«Վազգեն Մանուկյան»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
→top: Լրացում վարչապետության գործունեությանը |
→Հայաստանի երրորդ հանրապետության առաջին վարչապետ: ուղղումներ և աղբյուրների ավելացում |
||
Տող 95.
Մի կողմից՝ անհրաժեշտ էր ջանքեր գործադրել դանդաղեցնելու [[ԽՍՀՄ փլուզում|փլուզումը,]] մյուս կողմից՝ անհրաժեշտ էր արագ անցնել նոր [[Տնտեսական համակարգ|տնտեսական համակարգի]]։ [[Կառավարություն|Կառավարությունը]], որի ձեռքում էր գտնվում ամբողջ [[Գործադիր իշխանություն|գործադիր իշխանությունը]] ([[Սահմանադրություն|սահմանադրությամբ]]<ref>http://www.irtek.am/views/act.aspx?aid=150837</ref> չկար [[Նախագահ|նախագահի]] պաշտոն, ԳԽ-ի կողմից ամբողջ գործադիր իշխանությունը տրված էր կառավարությանը), հաջողությամբ էր իրականացնում այդ բարդ ծրագիրը՝ քաղաքական վստահության վրա հիմնված հարաբերություններ ունենալով ինչպես խորհրդային հանրապետությունների, այնպես էլ մյուս երկրների հետ<ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=ip-GCA3gC4g|title=1991թ.Վարչապետի մեկ շաբաթը, կարծիքներ|last=|first=|date=|website=YouTube|publisher=|accessdate=}}</ref>: Վազգեն Մանուկյանը պահպանում է պրոֆեսիոնալների կարևոր շերտին<ref>{{Cite web|url=https://www.gov.am/am/previous-ministers/|title=Պատմական ակնարկ - Նախկին նախարարներ - Հայաստանի Հանրապետության Կառավարություն|last=LLC|first=Helix Consulting|website=www.gov.am|language=en|accessdate=2020-12-07}}</ref>՝ փորձառու նախարարներին և խոշոր գործարանների տնօրեններին, որոնք մեծ դեր ունեցան նոր կառավարության և ԽՍՀՄ տնտեսական կառույցների հետ լիարժեք հարաբերություններ ստեղծելու գործում: Վազգեն Մանուկյանի ղեկավարած կառավարությունը համակարգային մի շարք բարեփոխումներ է սկսում, որոնք լուրջ հիմք են ստեղծում երկրի հետագա զարգացման համար<ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=v6PRvUErx4s|title=1991թ,սեպտ,վարչապետ Վազգեն Մանուկյանի ասուլիսից|last=|first=|date=|website=YouTube|publisher=|accessdate=}}</ref>։
* 1990 թվականի օգոստոսի 21-ին նորընտիր վարչապետ Վազգեն Մանուկյանը ստորագրեց թիվ 411 հրամանագիրը, որը կրում էր «Հայաստանի Հանրապետության Նախարարների խորհրդի որոշումը ներքին գործերի նախարարությանն առընթեր հատուկ ստորաբաժանումներ ստեղծելու մասին»: Որոշման մեջ մասնավորապես ասվում էր. «Ելնելով Գերագույն խորհրդի կողմից հռչակված նպատակից՝ սկսելու անկախ պետականություն հաստատելու գործընթացը, սահմանակից շրջանների պաշտպանության, խմբակային զինված հանցագործությունների դեմ պայքարի անհրաժեշտությունը: Նախարարների խորհուրդը որոշում է ստեղծել հանրապետության պաշտպանության և հասարակական կարգի պահպանության հատուկ ստորաբաժանումներ»: [[Հատուկ գունդ|Հատուկ գնդի]] ստեղծումը հիմք դրեց Հայոց բանակի ստեղծմանը<ref>{{Cite web|url=https://www.civilnet.am/news/2020/08/21/Հայկական-բանակի-ծնունդը-21-օգոստոս-1990-թվական/393088|title=Հայկական բանակի ծնունդը. 