«Մարսել»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary Պիտակներ՝ Վիզուալ խմբագիր Խմբագրում բջջային սարքով Խմբագրում կայքի բջջային տարբերակից |
|||
Տող 78.
Մարսելի պատվին է կոչվել [[(20) Մեսալիա]] աստերոիդը, որ հայտնաբերվել է 1852 թվականին։
== Աշխարհագրական դիրք ==
Գտնվում է Լիոնի ծոցի ափին ՝ Ռոնա գետի բերանին մոտ, որի հետ քաղաքը կապվում է ջրանցքով: 2013 թվական - Մշակույթի եվրոպական մայրաքաղաք:
Տարածքը 240,62 կմ 2 է, բնակչությունը ՝ 869 815 մարդ (2015), բնակչության խտությունը ՝ 3543,0 մարդ / կմ :
=== Ռելիեֆ ===
Մարսելը գտնվում է մերձափնյա բլուրների աստիճաններում, որոնք առանձնացնում են նրան Ֆրանսիայի մնացած մասերից: Ափին կան շատ լողափեր ՝ Պրադո, դե Լավ, Կորբիերես, Ֆորտեն, դե լա Բատրի:
Մարսելի մերձակայքում ծովափը լեփ-լեցուն է կալկաններով (fr. Calanques) - լուռ ժայռոտ ծովախորշեր: Այն ունի հիանալի պայմաններ առագաստանավի, ժայռամագլցման, սուզվելու և լողի համար:
=== Կլիմա ===
Կլիման միջերկրածովյան տեսակի է: Մարսելը գտնվում է Սոչիի լայնության վրա և ունի նմանատիպ ջերմաստիճանային ռեժիմ: Ձմեռը միջինում մեղմ է, բայց տարեցտարի մեծապես տատանվում է. Որոշ տարիներ կարող են լինել լուրջ ցրտահարություններ, որոնք հասնում են փոքր և նույնիսկ չափավոր սառնամանիքների արժեքներին, իսկ մյուս տարիներին ՝ Միջերկրական ծովի տիպիկ հյուսիսին բնորոշ արևոտ եղանակը կարող է մնալ ամբողջ ձմեռ: Ձյունը չափազանց հազվադեպ է: Գարունը, չնայած բնութագրվում է կայուն եղանակով, գալիս է աստիճանաբար: Ամառները շոգ են, ցնցող և գործնականում անձրևոտ են: Ի տարբերություն միջերկրածովյան կլիմա ունեցող այլ քաղաքների, Մարսելում աշունը շատ անձրևոտ է և համեմատաբար վաղ, գրեթե առանց թավշյա սեզոնի:
== Քաղաքականութուն ==
2020-ի հուլիսի 4-ից Միշել Ռուբիրոլան նշանակվում է քաղաքապետ։
== Տնտեսություն ==
Միջազգային օդանավակայան Խոշոր նավահանգիստային համալիր: Մարսելի ինքնավար նավահանգիստը, բացի Արևելյան Մարսելի նավահանգստից, ներառում է մի շարք նավահանգիստներ և նավահանգիստներ Ֆոզ ծովածոցում և Բեհրի ծովածոցում: Մարսելի հիմնական նավահանգստի ծովային բեռնափոխադրումների ընդհանուր շրջանառությունը տարեկան հասնում է 110 միլիոն տոննայի, Ֆոզ շրջանում ՝ 73,2 միլիոն տոննա տարեկան [7] [8]: Նավթի վերամշակում, նավթաքիմիա, նավերի և օդանավերի կառուցում: Տրանսեվրոպական նավթամուղի դեպի Ստրասբուրգ և Կառլսրուհե (ԳԴՀ) ելակետ:
== Տրանսպորտ ==
1977 թվականից ի վեր քաղաքն ունի մետրո ՝ բաղկացած երկու գծից և քսանչորս կայարանից: Քաղաքն ունի տրամվայի ցանց: Մարսելն ունի նաև Մարսելի Պրովանս միջազգային օդանավակայան (ֆրանսիական Aeroport Marseille Provence), որը Փարիզի Շառլ դը Գոլ օդանավակայանից հետո (ֆրանսիական Aéroport Paris-Charles-de-Gaulle) երկրորդն է Ֆրանսիայում:
== Կրթություն և գիտություն ==
1982 թվականին Ֆրանսուա Միտերանը որոշում է ստորագրում թատրոնում բացել Մարսելի բալետի ազգային դպրոցը: 1984 թ.-ին Մարսելի քաղաքապետը հայտարարեց մրցույթ `համատեղ դպրոցի և թատրոնի շենքի լավագույն նախագծման համար, որը շահեց ճարտարապետ Ռոլանդ Սիմունետը:
