահակալության առաջին շրջանում Ներսեսը թագավորի մերձավոր գործակիցն էր ու խորհրդատուն։ Նա կաթողիկոս է ձեռնադրվել [[353]] թվականին, հետևաբար այս դեպքերը տեղի են ունեցել մինչ այդ։ Սա վկայում է այն մասին, որ Արշակը գահակալելուց անմիջապես հետո պատգամավորություն է ուղարկել [[Հռոմ]]։
Գնելը, խախտելով հայրենի ավանդական կարգը, բնակվել է [[Այրարատ]] նահանգի [[Արագածոտն (գավառ)|Արագածոտն]] գավառի Կվաշ ավանում, կուրացված պապի՝ Տիրանի մոտ, ամուսնացել [[Սյունիք (նահանգ)|Սյունիքի]] նախարար [[Անդովկ Սյունի|Անդովկի]] դստեր՝ [[Փառանձեմ]]ի հետ, զանազան միջոցներով իր շուրջը համախմբել նախարարներին և սեպուհներին։ Գնելի կողմն է եղել նաև Արշակի հոր՝ Տիրանի և Հայոց կաթողիկոս [[Ներսես Ա Մեծ]]ի համակրանքը։ Զգուշանալով դավադրությունից՝ Արշակն ասպարեզից հեռացրել է թե՛ հորը, թե՛ եղբորորդիներին։ Ազատվելով իր վտանգավոր մրցակիցներից՝ թագավորն ամուսնանում է Գնելի այրի Փառանձեմի հետ՝ փորձելով սիրաշահել նրա հորը՝ Անդովկ իշխանին։ Շատ չանցած՝ ծնվում է թագաժառանգ [[Պապ Արշակունի թագավոր|Պապը]]։
Տող 198 ⟶ 220՝
== Պատմական ուսումնասիրություններ ==
* Հրանդ Արմէն, Պապ Արշակունի, Երուսաղէմ, 1958։
* Եղիազար Մուրադեան, Քննական Պատմութիւն Արշակ Երկրորդի և անոր Պապ որդւոյն, Աղեքսանդրիա, Արաքս տպարան, 1900։
Տող 212 ⟶ 233՝
== Աղբյուրներ ==
* Փավստոս Բուզանդ, Պատմություն Հայոց, թարգմանությունը, ներածությունը և ծանոթագրություններն ակադեմիկոս Ստ. Մալխասյանցի, Երևան, 1968։
Տող 218 ⟶ 238՝
* [http://www.lusamut.net/level2_.php?id=35&id_2=567&cat_=2&s=15 «Հայաստանը և պարսկա-հռոմեական հակամարտությունը Արշակ II-ի օրոք» Էդուարդ Դանիելյան (պատմ. գիտ. դոկտոր, պրոֆեսոր)]
* [http://www.findarmenia.com/arm/history/19/156/157 Արշակ Բ]
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}
{{Տեղեկաքարտ Հաջորդականություն2
Տող 231 ⟶ 254՝
{{ՀՍՀ}}
{{Հայոց արքաներ}}
{{Wikidata/Ancestors}}
{{Wikidata/FamilyTree}}
[[Կատեգորիա:368 մահեր]]
[[Կատեգորիա:Արշակունիներ]]
| |||