21 օգոստոս, 1990 թվական|website=www.civilnet.am|language=hy|accessdate=2020-12-07}}</ref><ref name=":22">{{Cite web|url=https://ankakh.com/hy/article/26890|title=«Հատուկ գնդի» ստեղծումը,տեսանյութ Հայոց բանակի ստեղծման առաջին քայլերը,տեսանյութ|website=ankakh.com|language=en|accessdate=2020-12-07}}</ref>: 1990 թվականի. հոկտեմբերի 5-ին գունդն իր առաջին երդումը տվեց Նախարարների խորհրդի նախագահ Վազգեն Մանուկյանին<ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=e_oQJl9gOfQ&feature=emb_logo&fbclid=IwAR1hf0oRtP37o5e7nIWRWhBAU11sTlsci8auqdot3K0dT-J5RbJLoWechhs|title=Հատուկ գունդ|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>: Մանուկյանը իր ողջույնի խոսքում ասաց. «''...Այժմ մենք ունենք մեր հանրապետությունը: Այն դեռ լրիվ անկախ չէ: Բայց մենք քայլում ենք այդ ուղղությամբ և կհասնենք քաղաքական, տնտեսական անկախության: Մենք կունենանք հզոր պետություն, հզոր բանակ, հզոր տնտեսություն և կվերադարձնենք մեր նախնիների փայլը...»:''
*1991թ. մայիսի 4-ին Հայաստանի Հանրապետության Նախարարների խորհրդի թիվ 325 որոշմամբ ստեղծվեց պաշտպանության կոմիտե: Այդ որոշմամբ` Նախարարների խորհրդին առընթեր Զինվորական գերատեսչությունների աշխատանքի կոորդինացման կոմիտեն կազմավորվեց որպես Նախարարների խորհրդին առընթեր պաշտպանության կոմիտե<ref name=":22" />:
* Շահագործման հանձնվեց միջազգային կապի նոր համալիրը, որը Հայաստանին այդ կարևորագույն հարցում առաջ մղեց մյուս հանրապետություններից։ 1990-1991 թվականներին ՀՀ կառավարությունը ձեռնարկեց կարևոր մի նախագիծ, հաշվի առնելով, որ [[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն|Խորհրդային միությունը]] փլուզվում է, և Հայաստանը մտնում էր նոր աշխարհ և կապի միջոցները շատ կարևոր են, պայմանագիր կնքվեց ամերիկյան «<nowiki/>[[AT&T]]<nowiki/>» ֆիրմայի հետ և Հայաստանը ունեցավ միջազգային կապ, որը Խորհրդային միության ուրիշ հանրապետություններ կամ քաղաքներ չունեին։ Հետագայում դա դարձավ ամենաեկամտաբեր ճյուղը Հայաստանի համար<ref>{{Cite web|url=https://www.orlandosentinel.com/news/os-xpm-1991-09-15-9109130641-story.html|title=AT&T; PUTS ARMENIA ON TELEPHONE MAP|last=Times|first=New York|website=OrlandoSentinel.com|language=en-US|accessdate=2020-12-07}}</ref><ref name=":21">{{Cite web|url=https://arpymaghakyan.wordpress.com/2013/10/24/%d5%a1%d5%bc%d5%a1%d5%b6%d6%81-%d5%a5%d6%80%d5%a1%d5%a6%d5%a1%d5%b6%d6%84%d5%ab-%d5%aa%d5%b8%d5%b2%d5%b8%d5%be%d5%b8%d6%82%d6%80%d5%a4%d5%a8-%d5%b4%d5%a5%d5%ae-%d5%a2%d5%a1%d5%b6%d5%a5%d6%80/|title=«Առանց երազանքի ժողովուրդը մեծ բաների չի հասնի». Վազգեն Մանուկյան|date=2013-10-24|website=arpy maghakyan|language=en|accessdate=2020-12-07}}</ref>:
* Շարունակվեց և ավարտին հասցվեց Հայաստանի կողմից [[Վրաստան|Վրաստանի]] տարածքով Հայաստան մտնող գազամուղի կառուցումը, որը դարձավ Հայաստանի համար կյանքի ճանապարհ, երբ 1991-ին փակվեց Ադրբեջանի տարածքով եկող գազամուղը<ref name=":21" />։