Պարի ազգային ավագ դպրոցը բացվել է 1992 թվականին: Ռոլանդ Պետիտը դարձավ նրա առաջին տնօրենը: 1998 թվականից մինչ 2004 թվականը դպրոցը ղեկավարում էր բալետուհի Մարի-Կլոդ Պիետրագալան: 8 տարեկանից սկսած երեխաները վերապատրաստման են ընդունվում 9 տարի ժամկետով: 15 տարեկանից բարձր ուսանողները կրթաթոշակ են ստանում Ֆրանսիայի մշակույթի նախարարությունից:
== Տեսարժան վայրեր ==
Քաղաքի գլխավոր մայրուղին ՝ Boulevard La Canbière, անցնում է Հին նավահանգստից դեպի արևելք: Երկաթուղային կայարանը տեղակայված է Աթեն բուլվարի հյուսիսային ծայրում, որն իր հերթին անցնում է հյուսիս:
Cours Julien- ից ընդամենը մի քանի թաղամաս հարավ, Գարիբալդի պուրակին զուգահեռ, հետիոտնային մեծ տարածք է տեղադրված շատրվաններով, արմավենիներ, սրճարաններ, ռեստորաններ և թատրոններ:
Ավանդաբար, առևտուրը կենտրոնանում էր Պարադիս փողոցի շուրջ, որն ավելի ձեվավոր դարձավ, երբ մենք շարժվեցինք դեպի հարավ: Վերջին տասնամյակների ընթացքում Rue Paradis- ի խանութները զիջեցին մանրածախ մեծ ցանցերին, որոնք տեղակայված էին զուգահեռ Սեն-Ֆերեոլ փողոցում:
== Մշակույթ ==
=== Թատրոն ===
Բալետում Մարսելը հայտնի է որպես երկու «մեծ Մարսելի» ծննդավայր ՝ Մարիուս Պետիպա և Մորիս Բեժարտ: 1972 թվականին ֆրանսիացի բալետմայստեր Ռոլանդ Պետիտը այստեղ հիմնեց Մարսելի բալետը, որը նա ղեկավարում էր 26 տարի: 1998-ից 2004 թվականներին թատերախմբի գեղարվեստական ղեկավարն էր բալերինան ՝ Փարիզի օպերայի նախկին Էթոիլը ՝ Մարի-Կլոդ Պիետրագալան: 1981 թվականի հունվարին Ֆրանսիայի նախագահ Վալերի iscիսկար դ'Էստանը թատրոնին շնորհեց «Ազգային» կոչում:
=== Նկար ===
Այստեղ ապրում էր Ժիլբերտ Գարսինը (1929–2020), ով թոշակի անցնելուց հետո դարձավ հայտնի լուսանկարիչ:
=== Գաստրոնոմիա ===
Մարսելի գաստրոնոմիայում գերակշռում է պրովանսալական խոհանոցը և ծովամթերքը. Սոխի արգանակում եփած միդիաները ՝ պրովանսական համեմունքների, navette (տեղական նավակի տեսքով թխվածքաբլիթներ), ձկան կերակրատեսակներ saiseed կամ տապակած անիսոնի լիկյորով, burrida (ուխա սխտորի սոուսով), ratatouille, Պրովանսալ լոլիկ: Մարսելի ռեստորաններում, որոնք գտնվում են Հին նավահանգստի շրջակայքում և Քենեդիի ծովափում, պատրաստվում է հանրահայտ բուիլաբայզը ՝ մի քանի տեսակի ձկներից պատրաստված ձկան ապուր: Քաղաքում ծաղկում է ապրում նաև արաբական խոհանոցը. Քուսկուս, արևելյան քաղցրավենիքով խմորեղեն:
== Սպորտ ==
Քաղաքում է գտնվում «Վելոդրոմ» մարզադաշտը, որը ֆրանսիական «Օլիմպիկ» ֆուտբոլային ակումբի տնային ասպարեզն է:
Միջերկրական ծովի բարենպաստ դիրքը Մարսելը գրավիչ է դարձնում ջրային տարբեր մարզաձեւերի համար: Այստեղ տարեկան անցկացվում են առագաստանավային ռեգատաների և քամու սերֆինգի մրցումներ: 2024 թվականին Մարսելում կանցկացվի ամառային օլիմպիական խաղերի առագաստանավային ռեգատա:
Քաղաքն ունի 45 քաղաքային մարզադահլիճ, 172 թենիսի կորտ, 22 լողավազան, 72 քաղաքային մարզադաշտ, գոլֆի 3 խաղադաշտ, մարտարվեստի 8 սրահ, 3 սքեյթբորդ և այլ մարզական օբյեկտներ:
1993 թվականից Մարսելում անցկացվում է ATP 250 սերիայի Open 13 թենիսի միջազգային մրցաշարը:
== Պատմություն==
| |||