«Ադրբեջան»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
Հետ է շրջվում 7579118 խմբագրումը, որի հեղինակն է 5.197.136.66 (քննարկում) մասնակիցը
Պիտակ՝ Հետ շրջել
ԼԱՎ ԵՆՔ ԱՐԵԼ
Պիտակներ՝ հետշրջված դատարկեցում Վիզուալ խմբագիր
Տող 87.
| cctld = [[.az]]
|area=86,600}}
'''Ադրբեջան''', ոչխարների երկիր:Այնտեղի նախագահը հայտնի ոչխար է:
'''Ադրբեջան''', պաշտոնական անվանումը՝ '''Ադրբեջանի Հանրապետություն''' ({{lang-az|Azərbaycan Respublikası}}), [[ինքնիշխան պետություն]] [[Հարավային Կովկաս]]ում՝ [[Արևելյան Եվրոպա]]յի և [[Հարավարևմտյան Ասիա]]յի խաչմերուկում։ Արևելքում ափերը ողողում են [[Կասպից ծով]]ի ջրերը, հյուսիսում սահմանակցում է [[Ռուսաստանի Դաշնություն|Ռուսաստանի Դաշնությանը]], հյուսիս-արևմուտքում՝ [[Վրաստան]]ին, արևմուտքում՝ [[Հայաստան]]ին և [[Արցախի Հանրապետություն|Արցախի Հանրապետությանը]], իսկ հարավում՝ [[Իրանի Իսլամական Հանրապետություն|Իրանի Իսլամական Հանրապետությանը]]։ Խորհրդային տարիներին Ադրբեջանին բռնակցված [[Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետություն]]ը, որպես [[էքսկլավ]], հյուսիսում և արևելքում շրջապատված է Հայաստանով, հարավում և արևելքում սահմանակցում է Իրանին, իսկ հյուսիս-արևմուտքում ձգվում է շուրջ 10 կմ երկարությամբ սահմանը [[Դաշնակցային պայմանագիր|ռազմավարական դաշնակից]] [[Թուրքիա]]յի հետ։
 
Ադրբեջանական առաջին պետական միավորումը՝ [[Ադրբեջանի Ժողովրդավարական Հանրապետություն]]ը, ստեղծվել է [[1918|1918 թվականի]] [[Մայիսի 28|մայիսի 28-ին]]՝ [[Անդրկովկասի սեյմ|Անդրկովկասյան սեյմի]] փլուզման հետևանքով։ [[Մուսավաթական Ադրբեջան]]ը դարձել է [[Ժողովրդավարություն|ժողովրդավարական]] առաջին երկիրն իսլամադավան աշխարհում։ 1920 թվականին Ադրբեջանը գրավվել է [[Կարմիր բանակ|խորհրդային կարմիր բանակի]] կողմից<ref>
{{cite book|title=The Formation of the Soviet Union: Communism and Nationalism 1917–1923|last=Pipes|first=Richard|publisher=Harvard University Press|year=1997|isbn=978-0-674-30951-7|edition=2nd|location=Cambridge, Massachusetts|pages=218–220, 229}}</ref>՝ վերածվելով [[Ադրբեջանական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|Ադրբեջանական ԽՍՀ-ի]]։ Խորհրդային իշխանությունների օրոք՝ 1921 թվականի մարտի 16-ին, [[Ռուսաստանի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետություն|Կրեմլի իշխանության]] կողմից Խորհրդային Ադրբեջանին է բռնակցվում [[պատմական Հայաստան]]ի մաս կազմող [[Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետություն|Նախիջևանը]], իսկ հուլիսին՝ [[Արցախի բռնակցումը Խորհրդային Ադրբեջանին|Արցախը]]։ Ադրբեջանի ներկայիս հանրապետությունը ստեղծվել է [[1991 թվական]]ի [[Դեկտեմբերի 30|դեկտեմբերի 30-ին]] ընդունված անկախության հռչակագրի համաձայն՝ [[ԽՍՀՄ փլուզում|Խորհրդային Միության կազմալուծման]] նախօրեին<ref>
{{cite book|last=King|first=David C.|title=Azerbaijan|date=2006|publisher=Marshall Cavendish|page=27|isbn =978-0761420118}}</ref>։ 1988 թվականին սկսվում է [[Արցախյան շարժում]]ը, որը վերաճում է բաց պատերազմի։ [[Արցախյան ազատամարտ|Արցախյան պատերազմի]] ավարտից հետո [[Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավար մարզ]]ն ու [[Շահումյանի շրջան (Արցախ)|հարակից յոթ շրջանները]] միավորվում են [[դե ֆակտո]] անկախ [[Արցախի Հանրապետություն|Արցախի Հանրապետության]] կազմի մեջ։ Արցախյան հիմնահարցն ու երկրի միջազգային ճանաչումը ներկայումս համարվում է Ադրբեջանի [[Տարածքային ամբողջականություն|տարածքային ամբողջականության]] առանցքային խնդիրը<ref>
{{cite web
|url=https://www.un.org/russian/documen/scresol/res1993/res822.htm
|script-title=ru:Резолюция СБ ООН № 822 от 30 апреля 1993 года
|publisher=United Nations
|accessdate=հունվարի 4, 2011
|language=ru
|deadurl=yes
|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110503185041/http://www.un.org/russian/documen/scresol/res1993/res822.htm
|archivedate=մայիսի 3, 2011
|df=dmy
}}
</ref><ref>
{{cite web
|url=https://www.un.org/russian/documen/scresol/res1993/res853.htm
|script-title=ru:Резолюция СБ ООН № 853 от 29 июля 1993 года
|publisher=United Nations
|accessdate=հունվարի 4, 2011
|language=ru
}}
</ref><ref>
{{cite web
|url=https://www.un.org/russian/documen/scresol/res1993/res874.htm
|script-title=ru:Резолюция СБ ООН № 874 14 октября 1993 года
|publisher=United Nations
|accessdate=հունվարի 4, 2011
|language=ru
|deadurl=yes
|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110503185045/http://www.un.org/russian/documen/scresol/res1993/res874.htm
|archivedate=մայիսի 3, 2011
|df=dmy
}}
</ref><ref>
{{cite web
|url=https://www.un.org/russian/documen/scresol/res1993/res884.htm
|script-title=ru:Резолюция СБ ООН № 884 от 12 ноября 1993 года
|publisher=United Nations
|accessdate=հունվարի 4, 2011
|language=ru
|deadurl=yes
|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110503185053/http://www.un.org/russian/documen/scresol/res1993/res884.htm
|archivedate=մայիսի 3, 2011
|df=dmy-all
}}
</ref>։
 
Ադրբեջանը [[Կիսանախագահական համակարգ|կիսանախագահական կառավարմամբ]] [[ունիտար պետություն]] է<ref name="LaPorte2016" />, որը համարվում է [[Միավորված ազգերի կազմակերպություն|Միավորված Ազգերի Կազմակերպության]], [[Եվրոպայի Խորհուրդ|Եվրախորհրդի]], [[Նավթ արտահանող երկրների կազմակերպություն|Նավթ արտահանող երկրների կազմակերպության]], [[ԵԱՀԿ|ԵԱՀԿ-ի]], [[ՆԱՏՕ-ի խաղաղապահ առաքելություններ|ՆԱՏՕ-ի «Գործընկերություն հանուն խաղաղության» ծրագրի]], [[Թյուրքական խորհուրդ|Թյուրքական խորհրդի]] և մի շարք այլ միջազգային կազմակերպությունների անդամ<ref>
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Ադրբեջան» էջից