«Վիրաբույժ»–ի խմբագրումների տարբերություն

ՎիրահատությունըԱռաջին նկարագրողվիրահատություն առաջինկատարած մարդը մ.թ.ա. 6-րդ դարում հնդիկ բժիշկ-վիրաբույժ Սուշրուտան կամ Սուրուտան էր: Նա մասնագիտացել էէր կոսմետիկ պլաստիկ վիրաբուժության մեջ և նույնիսկ նկարագրել էէր բացքթի ռինոպլաստիկայիմիջնապատի վիրահատության բաց ընթացակարգը: Նրա «Suśruta-saṃhitā» մեծածավալ գործը բժշկության մեջ պահպանված ամենակարևոր հնագույն գործերից մեկն է և համարվում է ինչպես Այուրվեդայի, այնպես էլ վիրաբուժության հիմնարար տեքստ: Ստեղծագործությունն անդրադառնում է ընդհանուր բժշկության բոլոր ասպեկտներին, բայց թարգմանիչ Գ.Ս. Սինգհալը Սուշրուտային անվանեց «վիրաբուժական միջամտության հայր» ՝ հաշվի առնելով աշխատության մեջ հայտնաբերված վիրաբուժության արտասովոր ճշգրիտ և մանրամասն հաշվարկները։

Հնդկաստանում Սուշրուտայի բժշկական դպրոցի վերջնական անկումից հետո վիրաբուժությունը հիմնականում անտեսվեց, մինչև իսլամական [[Ոսկե դար|ոսկե դարաշրջանի]] վիրաբույժ Ալ-Զաhրավին (936-1013) վերահաստատեց վիրաբուժությունը՝ որպես արդյունավետ բժշկական պրակտիկա: Նա համարվում է միջնադարյան ամենամեծ վիրաբույժը, ով ծնվել է իսլամական աշխարհում, և հանդիսացել է նաև վիրաբուժության հայր<ref>{{Cite journal|last=Ahmad|first=Z.|date=2007|title=Sh08 Al-Zahrawi – the Father of Surgery|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1445-2197.2007.04130_8.x|journal=ANZ Journal of Surgery|language=en|volume=77|issue=s1|pages=A83–A83|doi=10.1111/j.1445-2197.2007.04130_8.x|issn=1445-2197}}</ref>: Բժշկության մեջ նրա ամենամեծ ներդրումը «Կիտաբ ալ-Տասրիֆ» -ն է՝ բժշկական պրակտիկայի երեսուն հատորանոց հանրագիտարանհանրագիտարանը:<ref>{{Cite book|url=https://books.google.am/books?id=mjVra87nRScC&pg=PR8&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false|title=مقالة في العمل باليد|last=al-Zahrāwī|first=Abū al-Qāsim Khalaf ibn ʻAbbās|last2=الزهراوي،|first2=ابو القاسم خلف بن عباس|last3=Lewis|first3=Geoffrey L.|last4=Spink|first4=Martin S.|date=1973|publisher=University of California Press|isbn=978-0-520-01532-6|language=en}}</ref> Նա առաջին բժիշկն է, ով նկարագրել է [[Արտարգանդային հղիություն|արտարգանդային հղիությունը]] և առաջին բժիշկը, ով որոշել է [[Հեմոֆիլիա A|հեմոֆիլիայի]] ժառանգական բնույթը։

Նրա ներդրումը վիրաբուժական պրոցեդուրաների և գործիքների բնագավառում հսկայական ազդեցություն ունեցավ վիրաբուժական միջամտությունների վրա, բայց միայն 18-րդ դարում էր, որ Անգլիայում վիրաբուժությունը հաստատվեց որպես հատուկ բժշկական առարկա: <ref>{{Cite web|url=https://www.sciencemuseum.org.uk/objects-and-stories/medicine/surgeons-and-surgical-spaces|title=Surgeons and surgical spaces|website=Science Museum|language=en|accessdate=2020-12-09}}</ref>Եվրոպայում վիրաբուժությունը հիմնականում կապված էր վարսավիր-վիրաբույժների հետ, ովքեր հաճախ նաև ռազմի դաշտում օգտագործում էին մազերը կտրելու գործիքները` վիրահատական միջամտություններ կատարելու համար, հաճախ` ռազմի դաշտում: ԲժշկությանԸստ բժշկության և ֆիզիոլոգիայի առաջընթացովառաջընթացի, վարսավիրների և վիրաբույժների մասնագիտությունները տարանջատվեցին. մինչև 19-րդ դարումդարը վարսավիր-վիրաբույժները գործնականում անհետացել էին, և վիրաբույժները գրեթե միշտ որակավորվածորակավորւոմ ստացած բժիշկներ էին, որոնք մասնագիտացել էին վիրաբուժության մեջ: Այնուամենայնիվ,Վիրաբուժությունը վիրաբույժըշարունակեց շարունակումգոյություն էրունենալ աշխատել որպես ռազմական բժշկական սպա։տիտղոս մինչև 19-րդ դարը, այնուամենայնիվ վիրաբուժության տիտղոսը շարունակում է գոյություն ունենալ և՛ ավագ ռազմական բժիշկ սպաների, և՛ կառավարական հասարակական ավագ բժիշկ սպաների համար:

