|
'''Ռիչարդ''' («'''Դիկ'''») '''Տոտեն Բաթթոն''' ({{lang-en|Richard Totten «Dick» Button}}, {{ԱԾ}}), ամերիկացի նախկին [[Գեղասահք|գեղասահորդ]], գեղասահքի կրկնակի օլիմպիական չեմպիոն, աշխարհի հնգակի չեմպիոն, այժմ հեռուստատեսային մեկնաբան։
== Կենսագրություն ==
=== Մանկություն և պատանեկություն ===
Դիք Բաթոնը ծնվել և մեծացել է [[Նյու Ջերսի|Նյու Ջերսիի]] Էնգլվուդ քաղաքում: Նա վաղ տարիքից սկսել է սահել, սակայն լրջորեն չի վերաբերվել մարզումներին: 12 տարեկանում նրա հայրը պատահաբար լսել է, թե ինչպես են Դիկին ասում, որ նա երբեք լավ գեղասահորդ չի դառնա<ref name="book">{{книга|заглавие=Dick Button On Skates|автор=Button, Dick.|место=Englewood Cliffs, N.J.|издательство=Prentice-Hall|год=1955|страницы=40−41}}</ref>: Շուտով Բաթթոնին ուղարկում է [[Նյու Յորք]], որտեղ սկսում է զբաղվել գեղասհքի սպորտային պարերի մարզիչ Ջոի Քերոլի հետ: Ամռան ընթացքում նա մարզվել է Լեյք-Պլեսիդում Քերոլի մոտ, իսկ հետո նրա խորհրդով անցել է Գուստավ Լասիի մոտ։ Այդ մարզիչի հետ Բաթթոնը մնացել է մինչեւ կարիերայի ավարտը։
=== Կարիերայի սկիզբ ===
16 տարեկանում նա հաղթել Է ԱՄՆ-ի առաջնությունում, ընդ որում բոլոր մրցավարները միաձայն նրան տվել են առաջին տեղը<ref name="book" />: Այսպիսով, Բաթթոնը Ստոկհոլմում ընտրվել է 1947 թվականի Աշխարհի առաջնությունում, որտեղ երկրորդ տեղն է գրավել Հանս Գերշվիլերից հետո<ref name="book" />: Դա վերջինն Բաթթոնի կարիերայում, երբ նա առաջինից ցածր տեղ զբաղեցրեց աշխարհի առաջնությունում։ Աշխարհի առաջնությունում Բաթթոնն ընկերացել է Ուլրիխ Սալխովի հետ, որը հիասթափված էր Բաթթոնի պարտությունից և, որպեսզի աջակցի գեղասահորդին, նրան է նվիրում իր առաջին գավաթը (Սալխովը 1901 թվականին հաղթանակ տարավ իր առաջին աշխարհի առաջնությունում): Ավելի ուշ Բաթոնը այդ մրցանակը հանձնել է ամերիկացի Ջոն Միշա Պետկևիչին<ref>{{книга|заглавие=Figure Skating: Championship Techniques|автор=Petkevich, John Misha.|издательство=Sports Illustrated|год=1989|isbn=1568000707}}</ref>։
1948 թվականի Եվրոպայի առաջնությունում Բաթթոնը կրկին մրցում էր Գերշվիլերի հետ և այս անգամ հաղթանակ տանում: Հաջորդ տարի ամերիկացիներին արգելվել էր հանդես գալ Եվրոպայի առաջնությունում, այդպիսով Բաթթոնը դառնում է ԱՄՆ-ի միակ քաղաքացին, որը նվաճեց Եվրոպայի առաջնությունում<ref name="book" />:
=== Սիրողական կարիերա ===
1948 թվականի Ձմեռային օլիմպիական խաղերում Բաթոնը պարտադիր խաղերից հետո Գերշվիլերին գերազանցում էր 29.6 միավորով՝ հաղթելով հինգ ֆիգուրներից չորսում<ref name="book" />: Մարզման ժամանակ նա փորձել է կրկնակի աքսել ցատկել, բայց ամեն անգամ սխալմամբ է կատարել այն։ Կամայական ծրագրից մեկ օր առաջ Բաթթոնին, այնուամենայնիվ, հաջողվում է առաջին անգամ կատարել այդ թռիչքը, և նա որոշում է ռիսկի դիմել և ընդգրկել այն ծրագրում: Բաթթոնին հաջողվել է կատարել այդ նյուանսը: Այսպիսով նա դարձել է առաջին մարզիկը, որը կրկնակի աքսել է կատարել մրցումներում: Նրա՝ ազատ և պարտադիր գործիչների արդյունքները թույլատրվում է զբաղեցնել առաջին տեղը: 19-ամյա Բաթթոնը դարձել է պատմության ամենաերիտասարդ օլիմպիական չեմպիոնը։ Վերջին անգամ նա Գերշվիլերի հետ մրցել է նույն տարվա աշխարհի առաջնությունում և կրկին հաղթանակ է տարել: ԱՄՆ-ի առաջնությունն էլ ավարտվում է Բաթթոնի համար ոսկե մեդալով։ 1949 թվականին նա արժանացել է ամերիկյան Sullivan մրցանակին՝ մարզական նվաճումների համար ։