* Իրականացվեց հողի սեփականաշնորհումը և հարակից ծրագրային փաթեթների իրագործումը: 1990-1991 հողի սեփականաշնորհումից առաջ և հետո որոշումներ ընդունվեցին կապված գյուղատնտեսական մթերքների պետական մթերումների խթանման հետ (1991 օգոստոսի 3-ի թիվ 490 որոշում), համաձայն որի կառավարությունը հացահատիկի, խաղողի, ծիրանի, խորդենու, ծխախոտի, կաթի և բրդի պետական մթերումների դիմաց գյուղացիական և կոլեկտիվ տնտեսություններին նպաստավոր պայմաններով տրամադրում էր նյութատեխնիկական ռեսուրսներ և ժողովրդական սպառման ապրանքներ: Մեկ այլ որոշմամբ (1991 մայիս 23-ի թիվ 373 որոշում) ՀՀ կառավարությունը սահմանում էր գյուղացիական տնտեսությունների և ձեռնարկությունների գույքի կամավոր ապահովագրման կարգը և պայմանները, և մի շարք ալ որոշումներ: ''«Սեփականաշնորհմամբ առաջացած փոքր հողակտորների մշակումը արդյունավետ չէ, և պետք էր պետական ծրագիր մշակել հողակտորների աստիճանական խոշորացման նպատակով: Սեփականաշնորհումը գործի առաջին կետն էր: Հողի սեփականաշնորհումից հետո գալիս էր գալիս իսկական հոգատարությունը պետության կողմից գյուղացու նկատմամբ»'' Վազգեն Մանուկյան.<ref name=":21" />:
* ՀՀ կառավարությունը 1991 թվականի հունիսի 13-ին և օգոստոսի 13-ին ընդունեց 392 և թիվ 525 որոշումները, որոնց համաձայն հանձնարարվում էր ՀՀ նախարարություններին և գերատեսչություններին, կազմակերպություններին մինչև 1991 թվականի դեկտեմբերի 1-ը ապահովել լրացուցիչ 600 հազ. տոննա մազութի ներկրումը հանրապետություն, աղետի գուտու բնակչության կողմից օգտագործված գազի և էլէկտրաէներգիայի գծով չվճարված պարտքերի մարման համար [http://www.minenergy.am/page/375 «Հայէներգո» ԱՄ]-ին և [https://armenia-am.gazprom.com/about/history/ «Հայգազ» ԱՄ]-ին հատկացնել գումարներ:
*1990 և 1991 թվականներին ՀՀ-ում [[Հայկական ատոմային էլեկտրակայան|ատոմակայանի]] չգործելու պայմաններում արտադրվել է համապատասխանաբար 10.4 և 9.5 մլրդ կվտժ էլեկտրաէներգիա<ref name=":23">https://www.armstat.am/file/doc/99507013.pdf</ref>, որը 100 տոկոսով բավարար էր և ձեռնարկությունների, և բնակչության նորմալ կենսապահովման համար՝ ապահովելով օրական 24 ժ էլեկտրաէներգիայով: *1990 և 1991
* ՀՀ նախարարների խորհրդի 1991 թվականի մարտի 13-ի թիվ 206 և 1991 թվականի օգոստոսի 9-ի թիվ 506 որոշումները և դրանց հետագա իրագործմամբ աղետի գոտում 1990 թվականին հանձնվեց 500 հազար քմ բնակելի տարածք, 1991 թվականին 750 հազար քմ բնակելի տարածք։ Այդ ժամանակ Խորհրդային միությոնից պետությունը վերցրեց 500 մլն ռուբլի պարտք, որը անվերադարձ եղավ։ Դա շինմոնտաժային աշխատանքների առումով կազմում էր 250 մլն ԱՄՆ դոլար: Աղետի գոտում շինարարական և վերականգման աշխատանքները տեղական շինանյութով ապահովելու կապակցությամբ Վազգեն Մանուկյանը ստորագրեց ՀՀ նախարարների խորհրդի 1991 թվականի սեպտեմբերի 14-ի թիվ 557 որոշումը։ Համաձայն այդ որոշման հստակ հանձնարարականներ տրվեցին «Հայարդշինանյութեր» արտադրական միավորմանը, «Արարատցեմենտ»» ԱՄ-ին, «Հրազդանի ցեմենտի գործարանին» և «Երևանի գաջի գործարանին»։ ▼