== Համագործակցության(the Commonwealth) կոչումները ==

1950 թվականին, Անգլիայի վիրաբույժների թագավորական քոլեջը (RCS) Լոնդոնում սկսեց առաջարկել վիրաբույժներին պաշտոնական կարգավիճակ RCS-ի անդամակցության շնորհիվ։ ''Պարոն'' կոչումը դարձավ պատվիպատվո շքանշան, և այսորայսօր համագործակցության տարբերշատ երկրներում որակյալ բժիշկ է, ով ամենաքիչը 4 տարի ուսումից հետո ստանում է վիրաբուժական որակավորում ստացողները, պատիվ ունեն կոչվելուպարոնկոչվելու պարոն, տիկին, օրիորդ իրենց մասնագիտական պրակտիկայում, բայց ասյցայս անգամ իմաստը այլ է։ Երբեմն ենթադրվում է, որ կոչման փոփոխությունը ենթադրում է [[Խորհրդատու|խորհրդատուի]] կարգավիճակ (և երբեմն որոշները սխալմամբ ենթադրում են, որ ոչ վիրաբուժական պրոֆիլը նույնպես հանդիսանում է պարոն), բայց հետդիպլոմային բժշկական ուսումնառությունը [[Հյուսիսային Ամերիկա|Հյուսիսային Ամերիկայի]]<nowiki/>ց այն կողմ այնպիսին է, որ որակավորված վիրաբույժից կարող են պահանջվել տարիներ այդ կարգավիճակը ստանալու համար։ Նախկինում շատ բժիշկներ ստացել են այս որակավորումը այլ ավագ կոլեգաներից և մնացինմնացել են այդ աստիճանին, երբ սկսեցինսկսեել են մասնագիտական ուսումը։ Պարոն դիմելաձևը օգտագործվում է նաև [[Իռլանդիա|Իռլանդիայում,]]<nowiki/>յում, [[Ավստրալիա|Ավստրալիայի]]<nowiki/>յի մի քանի նահանգներում, [[Բարբադոս|Բարբադոսում]]<nowiki/>ում, [[Նոր Զելանդիա|Նոր Զելանդիայում]]<nowiki/>յում, [[Հարավային Աֆրիկա|Հարավային Աֆրիկայում]], [[Զիմբաբվե|Զիմբաբվեում]] և որոշ այլ երկրներում, որոնք գտնվում են Համագործակցության կազմի մեջ։<ref>{{Cite web|url=https://www.rcseng.ac.uk/patient-care/surgical-staff-and-regulation/|title=Surgical Staff & Regulation|last=sitecore\lewis.ashman@rcseng.ac.uk|website=Royal College of Surgeons|language=en|accessdate=2020-12-09}}</ref>

Անգլախոս շատ երկրներում վիրաբույժի [[Զինվորական կոչումներ|''զինվորական'' կոչումը]] կիրառվում է ցանկացած բժշկական պրակտիկայումպրակտիկայում՝ ՝շնորհիվ տերմինի պատմական էվոլյուցիայի պատճառով: [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|ԱՄՆ]] բանակի բժշկական կորպուսը պահպանում է տարբեր վիրաբույժների տվյալներ՝ վիրավոր զինվորներին բժշկելուբուժելու համար։

Որոշ բժիշկներ, որոնք ընդհանուր պրակտիկայով զբաղվող մասնագետներ են կամ ընտանեկան բժիշկներ և շտապ բուժ. օգնության մասնագետներ, կարող են կատարել փոքր, ընդհանուր կամ շտապ վիրաբուժության սահմանափակ միջամտություններ: [[Անեսթեզիոլոգիա|Անզգայացումը]] հաճախ ուղեկցվում է վիրաբուժական միջամտությամբ, և անեսթեզիոլոգները և բուժքույր անեսթեզիոլոգները կարող են վերահսկել վիրաբուժության այս ասպեկտըբնագավառը: Վիրաբույժի օգնականը, վիրաբուժական բուժքույրերը, վիրաբուժական տեխնոլոգները պատրաստված մասնագետներ են, ովքեր աջակցում են վիրաբույժներին:

Միացյալ Նահանգներում Վիրաբույժի Աշխատանքի դեպարտամենտի նկարագրությունընկարագրությունն է. «վիրաբույժ է համարվում նա, ով բուժում է հիվանդությունները, վնասվածքները և դեֆորմացիաները ինվազիվ, նվազագույն ինվազիվ կամ ոչ ինվազիվ վիրաբուժական մեթոդներով, ինչպիսիք են գործիքների, սարքերի կամ ձեռքի մանիպուլյացիայի միջոցովմեթոդները»։<ref>{{Cite web|url=https://www.bls.gov/oes/current/oes291248.htm|title=Surgeons, Except Ophthalmologists|website=www.bls.gov|language=en|accessdate=2020-12-09}}</ref>

* Ալ-Զահրավի ( համարվում է միջնադարյան մեծագույն վիրաբույժներից մեկը և վիրաբուժության հայրհայրը)

*Բ. Կ. Միսրա (աշխարհում առաջին նյարդավիրաբույժը, որն իրականացրել է անևրիզմայիանևրոլոգիայի պատկերով վիրահատություն, նաև Հարավային Ասիայում ՝ ստերեոտակտիկ ռադիովիրաբուժություն, և նաև Հնդկաստանում՝ արթուն կլանիոտոմիա և ողնաշարի լապարոսկոպիկ վիրահատություն)

*Ալֆրեդ Բլալոկ (բաց սրտի առաջին ժամանակակից հաջող բաց վիրահատությունը 1944 թ.)