1947 թվականի աշնանը Բաթթոնը պատրաստվում էր ուսումը սկսել [[Եյլի համալսարան|Եյլի համալսարանում]], սակայն ստիպված էր ընդհատել՝ Օլիմպիադային նախապատրաստվելու համար<ref name="book" />։ Թեև համալսարանի ղեկավարությունը սկզբում հավաստիացնում էր, որ մարզական կարիերան չի խանգարի ուսմանը, ավելի ուշ Բաթթոնը հայտարարել է, որ եթե ցանկանում է սովորել [[Եյլի համալսարան|Եյլի համալսարանում]], գեղասահքը ստիպված կլինի ավարտել: Ընկերների խորհրդով նա փաստաթղթեր է ներկայացրել և ընդունվել [[Հարվարդի համալսարան]], որն ավարտել է 1952 թվականին (իրավագիտություն մասնագիտությամբ)<ref name="abc">{{cite web|url=http://www.abcmedianet.com/shows05/sports/commentators/button.shtml|title=ABC SPORTS COMMENTATOR: Dick Button|accessdate=6.9.2007|deadlink=404|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060324211340/http://www.abcmedianet.com/shows05/sports/commentators/button.shtml|archivedate=2006-03-24}}</ref>։
Մնացած ողջ կարիերայի ընթացքում Բաթթոնը հաղթել է այն բոլոր մրցումներում, որոնց մասնակցել է։ Նրանից ամեն տարի ռեկորդներ էին սպասում: 1949 թվականին նա կատարել է «կասկադ կրկնակի ռիտբերգեր-կրկնակի ռիտբերգեր», 1950 թ.՝ «կասկադ կրկնակի ռիտբերգեր-կրկնակի ռիտբերգեր-կրկնակի ռիտբերգեր», 1951 թ.՝ «կասկադ կրկնակի աքսել-կրկնակի ռիտբերգեր»: 1952-ի ձմեռային Օլիմպիական խաղերի ժամանակ Բաթթոնը մարզչի հետ եռացատկ էր պատրաստում, որն առաջին անգամ հաջողությամբ կատարում է [[Վիեննա|Վիեննայում]] կայացած Եվրոպայի առաջնության ցուցադրական ելույթներում<ref name="book" />: Օլիմպիական խաղերում նա ազատ ծրագրում կատարել է եռակի ռիտբերգեր՝ առաջին եռակի ցատկը գեղասահքի պատմության մեջ, իսկ հետո կրկնել այն աշխարհի առաջնությունում<ref>{{книга|часть=Введение|isbn=5-89022-046-2|заглавие=Столетняя история чемпионатов мира по фигурному катанию на коньках (одиночное катание): Учеб. пособие для студентов акад. и ин-ов физ. культ|автор=Абсалямова И. В.|место=М.|издательство=ФОН|год=1997}}</ref>։
== Ձեռքբերումներ ==
* Первым исполнил двойной аксель<ref name="usoc">{{cite web|url=http://www.usoc.org/26_597.htm|title=United States Olympic Committee — Button, Richard T. (Dick)|accessdate=2007-09-06|format=|work=|deadlink=404|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070714050439/http://www.usoc.org/26_597.htm|archivedate=2007-07-14}}</ref>.
* Первым исполнил тройной риттбергер<ref name="usoc" />.
* Первым из мужчин исполнил [[:ru:Либела|либелу]].
* Единственный американец, победивший на чемпионате Европы<ref name="book" />.
* Первый американец, победивший на чемпионате мира.
* Первый американец, завоевавший медаль на Олимпиаде.
* Самый молодой спортсмен-одиночник, когда-либо побеждавший на Олимпиаде<ref name="usoc" />.
== Արդյունքներ ==
{| class="wikitable"
!Մրցույթներ
!1944
!1945
!1946
!1947
!1948
!1949
!1950
!1951
!1952
|-
|Ձմեռային օլիմպիական խաղեր
|
|
|
|
| bgcolor="gold" align="center" |1
|
|
|
| bgcolor="gold" align="center" |1
|-
|Գեղասահքի աշխարհի առաջնություն
|
|
|
| bgcolor="silver" align="center" |2
| bgcolor="gold" align="center" |1
| bgcolor="gold" align="center" |1
| bgcolor="gold" align="center" |1
| bgcolor="gold" align="center" |1
| bgcolor="gold" align="center" |1
|-
|Գեղասահքի Եվրոպայի առաջնություն
|
|
|
|
| bgcolor="gold" align="center" |1
|
|
|
|
|-
|Գեղասահքի Հյուսիսային Ամերիկայի առաջնություն
|
|
|
| bgcolor="gold" align="center" |1
|
| bgcolor="gold" align="center" |1
|
| bgcolor="gold" align="center" |1
|
|-
|Գեղասահքի ԱՄՆ առաջնություն
| bgcolor="gold" align="center" |1 N.
| bgcolor="gold" align="center" |1 J.
| bgcolor="gold" align="center" |1
| bgcolor="gold" align="center" |1
| bgcolor="gold" align="center" |1
| bgcolor="gold" align="center" |1
| bgcolor="gold" align="center" |1
| bgcolor="gold" align="center" |1
| bgcolor="gold" align="center" |1
|}
* N = Среди новичков; J = Юниорские соревнования
== Ծանոթագրություններ ==
<references group="" responsive="1"></references>
== Արտաքին հղումներ ==
| 