*Համաձայն ՀՀ նախարարների խորհրդի 1991 թվականի մարտի 13-ի թիվ 206 և 1991 թվականի օգոստոսի 9-ի թիվ 506 որոշումների հանրապետության նախարարներին և գերատեսչություններին, պատգամավորների տեղական խորհուրդների գործկոմներին, հիմնարկներին և կազմակերպություններին հստակ հանձնարարվում էր որպես սեփական գործունեության գլխավոր խնդիր համարել 1991 թվականի երկրաշարժի գոտում շինարարության օբյեկտների շահագործման հանձնման առաջադրանքների անվերապահ կատարման ապահովումը:
* Համաձայն ՀՀ նախարարների խորհրդի 1991 մայիսի 21/29, 237/379 որոշմամբ, որով «Մոսմարզգործկոմին» առընթեր «Մոսմարզշինկոմիտեին» «Պոդմոսկվոյե» ԱՇՄ-ն Հայաստանի Հանրապետության շինարարության նախարարությանը հանձնելու մասին» աղետի գոտում աշխատող տարբեր մյութենական կազմակերպությունների արտադրական բազան թողնվել է Հայաստանի Հանրապետությունում: ▼
*1990 թվականին հանձնվեց 500 հազար քմ բնակելի տարածք, 1991 թվականին 750 հազար քմ բնակելի տարածք։ Գյումրի քաղաքում 1991-ի առաջին 7 ամսվա ընթացքում հանձնվել է մոտ 180 հազ ք. մ բնակմակերես կամ գրեթե անյնքան որքան 1989-1990 թվականները միասին վերցրած: Այդ ժամանակ Խորհրդային միությոնից պետությունը վերցրեց 500 մլն ռուբլի պարտք, որը անվերադարձ եղավ։ Դա շինմոնտաժային աշխատանքների առումով կազմում էր 250 մլն ԱՄՆ դոլար:
▲*1991 թվականը ՀՀ ռեկորդային էր բնակելի շենքերի գործարկման տեսանկյունից։ 1991 թվականին բնակարան են ձեռք բերել շուրջ 21 հազ․ ընտանիքներ՝ 1992 թվականի 4 հազարի փոխարեն։ Բնակարանային շինարարությունը լայն թափով ընթանում էր ոչ միայն քաղաքներում, այլև բարձր աճի տեմպ էր արձանագրվել նաև գյուղական բնակավայրերում․1991-ին այն կազմել է 866 հազար քառ․մ։ 1991 թվականին աննախադեպ աճ ապահովվեց սոցիալ մշակութային նշանակության օբյեկտների գործարկման բնագավառում՝ մասնավորապես նախադպրոցական հիմնարկների, հանրակրթական դպրոցների, հիվանդանոցների, պոլիկլինիկաների, ակումբների և մշակույթի տների շահագործման ոլորտում։
▲*
▲*
*1991 թվականին ցեմենտի արտադրությունը կազմել է 1507 հազար տոննա, այնքան ինչքան 1992-1998 թվականները միասին վերցրած: Նույնը վերաբերում էր նաև այլ կարևորագույն շինանյությերի արտադրությանը, ինչպիսիք են բնական քարից որմնաբլոկները, փոքր որմնաբլոկները, հավաքովի երկաթբետոնե կառուցվածքները և իրերը, ասբեստցեմենտի թերթերը (շիֆեր) և այլն։
*Նորից շահագործման հանձնվեցին կարբիդի և կաուչուկի արտադրությունները՝ 1991թ. մայիսի թիվ 331 որոշմամբ գործարկվեց «Նաիրիտի գիտարատադրական միավորման արտադրությունների գործարկումը», որով նաև խստորեն ճշտվում էր սահմանային թույլատրելի արտանետումների և արտահոսքերի նորմաները, պահմպանվում էին արտադրությունների անվտանգությունը և բնապահմանական նորմերը:
| |||